Mgr Władysław Czaja Zespół Szkół Łączności w Gdańsku Wstęp do systemu operacyjnego - powłoka tekstowa

Wiersz poleceń Powłoka tekstowa Interfejs tekstowy Konsola tekstowa Tryb tekstowy Tryb znakowy Wiersz poleceń

Co to jest plik? Podstawowa jednostka informacji, którą posługuje się system operacyjny.

Co to jest katalog (podkatalog) ? Twór na dysku przechowujący informacje o plikach. Na dysku znajduje się jeden katalog (główny) oraz dowolna liczba podkatalogów. Podkatalog w rzeczywistości jest plikiem (z odpowiedniki atrybutami) w katalogu głównym. W systemach DOS lub Windows katalog główny nazywa się „\", w systemach Unix’owych nosi nazwę "/".

Katalogi o zarezerwowanej nazwie Katalog o zarezerwowanej nazwie "." oznaczający katalog bieżący. Katalog "..". Katalog o zarezerwowanej nazwie ".." oznacza katalog rodzicielski w stosunku do bieżącego.

Atrybut pliku Zestaw informacji opisujący plik (katalog) m.in. informujący o prawach dostępu do pliku. Podstawowe atrybuty to: nazwa, długość, data utworzenia i prawa dostępu

Ścieżka dostępu Zapis informujący, na którym dysku twardym (a konkretnie, na jakiej literze napędu) i w którym katalogu i podkatalogu znajduje się dany plik. Poszczególne nazwy katalogów są rozdzielane backslashem. W systemie operacyjnym UNIX (np. Linux) i w adresach internetowych rolę znaku rozdzielającego \ (backslasha) spełnia znak / (slash).

Ścieżka dostępu bezwzględna i względna Ścieżkę dostępu można formułować jako: ścieżkę bezwzględną (to jest podając ją począwszy od katalogu głównego) ścieżkę względną (podając ją począwszy od katalogu bieżącego)

Przykłady ścieżek bezwzględnych UNIX , Linux /home/katalog1/katalog2/plik.txt Windows, DOS C:\katalog1\katalog2\plik.txt Adres internetowy protokół://nazwa_domeny/katalog1/plik.txt np. http, ftp

Przykład zastosowania ścieżki względnej Załóżmy, że bieżącym folderem jest C:\Users\Public\ a Ty zamierzasz przejść do folderu C:\Users\Public\Pictures\MojeFoty, wystarczy wprowadzić względną ścieżkę dostępu: Pictures\MojeFoty

DOS (ang. Disk Operating System) pierwszy przenośny system operacyjny OS komputerów PC i mikrokomputerów lat 80. rezydujący nad BIOS-em, zawierający m.in. rozszerzenia programowe procedur sprzętowych BIOSu i interpreter komend.

Historia DOS Początki systemu DOS sięgają roku 1979

MS-DOS MS-DOS - Microsoft Disk Operating System, czyli Dyskowy System Operacyjny firmy Microsoft

Konstrukcja systemu DOS pliki systemowe : io.sys , msdos.sys, command.com, autoexec.bat, config.sys

IO.SYS IO.SYS – jeden z dwóch ukrytych plików systemowych na dysku startowym komputera w systemach operacyjnych bazujących na systemie MS-DOS. W różnych wersjach MS-DOS plik ten zawiera część oprogramowania stanowiącego jądro systemu operacyjnego odpowiedzialną za urządzenia peryferyjne – np. m.in..sterowniki monitora, klawiatury, dysku twardego

IO.SYS w systemie Windows w systemie operacyjnym Windows plik IO.SYS jest binarnym plikiem wykonywalnym, który ładowany jest przy bootowaniu (starcie) komputera i przekazuje systemowi informacje o konfiguracji komputera. W Windows'ie zastąpił stare dosowe pliki IO.SYS i MSDOS.SYS.

