Społeczeństwo obywatelskie

Społeczeństwo obywatelskie SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE to rodzaj społeczeństwa demokratycznego, w którym obywatele świadomie uczestniczą w życiu publicznym, są aktywni i odpowiedzialni oraz posiadają umiejętność samoorganizacji.

W społeczeństwie obywatelskim obywatele potrafią działać niezależnie od oficjalnych instytucji państwowych. Nie oznacza to jednak, że społeczeństwo i władza rywalizują ze sobą. Najistotniejsze jest to, aby członkowie społeczeństwa byli świadomi swoich wzajemnych potrzeb i dążyli do ich zaspokojenia.

Geneza społeczeństwa obywatelskiego - Idea społeczeństwa obywatelskiego sięga starożytności, za jej prekursora uważa się Arystotelesa, dla którego najwyższym wyrazem istnienia społeczeństwa obywatelskiego było utworzenie państwa. Człowiek nie może bowiem żyć poza nim, gdyż tylko w państwie może urzeczywistniać się jego społeczna natura. W oświeceniu Jan Jakub Rousseau i Imanuel Kant uważali, że jednostka rozwija się znacznie łatwiej uczestnicząc w życiu publicznym niż prywatnym. - W tym samym czasie John Locke i Georg Hegel twierdzili, iż społeczeństwa nie są zależne od instytucji państwa, a interesy jednostki mogą być realizowane tylko dzięki obywatelskiej współpracy. Społeczeństwo powinno mieć warunki aby działać swobodnie

Samoorganizujące się społeczeństwo – przejawy samoorganizowania walka z systemem komunistycznym – przykłady: Węgry 1956 r. , „poznański czerwiec” 1956, „praska wiosna” 1968 r., strajki robotników na Wybrzeżu w 1970 r; Rola Kościoła jako ośrodka oporu wobec reżimu; centrum oświaty, kultury; Powstanie Komitetu Obrony Robotników- KOR (1976); Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela - ROPCiO (1977); Wolnych Związków Zawodowych” – WZZ (1978); Powstanie „Solidarności” (1980) – wielomilionowego ruchu społecznego; który aktywnie działał na rzecz obywateli zwłaszcza w okresie stanu wojennego;

Walka z reżimem autorytarnym – przykłady: „rewolucja czerwonych goździków” w Portugalii w 1974 r; władzę autorytarną obaliło wojsko, przy współudziale całego społeczeństwa; była to bezkrwawa rewolucja, której symbolem stały się czerwone goździki włożone w lufy karabinów;

Uwarunkowania funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego Prawnoustrojowe – podstawy prawne (Konstytucja) Społeczne i kulturowe – tradycje demokratyczne; brak owych powoduje ciągłe konflikty między rządzącymi a obywatelami; np.: Rumunia, Litwa, Łotwa, Ukraina; Psychologiczne - postawy członków zbiorowości – postawa uczestnictwa i współodpowiedzialności; umiejętność przełamywania barier, zwieranie kompromisów, zaufanie do otoczenia społecznego; akceptacja rygoryzmu prawnego

Grupy interesu Społeczeństwo obywatelskie wewnętrznie jest zróżnicowane; w jego skład wchodzą różne grupy o zupełnie odmiennych interesach, potrzebach, aspiracjach i celach; grupy, które łączy wspólny cel i podobne aspiracje nazywamy grupami interesu; są to np; zrzeszenia rolnicze, izby zawodów (izba lekarzy), zrzeszenia religijne itd. Formą realizacji celów grupy interesu jest lobbing – działania zmierzające do osiągnięcia korzystnej dla danej grupy decyzji organów władzy państwowej ( np. przekazywanie własnych analiz, ekspertyz, spotkania towarzyskie); Działania takie jak lobbing prowadzą do naruszenia interesów innych grup, dochodzi wtedy do ścierania się grup interesów; warunkiem zakończenia tego konfliktu jest opracowanie kompromisu;

ZASADA NIEPOSŁUSZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO Obywatelskie nieposłuszeństwo to świadomy, otwarty i przede wszystkim pokojowy akt złamania obowiązujących norm prawnych przez obywateli, który ma doprowadzić do zmiany niesprawiedliwych przepisów prawa i innych decyzji władz. Protestujący zakładają przy tym gotowość do spokojnego przyjęcia wszelkich grożących im za to represji.

Zasadą jest, że podejmowane działania w ramach nieposłuszeństwa obywatelskiego mają zawsze charakter pokojowy, przybierają postać np. manifestacji, demonstracji, petycji lub pochodu albo też odmowy respektowania praw uznanych za niesprawiedliwe. Takie metody walki propagował i stosował w praktyce np. twórca niepodległych Indii Mahatma Gandhi oraz działacz na rzecz dyskryminacji rasowej w USA Martin Luther King. Strategię obywatelskiego nieposłuszeństwa wykorzystała również opozycja polityczna w Polsce, po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 i delegalizacji “Solidarności”. Pierwszym który zastosował prawo nieposłuszeństwa obywatelskiego był pisarz Henry David Thoreau.

Dziękuję za uwagę!