WITOLD GOMBROWICZ I JEGO WAKACJE WE WSOLI

Witold Gombrowicz w okresie młodości Gombrowicz jako student prawa. Po studiach pracował krótko jako aplikant w Warszawie i w Radomiu; rzucił tę pracę zaraz po rozpoczęciu kariery pisarskiej Witold Gombrowicz, 1937r.

Z listów Witolda Gombrowicza „I ja wiele rzeczy wspominam ze Wsoli: tenis, ping-pongi z Olenią, Krystę (co porabia?), mam stamtąd rzeczywiście miłe wspomnienia (…)” List do brata Jerzego – 14 IV 1957 r. „Ja czasem we śnie przebywam we Wsoli wraz z Olenią i Teresą” – 19 II 1967 r.

Położenie Wsoli Wsola to niewielka miejscowość położona na północny zachód od Radomia w odległości 9 km od tego miasta przy ruchliwej drodze krajowej nr 7 łączącej Warszawę z Krakowem. Od stolicy dzieli Wsolę jedynie 90 km, nic więc dziwnego, że Witold Gombrowicz często przyjeżdżał tu na wakacje.

Wsola własnością Gombrowiczów Aleksandra Gombrowicz z Pruszaków, Jerzy Gombrowicz i ich córka Tereska Wsola to posag Aleksandry Pruszakówny. Kiedy 26 czerwca 1924r. wyszła ona za mąż za Jerzego Gombrowicza, jednego z braci Witolda, majątek stał się własnością Gombrowiczów.

Pałac miejscem rodzinnych spotkań i towarzyskich biesiad Przed pałacem we Wsoli – Witold Gombrowicz w pumpach, pierwszy od prawej Na kolanach Witolda Gombrowicza - jego bratanica Tereska

Przed pałacem we Wsoli – pierwszy od prawej Witold, od lewej Aleksandra i Jerzy Gombrowiczowie Goście Jerzego Gombrowicza spędzali czas na polowaniach, biesiadach, tańcach, jeździe konnej a przede wszystkim, w czym celował Witold, na rozgrywkach tenisowych (były tu korty tenisowe) i ping-pongowych.

W ogrodzie we Wsoli – z lewej Aleksandra z Pruszaków Gombrowiczowa i jej goście

W pałacu we Wsoli, 1930. Od lewej Jan Gombrowicz, Aleksandra Gombrowiczowa, Tereska Gombrowiczówna, za nią osoba nieznana, na pierwszym planie kuzynka Barbara Godecka

„Witold (…) cały czas nic nie robił, tylko pisał nocami” - tak zapamiętał przyszłego pisarza Michał Romanow, stangret Gombrowiczów. Brat Jerzy natomiast już po wojnie wspominał: „Znaczna część Pamiętnika z okresu dojrzewania, a później Ferdydurke, powstała we Wsoli”. Wsola dostarczyła Witoldowi „wiele materiałów do największego chyba paszkwilu na ziemiaństwo, jakim jest Ferdydurke”.

Pierwsza miłość młodego Gombrowicza Krystyna Janowska ze swoim bratem, Józefem Krystyna (Krysta) Janowska, potem Konarska, pierwsza miłość Witolda Gombrowicza Krystyna Janowska była córką ziemianina z Bartodziejów, majątku położonego około 8 km od Wsoli. Przyjaźniła się z Aleksandrą Gombrowiczową

Krystyna Janowska w ogrodzie w Bartodziejach. „W jednym z sąsiedztw była młoda osóbka, którą z radością ustroiłbym w welon i w wianek mirtowy” – napisał Gombrowicz w Przygodach. „Przypominała trochę Ritę Gombrowicz, późniejszą żonę Witolda. Szatynka z dużymi oczami, wysoka, zgrabna, szczupła. Bardzo wysportowana – jeździła świetnie konno, na nartach, grała w tenisa. Inteligentna, elegancka, zadbana, szykowna”– tak wspominała ją Wanda Przyłęcka, towarzyszka zabaw.

„Drogi mi kolumnowy podjazd” – czytamy w Przygodach. Dwór w Bartodziejach dziś.

„Czasami ceni się kogoś za bardzo, aby można go było pokochać” „Czasami ceni się kogoś za bardzo, aby można go było pokochać”. Emanuel Kant Witold Gombrowicz słowa miłość użył tylko raz. Nigdy więcej. „Najbardziej interesuje mnie Krysta, moja eks-miłość. (…) Napiszcie mi coś niecoś na te tematy…” – 23 I 1957 r. „ I ja wiele rzeczy wspominam ze Wsoli: tenis, ping-pong z Olenią, Krystą ( co porabia?)…” - 14 IV 1957 r. „Co się dzieje z Krystą? Napiszcie mi o niej i prześlijcie adres, może się do niej odezwę…” - 7 XI 1957 r. - z listów Witolda Gombrowicza do brata Jerzego „ Napisz mi przy sposobności więcej o Kryście Janowskiej, dawnej mojej flamie. Nie rozumiem, dlaczego pracuje w wypożyczalni książek, ja wyobrażałem sobie, że wyszła za mąż za Konarskiego i siedzą w Bartodziejach. Czy ma dzieci? W stosunku do istot z tego świata, co ona, nie zgłaszam pretensji – to są istoty, którym raczej przystoi niewiedza we wszystkim, co mnie tyczy”. - z listu Witolda Gombrowicza do brata Janusza

Krystyna z Janowskich Konarska (pierwsza z lewej) z dziećmi i bratem Józefem, Bartodzieje, lata pięćdziesiąte Krystyna z Janowskich Konarska z mężem Stanisławem Konarskim, Kluczewsko ok.1934r.

„Co się dzieje w tym domu teraz?” W jednym z listów do brata Jerzego Witold pisał: „Czasem Wsola mi się przypomina (…), co się dzieje z tym domem teraz?” 3 VII 1961 r. Z dumą odpowiadamy: Panie Witoldzie! W tym domu będzie Pańskie muzeum. Od 14 lipca 2005 r. pałac we Wsoli jest filią warszawskiego Muzeum Literatury. W 2006 r. uruchomione tu zostanie Muzeum Witolda Gombrowicza.