Identyfikacja użytków zielonych o wysokich walorach przyrodniczych ŁĄKI NIZINNE DWUKOŚNE Program szkolenia doradców rolnośrodowiskowych Prezentacja 12

Charakterystyka łąk dwukośnych nizinnych Ekstensywnie użytkowane wielogatunkowe łąki kośne Stosunkowo rozpowszechnione Średnio plenne Ekstensywnie nawożone Siano średniej i dobrej jakości

2. Zidentyfikuj typ biotopu K01a łąki jednokośne 1. Sprawdź cechy biotopu według klucza ŁĄKI JEDNOKOŚNE BAGIENNE UŻYTKI PRZYRODNICZE - TORFOWISKA - SZUWARY I ZIOŁOROŚLA PASTWISKA EKSTENSYWNE ŁĄKI DWUKOŚNE ŁĄKI JEDNOKOŚNE TRZĘŚLICOWE ŁĄKI I MURAWY CIEPŁOLUBNE  dominują mchy torfowce, występują co najmniej 3 inne gatunki torfowisk wysokich i przejściowych TAK NIE  wilgotność siedliska przez większą część roku jest: bardzo wysoka (siedliska bagienne)  w roślinności dominują turzyce  roślinność o charakterze łąkowym, gleby mineralne lub organiczne, występuje grupa gatunków łąk dwukośnych  roślinność o charakterze pastwiskowym, gleby mineralne, występują gatunki roślin pastwiskowych przeciętna (siedliska wilgotne i świeże) bardzo niska (siedliska suche)  występują co najmniej 3 gatunki muraw ciepłolubnych  roślinność wysokich ziołorośli  występują co najmniej 3 gatunki łąk trzęślicowych  roślinność wysokich szuwarów K01b łąki dwukośne Pastwiska ekstensywne nie uwzględnione 2. Zidentyfikuj typ biotopu 3. Dobierz odpowiednie użytkowanie w KPR 2004-2006

Główne kryteria identyfikacyjne brak gatunków typowych dla łąk jednokośnych (tj. łąk bagiennych, łąk trzęślicowych i muraw ciepłolubnych) typowo łąkowa struktura roślinności oraz występowanie grupy gatunków łąkowych dotychczasowe użytkowanie łąkowe

Typy biotopów łąk nizinnych dwukośnych Wiele typów, m.in.: Łąki dwukośne podmokłe (kaczeńcowe) Łąki dwukośne wilgotne (wyczyńcowe, selernicowe) Łąki dwukośne świeże (rajgrasowe)

Cechy siedliska Łąki kaczeńcowe występują: na nieznacznie odwodnione torfowiskach na łęgach rozlewiskowych (długotrwale zalewane przez rzekę)

Cechy siedliska 2. Łąki selernicowe, wyczyńcowe występowanie w dolinach rzek, siedliska okresowo zalewane (selernicowe) gleby murszowo-torfowe lub murszowo-mułowe, nie podlegają zalewom (wyczyńcowe)

występowanie na stokach wysoczyzn (siedliska grądowe) Cechy siedliskowe 3. Łąki rajgrasowe występowanie na stokach wysoczyzn (siedliska grądowe) w bezpośrednim sąsiedztwie rzek, na glebach mineralnych - mady (łęgi właściwe)

Występowanie w krajobrazie rolniczym Znaczenie dla rolnictwa - podstawowe Walorem tego typu użytków rolnych jest możliwość pogodzenia racjonalnej gospodarki rolniczej z interesami ochrony przyrody Z łąk tych można osiągnąć stosunkowo wysokie plony nie naruszając ich struktury ekologicznej Ze względu na bogactwo florystyczne pełnią dekoracyjną rolą w krajobrazie

Struktura roślinności Ruń łąk dwukośnych jest zwykle bujna, ze znacznym udziałem miękkolistnych traw. W okresie wczesnoletnim charakterystyczne są barwne aspekty kwitnących bylin.  

Gatunki charakterystyczne Łąki kaczeńcowe: zioła dwuliścienne: knieć błotna (kaczeniec), rdest wężownik, kuklik zwisły, ostrożeń warzywny, ostrożeń łąkowy, firletka poszarpana, jaskier ostry, pełnik europejski, niezapominajka błotna, dzięgiel leśny, koniczyna, krwawnica pospolita, kukułka szerokolistna trawy: wyczyniec łąkowy, wiechlina błotna, wiechlina zwyczajna, tymotka łąkowa, stokłosa groniasta, kostrzewa łąkowa oraz sitowie leśne i sity różne gatunki turzyc, rzadko jednak dominują w roślinności

