Postępowanie odwoławcze dr Dagmara Gruszecka

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Prawo do zaskarżania orzeczeń – podstawy konstytucyjne i konwencyjne art. 78 Konstytucji RP stanowi, że Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa. art. 176 ust. l Konstytucji przewiduje natomiast, że postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. art. 14 ust. 5 MPPOP, stanowi, że każda osoba skazana za przestępstwo ma prawo odwołania się do sądu wyższej instancji w celu ponownego rozpatrzenia orzeczenia o winie i karze zgodnie z ustawą. art. 2 Protokołu 7 do EKPC każdy, kto został uznany przez sąd za winnego popełnienia przestępstwa, ma prawo do rozpatrzenia przez sąd wyższej instancji jego sprawy, tak w przedmiocie orzeczenia o winie, jak i co do kary. Korzystanie z tego prawa, a także jego podstawy, reguluje ustawa. Wyjątki od tego prawa mogą być stosowane w przypadku drobnych przestępstw, określonych w ustawie, lub w przypadkach gdy dana osoba była sądzona w I instancji przez Sąd Najwyższy lub została uznana za winną i skazana w wyniku zaskarżenia wyroku uniewinniającego sądu I instancji.

PODZIAŁ ŚRODKÓW ZASKARŻENIA Środki odwoławcze PODZIAŁ ŚRODKÓW ZASKARŻENIA Zwyczajne Nadzwyczajne środki środki zaskarżenia zaskarżenia Środki odwoławcze: Apelacja - KASACJA zażalenie - WNIOSEK O WZNOWIENIE inne: POSTĘPOWANIA sprzeciw quasi-sprzeciw (art. 341 par. 2 k.p.k., 387 par. 2 k.p.k) Wnioski o uruchomienie kontroli z urzędu

Apelacja jako środek odwoławczy Środki odwoławcze Apelacja jako środek odwoławczy Dewolutywny Suspensywny Podmioty uprawnione do wniesienia apelacji Strony postępowania oraz ich reprezentanci stron (obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy lub inna uprawniona osoba) Pokrzywdzony – ale wyłącznie od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie wydanego na posiedzeniu Wyrok sądu pierwszej instancji zaskarżalny jest co do zasady APELACJĄ Wyjątkowo wyrok nakazowy zaskarżalny jest SPRZECIWEM

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Wymogi formalne środka odwoławczego. Warunki ogólne dla każdego pisma procesowego – art. 119 § 1 kpk; Warunki szczególne – art. 427 § 1 i 2 kpk, art. 428 § 1 kpk; Apelacja – dodatkowo art. 446 § 1 i 2 kpk !!!

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego zgodnie z treścią art. 427 §1 kpk. Odwołujący się powinien wskazać zaskarżone rozstrzygnięcie lub ustalenie, sformułować zarzuty stawiane rozstrzygnięciu lub ustaleniu, a także podać czego się domaga – wniosek końcowy apelacji. § 3. Odwołujący się może również wskazać nowe fakty lub dowody, jeżeli nie mógł powołać ich w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji.(§ 3 art. 427 kpk). Wnioskując w apelacji o przeprowadzenie określonego dowodu należy mieć na uwadze treść art. 452 § 1 i 2 kpk

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego ZARZUTY ODWOŁAWCZE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO – PATRZ. ART. 167 § 1 !!!!!!!! zgodnie z treścią art. 427 § 4 kpk: W postępowaniu przed sądem, które zostało wszczęte z inicjatywy strony, w środku odwoławczym nie można podnosić zarzutu nieprzeprowadzenia przez sąd określonego dowodu, jeżeli strona nie składała w tym zakresie wniosku dowodowego, zarzutu przeprowadzenia dowodu pomimo braku wniosku strony w tym przedmiocie, ani też zarzutu naruszenia przepisów dotyczących aktywności sądu przy przeprowadzaniu dowodów, w tym również przeprowadzenia dowodu poza zakresem tezy dowodowej. § 5. Przepisu § 4 nie stosuje się, jeżeli przeprowadzenie dowodu jest obowiązkowe.

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Obowiązek wskazania przez apelującego czego się domaga obliguje do ustalenia jakie rozstrzygnięcie może zapaść przed sądem odwoławczym. Pamiętać należy, że obrońca oskarżonego może działać tylko na korzyść oskarżonego i że wnioski końcowe powinny być adekwatne do postawionych w petitum apelacji zarzutów i uwzględniać treść art. 437 kpk. Mając zatem na uwadze treść tego przepisu skarżący w apelacji może się domagać: -zmiany zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części, -uchylenia zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części i przekazania sprawy do rozpoznania (w całości lub w części) sądowi I instancji, -uchylenia zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części i umorzenia postępowania (np. w przypadku zaistnienia powagi rzeczy osądzonej res iudicata).

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Pojęcie granic środka odwoławczego a granic zaskarżenia. Zakres zaskarżenia Kierunek zaskarżenia Zarzuty Wnioski Art. 433 [Granice rozpoznania] § 1 § 1.  Sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów, uwzględniając treść art. 447 § 1-3, a w zakresie szerszym w wypadkach wskazanych w art. 435, art. 439 § 1, art. 440 i art. 455. § 2. Sąd odwoławczy jest obowiązany rozważyć wszystkie wnioski i zarzuty wskazane w środku odwoławczym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ale np. 439 „Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów…”

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego zakres orzekania organu odwoławczego w granicach środka odwoławczego! granice środka odwoławczego granice zaskarżenia granice zaskarżenia to zakres, w jakim zaskarżono dane rozstrzygnięcie

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego W apelacji należy określić zakres zaskarżenia wyroku zgodnie z art. 425 § 2 kpk – orzeczenie można zaskarżyć w całości lub w części. Można także zaskarżyć samo uzasadnienie orzeczenia. Pamiętać należy o treści art. 447 § 1 i 2 kpk, że  Apelację co do winy uważa się za zwróconą przeciwko całości wyroku. Apelację co do kary uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych. Apelację co do środka karnego uważa się za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o środkach karnych. Zaskarżyć można również brak rozstrzygnięcia w przedmiocie środka karnego. GRANICE PRZEDMIOTOWE GRANICE PODMIOTOWE

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Zarzuty a możliwość orzekania przy środku na niekorzyść oskarżonego! ART. 434 § 1 zd. 2 Jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika, sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego ponadto tylko w razie: stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym lub podlegających uwzględnieniu z urzędu. Ale ! 434 § 3 !!!

