Interpretacja wyników równowagi kwasowo-zasadowej Aleksandra Wierońska

Równowaga kwasowo- zasadowa - stan utrzymania optymalnego stężenia jonów wodoru w przestrzeniach wewnątrzkomórkowych i zewnątrzkomórkowych ustroju  stężenie jonów wodorowych w przestrzeni wewnątrzkomórkowej wynosi 100 nmol/l (pH=7) stężenie jonów w przestrzeni zewnątrzkomórkowej wynosi 40+-5 nmol/l (pH=7,35-7,45) parametry RKZ oznaczane za pomocą gazometrii

Utrzymanie RKZ układy buforowe – bufory krwi i wewnątrzkomórkowe regulacja oddechowa – wydalanie CO2 przez płuca regulacja metaboliczna – wydalanie nielotnych kwasów z moczem, resorbcja zwrotna HCO3-

Układy buforowe organizmu kwas węglowy/wodorowęglan – zewnątrzkomórkowy fosforan jednozasadowy/fosforan dwuzasadowy – wewnątrzkomórkowy białczanowy – wewnątrzkomórkowy hemoglobinianowy - wewnątrzkomórkowy

Stosowane do kontroli wyników badania gazometrycznego. Równanie Hendersona Stosowane do kontroli wyników badania gazometrycznego. Uproszczona wersja:

Pobranie krwi do badania RKZ krew tętnicza (pełna) – duże naczynie np. tętnica promieniowa, udowa anaerobowe warunki pobrania pobranie do gazoszczelnej strzykawki z heparyną schłodzenie próbki i natychmiastowy transport do laboratorium

Wartości referencyjne dla parametrów RKZ Parametr – krew tętnicza Zakres wartości referencyjnych pH 7,35-7,45 Stężenie jonów wodorowych 35-45 nmol/l pCO2 35-45 mm Hg pO2 74-108 mm Hg Wysycenie tlenem 94-98% Stężenie jonów wodorowęglanowych 22-28 mmol/l Nadmiar zasad (BE) 0+-2 mmol/l

BE – nadmiar zasad Jest to różnica między należnym, a aktualnym stężeniem zasad buforowych we krwi ( wyliczony nadmiar zasad lub niedobór zasad). Wartość BE nie zależy ani od pCO2, ani od stężenia hemoglobiny, natomiast zależy od wysycenia Hb tlenem, ponieważ utlenowana hemoglobina (HbO2) jest bardziej kwaśna od hemoglobiny odtlenowanej (Hb).

Podział zaburzeń RKZ kwasica oddechowa – wzrost pCO2 spowodowany upośledzoną eliminacja przez płuca zasadowica oddechowa – spadek pCO2 wskutek nadmiernej eliminacji przez płuca kwasica metaboliczna – spadek stężenia jonów HCO3- spowodowany utratą przez nerki, przewód pokarmowy lub nadmiernym wytwarzaniem kwasów zasadowica metaboliczna – wzrost stężenia jonów HCO3- spowodowany stratą kwasów

Zasady interpretacji wyników badania RKZ Ocena wartości pH – kwasica czy zasadowica Określenie przyczyny prowadzącej do obserwowanej zmiany pH – metaboliczna czy oddechowa Mechanizm kompensacyjny – zaburzenie nie skompensowane, częściowo skompensowane lub skompensowane

Ocena pH krwi <7,35 pH krwi >7,45 7,35-7,45 kwasica zasadowica

Określenie przyczyny zaburzenia Kwasica Zasadowica pCo2? HCO3-? pCO2 ? HCO3- ? metaboliczna oddechowa

Ocena kompensacji zaburzeń metabolicznych kwasica pH zasadowica pH metaboliczna HCO3- metaboliczna HCO3- pCO2? wyrównana pCO2? niewyrównana częśćiowo wyrównana