ŁĄKI DWUKOŚNE knieć błotna (kaczeniec) (łąki wilgotne) Fot.: M. Szewczyk ŁĄKI DWUKOŚNE knieć błotna (kaczeniec) (łąki wilgotne)

ŁĄKI DWUKOŚNE łąka wilgotna z kwitnącym rdestem wężownikiem (łąka selernicowa) Fot.: W. Kotowski Fot.: W. Kotowski

ŁĄKI DWUKOŚNE łąka wilgotna z kwitnącą firletką poszarpaną Fot.: M. Szewczyk

Fot.: M. Szewczyk ŁĄKI DWUKOŚNE firletka poszarpana (łąki wilgotne)

ŁĄKI DWUKOŚNE wyczyniec łąkowy (łąki zmiennowilgotne) Fot.: W. Kotowski ŁĄKI DWUKOŚNE wyczyniec łąkowy (łąki zmiennowilgotne)

Fot.: W. Kotowski ŁĄKI DWUKOŚNE jaskier ostry (łąki wilgotne)

ŁĄKI DWUKOŚNE ostrożeń łąkowy (łąka wilgotna) Fot.: P. Pawlikowski

Fot.: M. Szewczyk ŁĄKI DWUKOŚNE kukułka krwista (łąki wilgotne)

Gatunki charakterystyczne Łąki rajgrasowe: bujne miękkolistne trawy: gł. rajgras wyniosły znaczny udział roślin motylkowych: koniczyny czerwonej, białej, komonicy zwyczajnej barwnie kwitnące byliny: złocień pospolity, dzwonek rozpierzchły, biedrzeniec większy, przytulia właściwa

ŁĄKI DWUKOŚNE łąka grądowa (rajgrasowa) Fot.: M. Szewczyk

ŁĄKI DWUKOŚNE przytulia żółta (łąki grądowe) Fot.: Z. Oświecimska-Piasko

Fot.: W. Kotowski ŁĄKI DWUKOŚNE złocień pospolity (łąki grądowe)

Ptaki łąk dwukośnych nizinnych Łąki dwukośnie są ostoją ptaków wodno-błotnych czajka rycyk kszyk dubelt batalion Zagrożenia dla ptactwa: Zbyt wczesne rozpoczynanie koszenia z użyciem ciężkiego sprzętu Nadmierne stosowanie nawozów mineralnych Osuszanie terenu

Sposoby dotychczasowe użytkowania rolniczego przez dłuższy czas użytkowane jako łąki dwu- lub trzykośne niektóre obszary użytkowane jako pastwiska, pod warunkiem wystarczającej żyzności gleb

Zagrożenia i skutki zaprzestania użytkowania rolniczego 1. Intensywne nawożenie: zanikanie gatunków przyrodniczo cennych zanikanie bogatego świata zwierząt, zwłaszcza owadów związanych z kwiecistymi łąkami 2. Intensywny wypas zwierząt zniszczenie powierzchni użytków i zanikanie gatunków przyrodniczo cennych 3. Zmiana stosunków powietrzno-wodnych prowadzi najczęściej do obniżenia poziomu wód gruntowych

Zagrożenia i skutki zaprzestania użytkowania rolniczego 4. Wczesne terminy koszenia zamiana łąk dwukośnych na wielokośne   5. Dosiewanie traw szlachetnych powstania ubogich gatunkowo zbiorowisk 6. Porzucenie użytkowania gospodarczego sukcesja w kierunku lasu łęgowego lub grądowego

Sposoby użytkowania rolniczego zgodnie z założeniami programów rolnośrodowiskowych zakaz stosowania następujących praktyk: przyorywanie, wałowanie, budowa nowych systemów melioracyjnych, dosiewanie nasion, w celu zachowania cech siedliska i runi; zakaz stosowania pestycydów i herbicydów. Dopuszczalne jest tylko selektywne i miejscowe niszczenie uciążliwych chwastów (np. z zastosowaniem mazaczy herbicydowych);  wapnowanie i ograniczone nawożenie azotem (do 60 kg/ha/rok) jest dopuszczalne poza łąkami nawożonymi przez namuły rzeczne;

Sposoby użytkowania rolniczego zgodnie z założeniami programów rolnośrodowiskowych w przypadku użytkowania kośno-pastwiskowego kontrolowany wypas kwaterowy lub wypas wolny, po pierwszym bądź drugim pokosie przy maksymalnej obsadzie stada nie większej niż 1,0 DJP/ha, cennych  opóźnienie pierwszego pokosu do 1 lipca; stosowanie tzw. wypłaszaczy oraz zachowanie właściwej techniki koszenia, tj. koszenie łąki od środka do zewnątrz.