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Ograniczone rozpoznanie środka odwoławczego Art. 436 k.p.k. Sąd może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień, podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania. Orzekanie poza granicami środka odwoławczego – 433 § 1 1 przypadek wyjścia poza podmiotowe granice zaskarżenia 3 przypadki wyjścia poza przedmiotowe granice zaskarżenia

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Art. 435 Sąd odwoławczy uchyla lub zmienia orzeczenie na korzyść współoskarżonych, choćby nie wnieśli środka odwoławczego, jeżeli je uchylił lub zmienił na rzecz współoskarżonego, którego środek odwoławczy dotyczył, gdy te same względy przemawiają za uchyleniem lub zmianą na rzecz tamtych. Art. 435 k.p.k. wyraża  tzw. gravamen commune i pozwala na korzystanie z tzw. dobrodziejstwa cudzego środka odwoławczego "Te same względy" przemawiające za uchyleniem lub zmianą orzeczenia wobec współoskarżonego, który nie wniósł środka odwoławczego Rozszerzenie podmiotowe granic środka zaskarżenia na korzyść współoskarżonego, który nie wniósł środka odwoławczego na podstawie art. 435 KPK następuje niezależnie od kierunku środka odwoławczego złożonego w danej sprawie. Istotne jest, aby istniały podstawy do uchylenia lub zmiany na korzyść zaskarżonego orzeczenia.

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 12 kwietnia 2006 r. II KK 335/05 Teza Przekraczanie przez sąd odwoławczy granic podmiotowych zaskarżenia orzeczenia możliwe jest wyłącznie w związku ze stwierdzeniem okoliczności wymienionych w art. 435 KPK, nawet wówczas, gdy w stosunku do osoby, wobec której orzeczenie nie zostało zaskarżone, występuje jedna z bezwzględnych przyczyn jego uchylenia. Oznacza to, że w tym zakresie, w jakim orzeczenie nie zostało podmiotowo zaskarżone, ujawnienie się jednej z przesłanek wymienionych w art. 439 § 1 pkt 1-11 KPK dopóty nie może stanowić podstawy jego uchylenia, dopóki nie zostanie ujawniona ta sama przesłanka uchylenia orzeczenia wobec osoby, w stosunku do której zostało ono zaskarżone, a zatem dopóki to samo uchybienie (art. 435 KPK - "te same względy") nie zostanie przyjęte za powód wzruszenia orzeczenia w części zaskarżonej podmiotowo.

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Wyjście poza przedmiotowe granice zaskarżenia i jednocześnie orzekanie niezależnie od podniesionych zarzutów możliwe jest natomiast w następujących przypadkach: bezwzględne przyczyny uchylenia orzeczenia 439 § 1 tzw. rażąca niesprawiedliwość wyroku 440 k.p.k. poprawienie błędnej kwalifikacji prawnej przy tych samych ustaleniach faktycznych – pamiętać należy, że na niekorzyść oskarżonego może to nastąpić tylko wówczas, gdy wniesiono środek odwoławczy na jego niekorzyść 455 k.p.k.

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Rażąca niesprawiedliwość Art. 440 k.p.k. Jeżeli utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe, podlega ono zmianie na korzyść oskarżonego albo uchyleniu niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. uznanie sądu odwoławczego, że utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe Nie jest to podstawa samodzielna. Przyjęcie jej wymaga wskazania na czym polega „rażąca niesprawiedliwość”. Następuje to przez wskazanie jednego z uchybień będących względnymi podstawami odwoławczymi określonymi w art. 438 KPK, które zostały stwierdzone poza granicami zaskarżenia i podniesionymi zarzutami i wpłynęły na treść orzeczenia, a ich natężenie jest takie, że w rażący sposób czyni to orzeczenie niesprawiedliwym (wyr. SN z 29.5.1973 r., V KRN 118/73, OSNKW 1973, Nr 12, poz. 155).

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Artykuł 440 KPK nakazuje wzięcie z urzędu pod uwagę każdej przyczyny odwoławczej, choćby nie miała ona charakteru bezwzględnej przyczyny uchylenia orzeczenia, jeżeli na skutek uchybienia wydane orzeczenie jest oczywiście niesprawiedliwe. Jest ono zaś takim wtedy, gdy uchybienie, którego dopuścił się sąd I instancji, wywarło taki wpływ na treść orzeczenia, że w sposób rażący narusza ono poczucie sprawiedliwości (post. SN z 29.5.2008 r., V KK 99/08, Prok. i Pr. - wkł. 2009, Nr 4, poz. 19). Z uwagi na wyjątkowy charakter przepisu art. 440 KPK, może on mieć zastosowanie tylko wtedy, gdy popełnione przez sąd I instancji uchybienia procesowe są rażące i gdy ponadto miały wpływ na treść wyroku. Nie jest bowiem wystarczające ustalenie potencjalnej możliwości wpływu stwierdzonych uchybień na treść rozstrzygnięcia, lecz niezbędne jest wykazanie, że miały one realny, rzeczywisty wpływ na treść orzeczenia (post. SN z 12.5.2004 r., III KK 38/04, OSNwSK 2004, Nr, poz. 869).