Ocena kompensacji zaburzeń oddechowych kwasica pH zasadowica pH oddechowa pCO2 oddechowa pCO2 HCO3-? wyrównana HCO3-? niewyrównana częściowo wyrównana

Przyczyny kwasic metabolicznych 1. Nadmierna synteza kwasów endogennych kwasica ketonowa – cukrzycowa, głodowa, u chorych z nadczynnością tarczycy, w zatruciach alkoholem kwasica mleczanowa – wstrząs, ciężkie niedotlenienie, leki 2. Upośledzone wydalanie kwasów kwasica nieorganiczna – kwasica mocznicowa, kwasica kanalikowa typ 1 i typ 4 3. Dominująca utrata zasad przez układ pokarmowy – biegunki, przetoki trzustkowe przez nerki – kwasica kanalikowa typ 2 4. Nadmierna podaż kwasów

Przyczyny zasadowic metabolicznych 1. Odpowiadające na chlorek sodu żołądkowo-jelitowe – wymioty, biegunka nadmierna podaż zasad – wodorowęglan sodu, mleczan sodu przyczyny nerkowe – leczenie diuretykami 2. Nie odpowiadające na chlorek sodu zawiązane z nadciśnieniem – pierwotny i wtórny hiperaldosteronizm, zespół Cushinga inne – utrata potasu i magnezu, odżywianie po głodzeniu

Przyczyny zasadowic oddechowych zamierzona hiperwentylacja nadmierna wentylacja mechaniczna hiperwentylacja odruchowa – obniżona podatność tkanki płucnej, choroby ściany klatki piersiowej różne pobudzenia ośrodka oddechowego – korowe (ból, gorączka), zmiany miejscowe (urazy, nowotwory), leki i toksyny (salicylany), hipoksemia ( choroba wysokościowa) faza wychodzenia z kwasicy metabolicznej

Przyczyny kwasic oddechowych 1. Uszkodzenia funkcji ośrodka oddechowego zahamowanie ośrodka oddechowego – znieczulenie ogólne, narkotyki, ciżęka hipoksja choroby OUN – uraz, udar choroby neurologiczne – uszkodzenie rdzenia kręgowego, choroby neuronów ruchowych, neurotoksyny 2. Uszkodzenie funkcji oddechowych mechaniczne – miastenia gravis, miopatie, urazy klatki piersiowej, odma opłucnowa, wysięki do jamy opłucnej choroby płuc – ograniczenie ruchomości tkanki płucnej (zwłóknienie, obrzęk, nowotwór), niedrożność oskrzeli ( astma, rozedma)

Kliniczne komplikacje zaburzeń RKZ 1. Kwasica objawy mózgowe kurczliwość mięśnia serowego stęż. Ca zjonizowanego, K+ 2. Zasadowica stęż. K+ słabość mięśni poliuria polidypsja

Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń mieszanych określenie, które zaburzenie jest procesem przeważającym o rozpoznaniu decyduje badanie przedmiotowe i podmiotowe pacjenta badania laboratoryjne przydatne – kwasica metaboliczno-oddechowa, zasadowica metaboliczno-oddechowa

Przykłady zaburzeń RKZ pH 7,19 pCO2 70 mm Hg HCO3- 23 mmol/l BE -0,9 mmol/l

Przykłady zaburzeń RKZ pH – kwasica pCO2 – oddechowa HCO3- bez zmian nie skompensowana

Przykłady zaburzeń RKZ pH 7,51 pCO2 48 mm Hg HCO3- 37 mmol/l BE +8,8 mmol/l

Przykłady zaburzeń RKZ pH – zasadowica HCO3 – metaboliczna pCO2 – częśćiowo skompensowana

Przykłady zaburzeń RKZ pH 7,42 pCO2 27 mm Hg HCO3- 18 mmol/l BE -3,8 mmol/l

Przykłady zaburzeń RKZ pH – zasadowica pCO2 – oddechowa HCO3- - skompensowana

Dziękuję za uWagę 