IO.SYS w systemie Windows W systemie Windows 95 i nowszych z tej rodziny do pliku IO.SYS przeniesiono całe dosowe jądro, nowsze wersje IO.SYS zawierają informacje potrzebne do startowania komputera, zastępując tym samym pliki AUTOEXEC.BAT i CONFIG.SYS. Mimo to w nowszych systemach nadal są obecne powyższe dwa pliki, które są wymagane przez starsze aplikacje.

IO.SYS w systemie Windows Ponieważ plik IO.SYS jest zapisany w formie binarnej, nie jest zatem edytowalny za pomocą edytora tekstu jak inne pliki. Możemy jednak zmienić domyślne ustawienia w pliku edytując CONFIG.SYS Zmienione wartości zostaną przechwycone przez IO.SYS i zapisane w jego wnętrzu.

MSDOS.SYS MSDOS.SYS - jeden z dwóch ukrytych plików systemowych na dysku startowym w systemach operacyjnych bazujących na systemie MS-DOS. W różnych wersjach MS-DOS plik ten zawiera część oprogramowania stanowiącego jądro systemu operacyjnego W Windows 95 i nowszym MSDOS.SYS jest tekstowym plikiem konfiguracyjnym.

COMMAND.COM Domyślna powłoka (inaczej interpreter komend) systemu MS-DOS i niektórych wersji systemu Windows. Tłumaczy polecenia wpisane po znaku zachęty (ang. prompt; zwykle w postaci "C:\>" lub "C>") na komendy wykonywalne przez system DOS.

Dwa tryby pracy powłoki systemowej DOS Command.com może pracować w dwóch trybach: aktywnym (interakcyjnym) wsadowym- polega na zinterpretowaniu podanego pliku wsadowego BAT, będącego spisem poleceń MS-DOS, skryptem.

Jak stworzyć plik wsadowy .bat ? Najprościej przy użyciu notatnika, wpisujemy poszczególne komendy i zapisujemy plik jako: dowolnanazwa.bat i wybieramy opcję Zapisz jako Typ: Wszystkie pliki. Tak utworzony plik uruchamiamy i traktowany jest on jak wykonywalny (z rozszerzeniem exe).

AUTOEXEC.BAT Autoexec.bat - program wsadowy uruchamiany automatycznie po instalacji systemu. http://pl.wikipedia.org/wiki/AUTOEXEC.BAT

CONFIG.SYS podstawowy plik konfiguracyjny systemów operacyjnych MS-DOS oraz systemów Windows z serii 9x zawierający komendy systemu operacyjnego DOS, dzięki któremu ustawiać konfigurację systemu. CONFIG.SYS konfiguruje ładowane na starcie sterowniki urządzeń, włącza i wyłącza składniki DOS-a, ustawia limit zasobów itp.

CONFIG.SYS Plik ten ładowany jest przed plikiem AUTOEXEC.BAT, który współpracuje z nim. Plik CONFIG.SYS jest normalnym plikiem tekstowym, może być edytowany przez jakikolwiek edytor tekstu, w celu dostrojenia systemu do własnych potrzeb

Polecenia systemu DOS Wewnętrzne – podczas pracy zawarte są w pamięci operacyjnej komputera (RAM) Zewnętrzne – zapisane są na dyskietce systemowej, a także na twardym dysku w oddzielnych plikach o rozszerzeniach COM i EXE

Polecenia wewnętrzne cls - wymazanie ekranu i przemieszczenie kursora w lewy górny róg ekranu C: - polecenie zmiany napędu bieżącego ver - wyświetlenie na ekranie wersji systemu operacyjnego date - wyświetlenie na ekranie bieżącej daty oraz komunikatu zachęcającego do jej zmiany time - wyświetlenie na ekranie aktualnej godziny z możliwością jej zmiany vol - wyświetlenie na ekranie nazwy bieżącego dysku