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Artykuł 440 KPK nakazuje wzięcie z urzędu pod uwagę każdej przyczyny odwoławczej, choćby nie miała ona charakteru bezwzględnej przyczyny uchylenia orzeczenia, jeżeli na skutek uchybienia wydane orzeczenie jest oczywiście niesprawiedliwe. Jest ono zaś takim wtedy, gdy uchybienie, którego dopuścił się sąd I instancji, wywarło taki wpływ na treść orzeczenia, że w sposób rażący narusza ono poczucie sprawiedliwości (post. SN z 29.5.2008 r., V KK 99/08, Prok. i Pr. - wkł. 2009, Nr 4, poz. 19). Z uwagi na wyjątkowy charakter przepisu art. 440 KPK, może on mieć zastosowanie tylko wtedy, gdy popełnione przez sąd I instancji uchybienia procesowe są rażące i gdy ponadto miały wpływ na treść wyroku. Nie jest bowiem wystarczające ustalenie potencjalnej możliwości wpływu stwierdzonych uchybień na treść rozstrzygnięcia, lecz niezbędne jest wykazanie, że miały one realny, rzeczywisty wpływ na treść orzeczenia (post. SN z 12.5.2004 r., III KK 38/04, OSNwSK 2004, Nr, poz. 869).

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Za rażąco niesprawiedliwe, w rozumieniu art. 440 KPK, uznać należy utrzymanie w mocy wyroku uniewinniającego w następstwie nieuwzględnienia zarzutów apelacji wniesionej na niekorzyść oskarżonego, jeżeli niezmienione przez sąd odwoławczy ustalenia faktyczne uzasadniały przypisanie oskarżonemu popełnienie przestępstwa, choćby o innej kwalifikacji prawnej, niż przyjęta w akcie oskarżenia. W takiej bowiem sytuacji nie dochodzi do osiągnięcia celu postępowania karnego ukierunkowanego na wykrycie i pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa (art. 2 § 1 pkt 1 KPK) (wyr. SN z 28.1.2005 r., V KK 364/04, OSNKW 2005, Nr 3, poz. 30). Zarzut obrazy prawa procesowego jest zasadny tylko wówczas, gdy chodzi o zobowiązanie do bezwzględnego przestrzegania przepisu. Przepis zaś art. 440 KPK daje możliwości sądowi odwoławczemu do orzekania niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, jeżeli sąd ten uzna, że utrzymanie zaskarżonego orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe. Nieskorzystanie z tej możliwości przez sąd z urzędu nie stanowi w ogóle naruszenia prawa, jest bowiem wyrazem przekonania sądu o sprawiedliwości wyroku (post. SN z 25.3.2003 r., III KKN 129/01, OSNwSK 2003, Nr 1, poz. 640).

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Poprawienie kwalifikacji prawnej Art. 455  Nie zmieniając ustaleń faktycznych, sąd odwoławczy poprawia błędną kwalifikację prawną niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Poprawienie kwalifikacji prawnej na niekorzyść oskarżonego może nastąpić tylko wtedy, gdy wniesiono środek odwoławczy na jego niekorzyść. Warunkiem niezbędnym, aby sąd odwoławczy poprawił błędną kwalifikację prawną czynu jest, aby przy tym nie zmieniał ustaleń faktycznych!!! Warunkiem, który musi być spełniony aby poprawić błędną kwalifikacje prawną czynu na niekorzyść, jest nie tylko niezmienienie ustaleń faktycznych, ale też wniesienie środka odwoławczego na niekorzyść !!! 

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Poprawienie kwalifikacji prawnej Warunkiem poprawienia w trybie art. 455 KPK kwalifikacji prawnej w wyroku skazującym jest odwołanie się wyłącznie do ustaleń zawartych w określeniu przypisanego oskarżonemu czynu. Nie spełnia tego warunku wskazanie na ustalenia w opisie innego, pozostającego w zbiegu realnym, przestępstwa przypisanego oskarżonemu bądź na ustalenia zamieszczone w uzasadnieniu wyroku (wyr. SN z 21.1.2008 r., V KK 221/07, OSNK 2008, Nr 2, poz. 21). przepisu art. 455 KPK nie stosuje się w wypadku uniewinnienia, czyli przyjęcia, że zachowanie oskarżonego nie wyczerpało znamion przestępstwa (post. SN z 23.10.2007 r., IV KK 268/07, OSNwSK 2007, Nr 1, poz. 2275).

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Poprawienie kwalifikacji prawnej istotą unormowania art. 455 KPK nie jest zezwolenie na dowolną zmianę kwalifikacji prawnej czynu,ale pod warunkiem, że nie znajdzie to równocześnie wyrazu w odmiennym opisie przypisanego czynu, Chodzi o zezwolenie jedynie na poprawienie błędów zaistniałych w procesie subsumcji. Tak, jak stanowi dyspozycja tego przepisu - a więc poprawa kwalifikacji prawnej czynu może nastąpić, gdy czyn ten, co do znamion przypisanego przestępstwa pozostaje tożsamy z tym, jak został on opisany przez sąd niższej instancji (wyr. SN z 14.1.2005 r., V KK 365/04, OSNwSK 2005, Nr 1, poz. 122). kwalifikacja prawna musi być uznana za surowszą, jeżeli zastosowane przepisy przewidują surowsze konsekwencje prawne dla skazanych, choćby w wyroku ich nie zastosowano, a konsekwencje te ponosi się w toku wykonywania kary (wyr. SN z 16.11.2000 r., II KKN 381/00, Prok. i Pr. - wkł. 2001, Nr 5, poz. 1).

