Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Opolu Procedura uchodźcza

Podstawy prawne Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.2012.680 j.t. z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 listopada 2011 r. w sprawie wysokości pomocy dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy (Dz.U.2011.261.1564), Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 czerwca 2009 r. w sprawie dokumentu podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej (Dz.U.2009.99.835). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie tymczasowego zaświadczenia tożsamości cudzoziemca (Dz.U.2009.27.168),

Różnica między uchodźcą a imigrantem ekonomicznym Uchodźcy to osoby, które uciekają do bezpiecznych krajów z powodu zagrożenia życia, bo w swojej ojczyźnie grozi im prześladowanie z powodu rasy, religii, narodowości, przekonań politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej. Imigranci ekonomiczni to osoby, które chcą poprawić swój status życiowy. Chcą w Europie lepiej żyć, więcej zarabiać, uczyć się, mieć dostęp do opieki medycznej. Zwykle pochodzą z krajów, w których nie ma wojny. .

W jaki sposób złożyć wniosek o nadanie statusu uchodźcy Osoba, która chce złożyć wniosek do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców o nadanie statusu uchodźcy musi zgłosić się do właściwego organu Straży Granicznej. Jeżeli wniosek ma dotyczyć także innych osób (małoletnich dzieci, małżonka wnioskodawcy), osoby te również muszą być obecne podczas składania wniosku.

Złożenie wniosku o nadanie statusu uchodźcy jest możliwe: w trakcie wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podczas kontroli granicznej (należy wówczas poinformować funkcjonariusza Straży Granicznej o chęci wystąpienia z wnioskiem uchodźczym), podczas pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (należy zgłosić się do Nadwiślańskiego Oddziału Straży Granicznej w Warszawie przy ul. Taborowej 33), za pośrednictwem komendanta oddziału lub komendanta placówki Straży Granicznej, obejmującego terytorialnym zasięgiem działania siedzibę strzeżonego ośrodka strzeżonego, aresztu dla cudzoziemców, aresztu śledczego lub zakładu karnego – w przypadku, gdy osoba która chce złożyć wniosek uchodźczy przebywa w ww. miejscach detencji.

Podczas składania wniosku osoba jest: fotografowana, pobierane są odcisków linii papilarnych (powyżej 14 roku życia), przechodzi badania lekarskie i zabiegi sanitarne, poddawana jest kontroli osobistej i kontroli bagażu. Straż Graniczna przekazuje wniosek Szefowi Urzędu ds. Cudzoziemców, który rozpoczyna procedurę uchodźczą.

Dokument Każda dorosła osoba otrzymuje na czas trwania postępowania uchodźczego dokument – tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca (TZTC), które w okresie swojej ważności, potwierdza tożsamość osoby i uprawnia osobę oraz małoletnie dzieci, których dane zostały tam wpisane, do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

TZTC - wzór

Podczas składania wniosku wnioskodawca i osoba, w imieniu której wnioskodawca występuje, są obowiązani udzielić informacji dotyczących: kraju pochodzenia, wiz lub zezwoleń na pobyt wydanych im przez organy innych państw, trasy przejazdu do granicy i miejsca przekroczenia granicy, ubiegania się przez wnioskodawcę lub członka jego rodziny o nadanie statusu uchodźcy w innym państwie, imienia i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, adresu miejsca zamieszkania i stopnia pokrewieństwa członka rodziny wnioskodawcy, który przebywa na terytorium innego państwa członkowskiego.

Natomiast w toku postępowania uchodźczego wnioskodawca jest obowiązany: przedstawić informacje niezbędne do ustalenia stanu faktycznego sprawy, a w szczególności dotyczące jego wieku, pochodzenia, tożsamości, obywatelstwa, krewnych, kraju i miejsc poprzedniego pobytu, wcześniejszych wniosków, trasy podróży oraz powodów złożenia wniosku, udostępnić posiadane dowody potwierdzające okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku, przekazać do depozytu Szefowi Urzędu do Spraw Cudzoziemców swój dokument podróży oraz dokument podróży osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje, za pośrednictwem organu przyjmującego wniosek, stawiać się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie w celu przesłuchania lub złożenia wyjaśnień, zawiadomić o każdej zmianie swojego miejsca pobytu i miejsca pobytu osoby, w imieniu której wnioskodawca występuje, przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do dnia doręczenia decyzji ostatecznej w sprawie o nadanie statusu, chyba  że cudzoziemiec złożył kolejny wniosek o nadanie statusu uchodźcy, a Szef Urzędu nie wstrzymał wykonania decyzji o zobowiązaniu do powrotu.

Bardzo ważnym elementem w postępowaniu uchodźczym jest przesłuchanie wnioskodawcy. Przesłuchanie ma na celu wyjaśnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. W razie potrzeby cudzoziemcom zapewnia się bezpłatną pomoc tłumacza władającego językiem zrozumiałym dla danej osoby.

Uprawnienia cudzoziemca ubiegającego o status uchodźcy: prawo do przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do dnia doręczenia decyzji ostatecznej w sprawie uchodźczej, możliwość korzystania z pomocy socjalnej i opieki medycznej, a także z pomocy w dobrowolnym wyjeździe z terytorium RP, możliwość swobodnego kontaktu z przedstawicielem Urzędu Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców (UNHCR) i organizacjami, do których zadań statutowych należą sprawy uchodźców, możliwość podejmowania pracy w przypadku jeżeli postępowanie uchodźcze w pierwszej instancji trwa dłużej niż 6 miesięcy (na podstawie zaświadczenia wydanego przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców i TZTC).