Polecenia wewnętrzne - wyświetlenie listy plików dir - wyświetlenie listy plików i podkatalogów danego katalogu dir /p - pokazuje listę plików w kolejnych ekranach dir/w - lista wyświetlana jest na ekranie w kolumnach Przykład: dir C:*.com - wyświetla wszystkie pliki z rozszerzeniem COM znajdujące się na dysku C dir A*. - wyświetla wszystkie katalogi zaczynające się na literę “a” w danym katalogu

Polecenia wewnętrzne - tworzenie katalogu md - tworzenie katalogu Przykład: md testowy- tworzy podkatalog testowy (w katalogu głównym jeśli jest on bieżący md\testowy\ti - tworzy katalog ti w katalogu testowy

Polecenia wewnętrzne - Zmiana katalogu bieżącego cd (ang. change directory) - zmiana katalogu bieżącego Przykład: cd muzyka - powoduje przejście do katalogu muzyka (jeśli jest on podkatalogiem katalogu głównego) cd\ - powoduje przejście do katalogu głównego cd.. - powoduje przejście do katalogu nadrzędnego względem katalogu bieżącego

Polecenia wewnętrzne - Usuwanie katalogu rd (ang. remove directory) - usuwanie katalogu Przykład: rd C:\testowy\temp - kasuje katalog temp znajdujący się na dysku C w katalogu testowy rd testowy- kasuje katalog testowy znajdujący się na w bieżącym katalogu Uwaga! - kasowany katalog nie może zawierać żadnych plików (trzeba je wcześniej usunąć). Nie można usunąć katalogu bieżącego (trzeba wyjść z niego do katalogu nadrzędnego)

Polecenia zewnętrzne tree – wyświetlenie drzewa katalogów deltree – usuwanie katalogu wraz z plikami undelete – przywrócenie usuniętych wcześniej plików format A: – formatowanie dyskietki A format C: - formatowanie dysku twardego C: fdisk – edycja partycji na dysku twardym (dla bardziej zawansowanych)

Polecenia MS-DOS – dowiedz się więcej Więcej poleceń znajdziemy na stronie: http://dariuszpod.republika.pl/msdos/polecenia_dos/polecenia_msdos.htm (należy wybrać – polecenia wewnętrzne lub zewnętrzne)

Czy można uruchomić program DOS-owy poza DOS-em? Programy DOS-owe mogą być uruchamiane w systemie Windows czy Linux (poprzez program DOSBox) DOSBox można pobrać z http://www.dosbox.com/ Dzięki niemu pograsz w stare gry  Na następnym slajdzie film pokazowy, jak uruchomić grę Settlers II (film się uruchomia z serwisu Youtube)

Interpretery poleceń w systemach Microsoftu dla sytemu DOS: command.com http://pl.wikipedia.org/wiki/COMMAND.COM dla systemu Windows: cmd.exe http://pl.wikipedia.org/wiki/Cmd.exe Windows PowerShell http://pl.wikipedia.org/wiki/Windows_PowerShell

cmd.exe cmd.exe – interpreter poleceń stosowany w rodzinie systemów operacyjnych Microsoft Windows NT (włączając Windows 2000, XP, 2003 i Windows Vista), Windows CE Popularnie błędnie znany jako DOS, ale to jest program działający pod kontrolą systemu Windows

Po co korzystamy z konsol tekstowych? Korzysta się z nich dlatego, że pewnie zadania można wykonać po prostu szybciej wpisując proste polecenia. Dla przykładu podam ot choćby sprawdzanie naszego adresu IP i MAC karty sieciowej w Windows. Kto z Was robi to inaczej niż uruchamiając powłokę cmd i wklepując polecenie ipconfig /all ?

Literatura http://gp_sb.w.interia.pl/dos.htm http://www.dobreprogramy.pl/Chomik/Zrozumiec-powloke-tekstowa-troszke-historii,18606.html http://www.pldos.pl/hist.htm http://www.info.ar.szczecin.pl/infoz/dos/dos.html