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego KIERUNEK ŚRODKA ODWOŁAWCZEGO STOSUNEK ŚRODKA DO INTERESÓW PROCESOWYCH SKARŻĄCEGO! Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 23 listopada 1988 r. V KRN 245/88 Teza Ocena, czy rewizja nadzwyczajna została wniesiona na korzyść, czy też na niekorzyść oskarżonego nie może zależeć od użytego w rewizji nadzwyczajnej i określenia, ale od analizy całokształtu okoliczności dokonanej przez Sąd Najwyższy. Oceniając, czy środek odwoławczy wniesiony jest na korzyść czy na niekorzyść oskarżonego albo czy orzekanie sądu rewizyjnego nastąpiłoby na korzyść czy na niekorzyść oskarżonego, należy mieć na uwadze również wynikające z ustawy skutki ewentualnej modyfikacji orzeczenia, mające nastąpić w toku wykonania orzeczenia. kierunek środka odwoławczego a ograniczenia możliwości orzekania przez sąd na niekorzyść oskarżonego!!! ZAKAZ reformationis in peius Pamietaj odrózniaj od: REGUŁY ne peius

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Art. 434 § 1. Sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy, a także tylko w granicach zaskarżenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego lub pełnomocnika, sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego ponadto tylko w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w środku odwoławczym lub podlegających uwzględnieniu z urzędu. § 2. Środek odwoławczy wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na korzyść oskarżonego, jeżeli zachodzą przesłanki określone w art. 440

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Pojęcie niekorzyść obejmuje nie tylko stosowanie prawa, ale odnosi się również do ustaleń faktycznych!!! Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 22 czerwca 2006 r. IV KK 108/06 Teza Wprowadzony w art. 434 § 1 KPK zakaz reformationis in peius obejmuje także ustalenia faktyczne. Nie może więc sąd odwoławczy, w przypadku braku środka odwoławczego wniesionego na korzyść oskarżonego, dokonać zmiany wyroku przez wprowadzenie do niego nowych, niekorzystnych dla oskarżonego ustaleń. Bez znaczenia jest przy tym to, że materiał dowodowy w sposób oczywisty pozwala na dokonanie takich ustaleń, a ich pominięcie było wynikiem rażącego błędu. Omawiany zakaz reformationis in peius zachowuje moc także po uchyleniu wyroku, który nie był zaskarżony na niekorzyść oskarżonego (art. 443 KPK). Tak więc nawet po uchyleniu wyroku i ponownym rozpoznaniu sprawy nie byłoby możliwe opisanie czynu oskarżonego tak, by wypełniał znamiona przestępstwa.

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Zakaz dokonywania nowych, niekorzystnych dla oskarżonego ustaleń faktycznych, dotyczy także przypadku ujawnienia się nowych okoliczności obciążających (wyr. SN z 12.5.2004 r., III KK 166/03, OSNwSK 2004, Nr 1, poz. 867). W postępowaniu odwoławczym toczącym się w sprawie, w której nie wniesiono środka odwoławczego na niekorzyść, nie narusza zakazu określonego w art. 434 § 1 KPK zmiana zaskarżonego wyroku polegająca na przyjęciu w opisie czynu, że fakty uznane za udowodnione wypełniają inne, niż wskazane w tym wyroku, alternatywne znamiona przestępstwa tego samego typu (wyr. SN z 6.7.2006 r., V KK 499/05, OSNKW 2006, Nr 10, poz. 94).

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Nie narusza również zakazu reformationis in peius, gdy sąd odwoławczy przy rozpoznawaniu apelacji wniesionej wyłącznie na korzyść oskarżonego zmienił opis czynu i przyjął, że oskarżony popełnił przestępstwo nie w formie zjawiskowej pomocnictwa, ale współsprawstwa. Przyjąć bowiem należy, że równorzędność zjawiskowych form popełnienia czynu zabronionego przesądza o tym, że żadna postać zjawiskowa nie jest nadrzędna wobec innych i w związku z tym zamiana jednej formy na inną nie może być uznana za rozstrzygnięcie mniej korzystne dla oskarżonego (post. SN z 14.10.2002 r., II KKN 268/01, Legalis).

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Art. 434 447 § 5. Podstawą apelacji nie mogą być zarzuty określone w art. 438 pkt 3 i 4, związane z treścią zawartego porozumienia, o którym mowa w art. 343, art. 343a i art. 387 !!!! WYJĄTKI: § 4.  W przypadku skazania z zastosowaniem art. 60 § 3 lub 4 Kodeksu karnego lub art. 36 § 3 Kodeksu karnego skarbowego sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego, i to niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, także wówczas, jeżeli środek odwoławczy wniesiono wyłącznie na korzyść oskarżonego, który po wydaniu wyroku odwołał lub w istotny sposób zmienił swoje wyjaśnienia lub zeznania. Nie dotyczy to jednak przypadku zasadnego podniesienia zarzutu obrazy prawa materialnego lub stwierdzenia przez sąd odwoławczy okoliczności uzasadniających uchylenie orzeczenia, określonych w art. 439 § 1.

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego Art. 443 W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wolno w dalszym postępowaniu wydać orzeczenie surowsze niż uchylone tylko wtedy, gdy orzeczenie to było zaskarżone na niekorzyść oskarżonego albo na korzyść oskarżonego w warunkach określonych w art. 434 § 4. Nie dotyczy to orzekania o środkach zabezpieczających wymienionych w art. 93a § 1 Kodeksu karnego.

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego reguły ne peius Art. 454 § 1. Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w pierwszej instancji lub co do którego w pierwszej instancji umorzono lub warunkowo umorzono postępowanie. § 3.Sąd odwoławczy nie może zaostrzyć kary przez wymierzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego BEZWZGLĘDNE PRZYCZYNY ODWOŁAWCZE: art. 439, art. 440, art. 455 k.p.k. ART. 439 kpk Sąd odwoławczy ma obowiązek je uwzględnić z urzędu !!! „Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia …’’ Co nie oznacza, że nie podnosimy tych uchybień w środku odwoławczym!!! – np. przy istnieniu powagi rzeczy osądzonej (res iudicata) należy zarzucić obrazę – art. 17 § 1 pkt 7 kpk w zw. z art. 439 § 1 pkt 8 kpk i wnosić o uchylenie w tym zakresie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania.