Pomoc socjalna Pomoc socjalna przysługuje każdemu cudzoziemcowi, który złożył wniosek o nadanie statusu uchodźcy w Polsce. W ciągu dwóch dni po złożeniu wniosku należy zgłosić się w celu rejestracji do jednego z dwóch ośrodków recepcyjnych Departamentu Pomocy Socjalnej. Przy nie spełnieniu tego obowiązku procedura o nadanie statusu uchodźcy zostanie umorzona.

Cudzoziemiec w ośrodku otrzymuje: zakwaterowanie, wyżywienie, zwrot kosztów za przejazdy środkami komunikacji publicznej w określonych przypadkach tj. związanych z postępowaniem o nadanie statusu uchodźcy, stawieniem się na badania lekarskie lub szczepienia ochronne czy w innych uzasadnionych przypadkach, stała pomoc pieniężna na zakup środków higieny osobistej – 20 PLN miesięcznie oraz tzw. „kieszonkowe” – 50 PLN miesięcznie, zapewnienie jednorazowej pomocy pieniężnej na zakup odzieży i obuwia – 140 PLN, zapewnienie ekwiwalentu pieniężnego w zamian za wyżywienie dla dzieci do 6 roku życia oraz dzieci realizujących obowiązek szkolny – 9 PLN dziennie.

Cudzoziemiec poza ośrodkiem otrzymuje: świadczenie pieniężne na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu na terytorium Polski: Ilość członków rodziny          Dzienna kwota na 1 osobę          Miesięczna kwota na 1 osobę 1 osoba                   25 PLN (ok. 6,25 EUR)           750 PLN (ok. 187,5 EUR) 2 osoby                  20 PLN (ok. 5 EUR)                 600 PLN (ok. 150 EUR) 3 osoby                      15 PLN (ok. 3,75 EUR)                 450 PLN (ok. 112,5 EUR) 4 osoby                          12,50 PLN (ok. 3 EUR)                 375 PLN (ok. 93,75 EUR)

Ponadto wszystkim cudzoziemcom przysługuje: zapewnienie dostępu do szkół publicznych oraz niezbędnych pomocy dydaktycznych (podręczniki oraz wyprawki) możliwość bezpłatnej nauki języka polskiego, sale edukacyjne w każdym ośrodku; opieka medyczna (na podstawie umów z UDSC), która obejmuje: – opiekę lekarzy w ośrodku – ambulatoria, w których pomocy medycznej udzielają lekarz oraz pielęgniarki. – leczenie specjalistyczne, – opiekę psychologiczną – w ośrodkach dla cudzoziemców dostępny jest psycholog, z którego pomocy mogą skorzystać również osoby korzystające ze świadczeń poza ośrodkiem. opieka stomatologiczna (na podstawie umów z UDSC).

Okres udzielania pomocy socjalnej kończy się po otrzymaniu decyzji ostatecznej w procedurze o nadanie statusu uchodźcy . Cudzoziemcy, którzy otrzymają decyzję pozytywną w ciągu 60 dni mogą złożyć wniosek o Indywidualny Program Integracyjny realizowany przez powiatowe jednostki pomocy rodzinie na podstawie Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Decyzja uchodźcza Jeżeli cudzoziemcowi został nadany status uchodźcy lub udzielona ochrona uzupełniająca oznacza to, że uzyskał on prawo pobytu w Polsce. Zasadą jest, że ww. tytuły pobytowe są bezterminowe. Termin wiąże się natomiast z okresem ważności wydawanych dokumentów. Uznanemu uchodźcy wydawana jest karta pobytu ważna przez 3 lata oraz genewski dokument podróży, którego okres ważności wynosi 2 lata. Osoba posiadająca ochronę uzupełniającą otrzymuje kartę pobytu ważną przez okres 2 lat.

Wzór karty pobytu wydawanej cudzoziemcom, którzy uzyskali ochronę w Polsce

Wzór dokumentu podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej wydawanego cudzoziemcom, którym nadano w Polsce status uchodźcy

Uchodźca po 5 latach może dostać zezwolenie na pobyt stały, a po kolejnych 2 latach - polskie obywatelstwo. Osoby posiadające status uchodźcy mogą ściągnąć swoje rodziny. Łączenie rodzin gwarantuje ustawa o cudzoziemcach. Uchodźca może ściągnąć małżonka i dzieci, jeśli ma zapewnione źródło utrzymania i warunki mieszkaniowe.

Jeżeli wydano decyzję o odmowie nadania statusu uchodźcy lub o umorzeniu postępowania, cudzoziemcowi może zostać zapewniona pomoc w dobrowolnym powrocie. Dobrowolny powrót cudzoziemca odbywa się w sposób zorganizowany przez Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców. Organem rozpatrującym odwołania od decyzji Szefa Urzędu jest Rada do Spraw Uchodźców.

Pomoc w sprawach uchodźców można deklarować za pośrednictwem organizacji pozarządowych albo Urzędu ds. Cudzoziemców, który uruchomił bank ofert. Należy wysłać e-mail na adres: pomoc@udsc.gov.pl, pisząc o deklarowanej pomocy, np. mam mieszkanie i chciałbym je wynająć; mam firmę i chciałbym zatrudnić ludzi itd.

Dziękuję za uwagę