„Transmisja cen na rynku mleka” Jerzy Rembeza 12 - 13 grudzień 2005, Warszawa

Cele analizy Charakter długookresowych i krótkookresowych powiązań cen na rynku mleka i jego produktów Kierunek przepływu cen w ramach kanałów rynkowych Mechanizm transmisji cen i testowanie przypadków asymetrii Powiązanie cen mleka w Polsce z cenami w UE

Ceny mleka w Polsce

Ceny produktów mlecznych w Polsce

Zmienność cen na rynku mleka Zmienność cen skupu, producenta i detalicznych na rynku mleka   Zmienność cen na rynku mleka Produkt Ceny producenta Ceny detaliczne   średnioroczna zmiana w % odchylenia od trendu w % Mleko - skup 5,0* 8,7* - Mleko 2% 5,8 5,2 6,7 Mleko 3% UHT 3,6 6,0 2,2 Mleko w proszku 5,7 9,8 7,4 5,3 Ser gouda 4,7 9,7 5,0 9,5 Twaróg tłusty 4,4 Masło 5,9 12,4 7,5 10,9 Śmietana 4,3 5,5 4,8

Marża przetwórcza (różnica logarytmów cen)

Marża detaliczna (różnice logarytmów cen)

Kierunek transmisji cen (przyczynowość Grangera) Ceny przetwórcy a ceny skupu mleka m.skup  mleko 2% m.skup  mleko 3% UHT m.skup  mleko w proszku m.skup  ser gouda m.skup  twaróg tłusty m.skup  masło m.skup  śmietana

Kierunek transmisji cen (przyczynowość Grangera) II. Ceny detaliczne a ceny przetwórcy mleko 2% przetw.  detal mleko 3%UHT przetw.  detal mleko w pr.przetw.  detal ser gouda przetw.  detal twaróg tł.przetw.  detal masło przetw.  detal śmietana przetw.  detal

Przykład błędnej specyfikacji (ceny mleka 2% przetwórcy a ceny skupu) lnPp = 0,2733 + 0,7945lnPs R2 = 0,86 DW = 0,09!!!

Model transmisji cen 1. Bez asymetrii 2. Z asymetrią

Analiza oparta na modelu VAR (ceny mleka 2% przetwórcy a ceny skupu) ΔlnPp,t = 0,00003 + 0,2310lnΔPp,t-1 + 0,1289 ΔlnPs,t – 0,0067ECT-t-1 – 0,1336ECT+t-1 R2 = 0,50 DW = 1,95

Skumulowane współczynniki transmisji cen Produkt Ceny przetwórcy1 Ceny detaliczne2 Mleko 2% 0,13 0,91 Mleko 3% UHT 0,16 0,12 Mleko w pr. 0,22 0,21 Ser gouda 0,31 0,44 Twaróg tłusty 0,08 0,19 Masło 0,14 0,46 Śmietana 0,10 0,48 1 – od cen skupu do cen przetwórcy 2 – od cen przetwórcy do cen detalicznych

Przypadki asymetrii w transmisji cen Ceny przetwórcy a ceny skupu: silniejsza reakcja na wzrost cen skupu: mleko 2%, twaróg silniejsza reakcja na spadek ceny skupu: mleko w proszku, masło II. Ceny detaliczne a ceny przetwórcy: silniejsza reakcja na wzrost cen przetwórcy: mleko w proszku, ser gouda, twaróg, masło, śmietana silniejsza reakcja na spadek cen przetwórcy: mleko 2%, mleko 3% UHT (różnice mniej wyraźne)

Przykład asymetrycznej reakcji na impuls cenowy (cena detaliczna masła a wzrost/spadek ceny przetwórcy, tempo powrotu do długookresowej relacji w miesiącach) marża

Ceny skupu mleka w wybranych krajach (średnia I 2005 – V 2005)

Zmiany cen skupu w wybranych krajach

Ceny skupu mleka w Polsce a ceny skupu w Niemczech Zmienna 1994-1999 2000-2005 Stała 0,0049 (0,1153) 0,0044 (0,3785) PLt-1 0,4850 (0,0000) 0,2745 (0,0252) Dt - 0,5591 (0,0020) Dt-1 0,5153 (0,0001) Dt-3 0,4720 (0,0140) ECT -0,0396 (0,0578) -0,0229 (0,4580) R2 0,49 0,39 DW 2,18 2,02 PL – ceny w Polce, D – ceny w Niemczech, w nawiasach podano poziom istotności

Najważniejsze wnioski Marże przetwórcze wykazywały tendencje do spadku, marże detaliczne tendencję do wzrostu. Transmisja cen przebiegała zazwyczaj od cen skupu poprzez ceny przetwórców do cen detalicznych. Zmiany cen silniej przenoszone są z poziomu cen przetwórców na poziom cen detalicznych niż z poziomu cen skupu na poziom cen przetwórców. Stwierdzone przypadki asymetrii w transmisji cen wskazują na silniejsza pozycję handlu detalicznego niż przetwórców. Ceny skupu mleka zbliżyły się do poziomu cen w UE. Nastąpił zarazem wzrost powiązań pomiędzy zmianami cen w Polsce a zmianami cen w UE.

Dziękuję za uwagę