Środki odwoławcze – bezwzględne przyczyny odwoławcze udział w wydaniu orzeczenia osoby nieuprawnionej lub niezdolnej do orzekania bądź podlegającej wyłączeniu na podstawie art. 40 kpk osoba, która w ogóle nie posiada uprawnień do orzekania w sprawach karnych (np. aplikant). Przepis ten nie dotyczy jednak tych sytuacji, w których w składzie orzekającym zasiada osoba, która co prawda uprawnienie do orzekania ma, ale np. nie w sądzie, w którym to czyni. osoba, która jest niezdolna do orzekania, tj. ze względu na swój stan psychofizyczny (np. zaburzenia psychiczne, zaburzenia związane ze spożyciem alkoholu lub zażyciem środków odurzających, przymus fizyczny). sędzia (ławnik), którego dotyczą przyczyny wyłączenia zawarte w art. 40 k.p.k.

Środki odwoławcze – bezwzględne przyczyny odwoławcze II. nienależyta obsada sądu lub nieobecność któregokolwiek z jego członków na całej rozprawie. Nienależyta obsada sądu oznacza, że sąd orzekał w składzie nieznanym ustawie (np. trzech sędziów i pięciu ławników) niewłaściwym dla danej kategorii spraw (np. w składzie jednoosobowym w sprawie o zbrodnię), a także w sytuacji gdy naruszone zostały reguły dotyczące orzekania w danym sądzie sędziów delegowanych z innego sądu w składzie orzekał sędzia (ławnik) nieuprawniony do orzekania w danym sądzie nieobecność któregokolwiek z członków składu orzekającego (sędziów i ławników) w toku całości rozprawy głównej.

Środki odwoławcze – bezwzględne przyczyny odwoławcze III. orzeczenie przez sąd powszechny w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo przez sąd szczególny w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego. orzeczenie przez sąd szczególny (wojskowy) w sprawie, w której właściwy jest sąd powszechny, oraz sąd powszechny w sprawie, w której właściwy jest sąd szczególny (wojskowy). Wykładnia celowościowa przemawia także za wnioskiem, że sądem szczególnym w rozumieniu art. 439 § l pkt 3 k.p.k. jest też Trybunał Stanu.

Środki odwoławcze – bezwzględne przyczyny odwoławcze IV. orzeczenie przez sąd niższego rzędu w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu. orzekanie przez sąd niższego rzędu w sprawie (w zakresie właściwości rzeczowej i funkcjonalnej sądu), w której właściwy jest sąd wyższego rzędu. nie stanowi co do zasady uchybienia procesowego konfiguracja odwrotna. Por. art. 35 § 2 kpk !!!

Środki odwoławcze – bezwzględne przyczyny odwoławcze V. orzeczenie kary, środka karnego, środka kompensacyjnego lub środka zabezpieczającego nieznanego ustawie: kara, środek karny lub środek kompensacyjny lub zabezpieczający, który nie jest w ogóle znany polskiemu systemowi prawnemu wątpliwości co do kary lub innego środka nieznanego wprawdzie ustawie, na podstawie której sąd w danej sprawie orzeka, ale zasadniczo znanego polskiemu systemowi prawnemu. podobnie środek represji karnej funkcjonujący rodzajowo w ustawach karnych, ale wyłącznie w nieznanym wymiarze.

Środki odwoławcze – bezwzględne przyczyny odwoławcze VI. wydanie orzeczenia z naruszeniem zasady większości głosów lub brak podpisu pod wyrokiem którejkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu. pogwałcenie reguł związanych z ustalaniem treści rozstrzygnięcia w składach kolegialnych (art. 111 i 112 k.p.k.) niepodpisanie wydanego orzeczenia. że chodzi w tym miejscu wyłącznie o podpisanie orzeczenia, a nie jego uzasadnienia.

Środki odwoławcze – bezwzględne przyczyny odwoławcze VII. sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie. Sprzeczność ta musi zachodzić w treści samego orzeczenia. Np. wyrok, który w punkcie pierwszym zawiera stwierdzenie o uniewinnieniu oskarżonego, a w punkcie kolejnym wymierza mu za popełniony czyn karę. nie, gdy sprzeczność występuje między orzeczeniem a jego uzasadnieniem. To ostatnie może skutkować jedynie zaistnieniem uchybienia o charakterze względnym;

Środki odwoławcze – bezwzględne przyczyny odwoławcze VIII. wydanie orzeczenia mimo, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone. Bezwzględną przyczyną odwoławczą jest wydanie orzeczenia co do tego samego czynu tej samej osoby, w tych jednak tylko sytuacjach, w których wyrok w tej samej sprawie jest już prawomocny (res iudicata);

Środki odwoławcze – bezwzględne przyczyny odwoławcze IX. zaistnienie jednej z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § l pkt 5, 6 i 8-11; X. nieposiadanie obrońcy w postępowaniu sądowym w wypadkach określonych w art. 79 § l i 2 oraz art. 80 lub brak udziału obrońcy w czynnościach, w których udział oskarżonego był obowiązkowy. XI. sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa. zgodnie z art. 439 § 2 kpk uchylenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w § 1 pkt 9-11 może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego.

Środki odwoławcze -granice środka odwoławczego ART. 438 KPK określa tzw. WZGLĘDNE PRZYCZYNY ODWOŁAWCZE Są to uchybienia, które stwierdzone przez instancję odwoławczą, powodują zmianę lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części. uwzględnia się je w zasadzie tylko w granicach środka odwoławczego (art. 433 § 1 kpk), zaś w zakresie szerszym o tyle, o ile ustawa ta przewiduje: ART. 435 KPK ART. 440 KPK ART. 455 KPK

Środki odwoławcze – względne przyczyny odwoławcze Obraza prawa materialnego. Gdy decydujemy się postawić w apelacji tego rodzaju zarzut, to oznacza, że nie kwestionujemy dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych. Gdybyśmy bowiem uznali, że ustalenia faktyczne dotyczące określonego czynu przypisanego oskarżonemu nie są prawidłowe, to postawienie w takiej sytuacji zarzutu obrazy prawa materialnego jest całkowicie przedwczesne. Obraza przepisów z części szczególnej k.k. polega zazwyczaj na błędnym (wadliwym) określeniu znamion danego występku bądź zbrodni. Zatem tego rodzaju uchybienia występują w tej części pisemnych motywów wyroku, która jest poświęcona kwestii kwalifikacji prawnej.

Środki odwoławcze – względne przyczyny odwoławcze Obraza prawa materialnego polega na wadliwym jego zastosowaniu (lub niezastosowaniu) w orzeczeniu opartym na prawidłowych ustaleniach faktycznych. Nie ma obrazy prawa materialnego, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń przyjętych za jego podstawę. Jeżeli zatem odwołujący się kwestionuje zastosowaną w wyroku kwalifikację prawną, ponieważ w działaniu oskarżonego dopatruje się innego od przypisanego mu przestępstwa, to podstawą takiej apelacji może być tylko zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku (art. 438 pkt 3), a nie obrazy prawa materialnego określonej w art. 438 pkt 1 (por. SN V KR 212/74, OSNKW 1974, nr 12, poz. 233 i aprobatę W. Daszkiewicza, Przegląd orzecznictwa, PIP 1975, z. 12, s. 130 oraz M. Cieślaka, Z. Dody, Przegląd orzecznictwa, Pal. 1975, nr 7-8, s. 35).

Środki odwoławcze – względne przyczyny odwoławcze Przez ’’obrazę przepisów prawa materialnego’’ (error iuris) rozumieć należy naruszenie różnych dziedzin prawa materialnego: karnego, cywilnego, finansowego, administracyjnego, a także w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych – prawa materialnego obcego (por. art. 109 i n.k.k.). Stylizacja przepisu art. 438 pkt 1 przekonuje, że ustawa nie wymaga stwierdzenia istnienia związku między naruszeniem prawa materialnego a treścią zaskarżonego orzeczenia. W ocenie ustawodawcy, z istoty prawa karnego materialnego wynika, że jego naruszenie ma wpływ na treść rozstrzygnięcia (K. Marszał, Proces…, s. 419). Zarzut obrazy prawa materialnego może być zasadny tylko wówczas, gdy dotyczy zastosowania lub niezastosowania przepisu zobowiązującego sąd do jego bezwzględnego respektowania. Jeżeli natomiast ustawa stwarza tylko fakultatywną możliwość zastosowania określonego przepisu prawa materialnego – jak np. przepisu art. 60 kk – 69 § 1 kk, 77 §1 kk takiego przepisu sąd nie dopuszcza się ’’obrazy przepisu prawa materialnego’’.

Środki odwoławcze – względne przyczyny odwoławcze Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2008 r. V KK 89/08: ,,…naruszenie prawa materialnego polega na jego wadliwym zastosowaniu (niezastosowaniu) w orzeczeniu, które oparte jest na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych. Nie można więc mówić o obrazie prawa materialnego w sytuacji, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za jego podstawę lub naruszenia przepisów procesowych …’’ Wyrok z dnia 4 sierpnia 2009 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie II AKa 143/09: ,, O obrazie prawa materialnego można mówić wtedy, gdy do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego (gdy ustalenia faktyczne nie są kwestionowane), sąd wadliwie zastosował normę prawną lub bezzasadnie jej nie zastosował, bądź gdy zarzut dotyczy zastosowania lub niezastosowania przepisu zobowiązującego sąd do jego bezwzględnego respektowania. Jeśli zaś zarzucona wadliwość zaskarżonego orzeczenia polega na przyjęciu za jego podstawę błędnych ustaleń, to ocenie instancyjnej podlega trafność ustaleń faktycznych, a nie obraza przepisów prawa materialnego.’’

Środki odwoławcze – względne przyczyny odwoławcze Postanowienie z dnia 20 listopada 2008 r. Sąd Najwyższy V KK 158/08: ,, Zarzut obrazy prawa materialnego ma zawsze samodzielny byt, a jego przesłanką jest twierdzenie strony, że przy wydaniu orzeczenia doszło do wadliwej subsumpcji ustalonych faktów pod przepis prawa materialnego, bądź też, że obrazą przepisu materialnego było zaniechanie takiej subsumpcji.’’

Środki odwoławcze – względne przyczyny odwoławcze 2. Zarzut obrazy przepisów postępowania. Obraza przepisów postępowania to naruszenie norm procesowych zarówno w toku postępowania, jak i w samym orzeczeniu poprzez: zaniechanie określonych nakazów przewidzianych w procedurze (error in omittendo), np. nieodczytanie poprzednich zeznań, mimo wyraźnej sprzeczności w obecnych i poprzednich zeznaniach (vide art. 391), czy nieprzeprowadzenie wszystkich niezbędnych, a możliwych dowodów, w tym i z urzędu (zob. art. 167) działanie sprzeczne z określonymi normami statuującymi zakazy danego działania (error in faciendo), np. odczytanie oskarżonemu jego uprzednich oświadczeń składanych w roli świadka (vide art. 389) naruszenie przepisów dotyczących samego orzekania, konstruowania orzeczenia itp. (error in iudicando), np. sprzeczności między orzeczeniem a uzasadnieniem, sprzeczności w treści samego uzasadnienia itp.

Środki odwoławcze – względne przyczyny odwoławcze 2. Zarzut obrazy przepisów postępowania. Należy pamiętać, że zarzut ten jest dwuczłonowy. Nie wystarczy zatem wykazanie, że Sąd orzekający dopuścił się obrazy określonych przepisów postępowania, ale należy wykazać, że to naruszenie mogło mieć wpływ na treść orzeczenia. Np. że obraza przepisów postępowania dotycząca np. sfery gromadzenia i oceny dowodów, tj. art. 7 i 410 kpk, spowodowała dokonanie przez Sąd meriti błędnych ustaleń faktycznych ( i taki zarzut wówczas stawiamy również w apelacji). Nie wszystkie przepisy kpk mogą stanowić samoistną podstawę zarzutu apelacyjnego

Środki odwoławcze – względne przyczyny odwoławcze Zmiana lub uchylenie orzeczenia z uwagi na naruszenie przepisów postępowania może nastąpić nie przy każdej takiej obrazie, a jedynie wówczas, gdy obraza ta mogła mieć wpływ na treść orzeczenia (zob. w. SN z 22 maja 1984 r., IV KR 122/84, OSNPG 11/1984, poz. 101); wymaga to więc oceny indywidualnej na tle okoliczności konkretnego przypadku. Niektóre naruszenia przepisów postępowania stanowią jednak tzw. bezwzględne podstawy odwoławcze (zob. art. 439 § 1). W judykaturze zasadnie wskazuje się m.in., że ’’ogólne stwierdzenie (…) o konieczności powołania nowych biegłych w celu powtórnego zbadania oskarżonego bez dokładnego wskazania na wady dotychczasowej opinii (…) nie może uzasadnić potrzeby uchylenia zaskarżonego wyroku w celu powołania innego składu biegłych’’ (w. SN z 19 stycznia 1981 r., I KR 325/80, OSPiKA 9/1981, poz. 151) czy też, w sytuacji:,, jeżeli skarżący domagający się uchylenia wyroku uniewinniającego i przekazania sprawy do uzupełnienia postępowania przygotowawczego nie wskaże, jakie konkretnie dowody należałoby przeprowadzić, a z materiałów sprawy nie wynika potrzeba ich przeprowadzenia, to brak jest podstaw do (…) uchylenia takiego wyroku’’ (SN z 1 lutego 1983 r., Rw 1258/82, OSPiKA 7-8/1983, poz. 168)

Środki odwoławcze –względne przyczyny odwoławcze Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14 maja 2008 r. II AKa 50/08: ,,1. Przepis art. 4 k.p.k. wyrażający zasadę obiektywizmu, adresowaną do organów postępowania, nie może stanowić samodzielnej podstawy odwoławczej, o ile odwołujący się nie wskazuje obrazy konkretnych przepisów, służących realizacji tej zasady. 2. Obraza art. 410 k.p.k. zachodzi, gdy wyrokujący sąd opiera się na materiale nieujawnionym na rozprawie głównej albo opiera się tylko na części materiału ujawnionego. Dokonanie oceny materiału ujawnionego, nieodpowiadającej interesowi procesowemu skarżącego, nie uchybia dyspozycji art. 410 k.p.k. (o tym wyrok SA w Krakowie, KZS 2007, nr 2, poz. 42 oraz postanowienie SN  LEX nr 53912). Inną rzeczą jest prawidłowość oceny materiału dowodowego, co zapewne chciał zarzucić skarżący. 3. Nietrafnie zarzucono obrazę art. 424 k.p.k., zresztą równie ogólnikowo. Skoro w pisemnych motywach wyroku sąd wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, wyjaśnił podstawę prawną wyroku oraz okoliczności, które miał na uwadze przy wymiarze kary, to obrazy tego przepisu nie można się dopatrzyć…

Środki odwoławcze –względne przyczyny odwoławcze W innym orzeczeniu Sąd Apelacyjny w Katowicach zasadnie stwierdził: ,,Co do zarzutu naruszenia art. 5 § 2 k.p.k., to stwierdzić należy, że nie można zasadnie stawiać zarzutu obrazy tego przepisu, podnosząc wątpliwości strony co do treści ustaleń faktycznych, bowiem dla oceny, czy nie została naruszona zasada in dubio pro reo, istotne jest jedynie to, czy orzekający w sprawie sąd rzeczywiście powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych i wobec braku możliwości ich usunięcia rozstrzygnął te wątpliwości na niekorzyść oskarżonego. Jeżeli z materiału dowodowego sprawy wynikają różne wersje wydarzeń, to nie jest to równoznaczne z istnieniem niedających się usunąć wątpliwości w rozumieniu art. 5 § 2 k.p.k., bo w takim wypadku sąd orzekający zobowiązany jest do dokonania ustaleń na podstawie swobodnej oceny dowodów i dopiero wówczas, gdy wątpliwości nie zostaną usunięte, należy tłumaczyć je na korzyść oskarżonego’’ (Wyrok SA w Katowicach z dnia 5 kwietnia 2007 r., sygn. II AKa 30/07.).

Środki odwoławcze –względne przyczyny odwoławcze Błąd w ustaleniach faktycznych (error facti) – przyjętych za podstawę orzeczenia to błąd, który wynika bądź to z niepełności postępowania dowodowego (tzw. błąd ,,braku’’), bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd ’’ dowolności’’). Może on być wynikiem nieznajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów (art. 7), np. błąd logiczny w rozumowaniu, zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonującym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych itd. W orzecznictwie trafnie podnosi się, że zarzut ten jest słuszny tylko wówczas: ,, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania’’, nie może on natomiast sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu (w. SN z 24 marca 1975 r., II KR 355/74, OSNPG 9/1995, poz. 84),…

Środki odwoławcze –względne przyczyny odwoławcze 3. Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych. Pamiętać należy, że również tak jak w przypadku pkt. 2 art. 438, tego rodzaju zarzut jest dwuczłonowy. Należy zatem nie tylko wykazać, że Sąd orzekający dokonał błędnych ustaleń faktycznych, ale również, że ów błąd mógł mieć wpływ na treść orzeczenia. Najczęściej błędne ustalenia faktyczne mają swoje źródło i związek z uchybieniami Sądu meriti w sferze gromadzenia i oceny dowodów, czyli będą wynikiem, bądź błędnej oceny dowodów ( art. 7 k.p.k.), lub też oparcia ustaleń faktycznych jedynie na części dowodów, czy też na dowodach, które nie zostały ujawnione w toku rozprawy głównej (art. 410 k.p.k.). Może jednak wystąpić sytuacja, gdy zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie będzie miał bezpośredniego związku ze sferą gromadzenia i oceny dowodów i można stwierdzić, że będzie to zarzut samoistny.

Środki odwoławcze –względne przyczyny odwoławcze Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 maja 2009 r. II AKa 73/09: ,,Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie może sprowadzać się tylko do zakwestionowania stanowiska sądu I instancji czy też do polemiki z ustaleniami sądu, lecz powinien wskazywać nieprawidłowości w rozumowaniu sądu co do oceny okoliczności sprawy. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu odmiennego poglądu nie uzasadnia wniosku o popełnieniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych.’’ Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2008 r. V KK 301/07: ,,Nie jest rolą strony ustalanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia merytorycznego, gdyż to stanowi wyłączną prerogatywę sądu orzekającego. Skarżący może natomiast podważać prawidłowość ustaleń co do faktów, jeśli wykaże, że popełniono błąd przy ich rekonstrukcji w oparciu o przeprowadzone dowody. Nie powinno to jednak polegać na prezentowaniu poglądu, że te same dowody pozwalałyby na przyjęcie odmiennej wersji zdarzeń, lecz na wykazaniu, iż przy ustalaniu faktów sąd posłużył się rozumowaniem logicznie nieprawidłowym, bądź sprzecznym ze wskazaniami doświadczenia życiowego. Kwestionowanie faktów zarzutem błędu w ustaleniach, dopuszczalne jest jednak tylko w postępowaniu odwoławczym, a nie kasacyjnym.’’ Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2007 r. IV KK 32/07: ,,Zamiar sprawcy jest elementem faktycznym, zatem podnoszenie zarzutu obrazy prawa materialnego w związku z kwestionowaniem zamiaru, czy jego postaci, jawi się jako całkowicie bezzasadne.’’

Środki odwoławcze –względne przyczyny odwoławcze Rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka, to uchybienie dot. reakcji prawnej na czyn, leżącej w sferze swobodnego uznania sądu, a więc gdy ustawa pozwala sądowi orzekać w określonych granicach kary, zezwala (a nie obliguje) na stosowanie środka zabezpieczającego lub innego środka. Niezastosowanie środka, do którego sąd jest zobowiązany, jest obrazą prawa materialnego w rozumieniu pkt 1 art. 438 kpk. Środki zabezpieczające to wszelkie środki wskazane w rozdz. X kk, zaś ’’inne środki” to środki karne określone w rozdz. V kk (pozbawienie praw publicznych, podanie wyroku do publicznej wiadomości, zakazy, nawiązka, świadczenie pieniężne, przepadek przedmiotów) oraz środki związane z poddaniem sprawcy próbie, o jakich mowa w rozdziale VIII kk (obowiązki przy warunkowym umorzeniu i warunkowym zawieszeniu wykonania kary).

Środki odwoławcze –względne przyczyny odwoławcze 4. Zarzut rażącej niewspółmierności kary… Należy podkreślić, że art. 53 k.k. nie może w takiej sytuacji stanowić podstawy do postawienia zarzutu obrazy prawa materialnego. Zarzut rażącej niewspółmierności kary może być połączony z zrzutem błędu w ustaleniach faktycznych np. wówczas, gdy sąd błędnie określi prognozę wobec sprawcy przestępstwa, o której mowa w artykule 69 § 1 kk i orzeknie bezwzględna karę pozbawienia wolności w sytuacji, gdy sprawca nie był dotychczas karany, przyznała się do winy i uważany, ze istniały podstawy do warunkowego zawieszenia orzeczonej kary pozbawienia wolności. Gdy uważamy, że w sprawie istniały fakultatywne podstawy do zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary, ale sąd pomimo takiego wniosku nie zastosował tej instytucji to zarzut taki powinien łączyć zarzut rażącej niewspółmierności kary z zarzutem błędu w ustaleniach faktycznych.

Środki odwoławcze –względne przyczyny odwoławcze zarzut niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić wówczas: ’’gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, innymi słowy – gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą” (w. SN 11.04.1985 r., V KRN 178/85, OSNKW 7-8/1985, poz. 60). Niewspółmierność zachodzi zatem wówczas, gdy suma zastosowanych kar i innych środków, wymierzona za przypisane przestępstwa, nie odzwierciedla należycie stopnia szkodliwości społecznej czynu i nie uwzględnia w wystarczającej mierze celów kary (zob. w. SN z 30.11.1990 r., Wr 393/90, OSNKW 7-9/1991, poz. 39). Nie chodzi przy tym o każdą ewentualną różnicę co do jej wymiaru, ale o ’’różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – rażąco niewspółmierną, tj. niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować” (w. SN z 2.02.1995 r., II KRN 198/94, OSNPP 6/1995, poz. 18).

Środki odwoławcze –względne przyczyny odwoławcze Problematyka tzw. nowych faktów i dowodów. Art. 427 § 3. § 4. W postępowaniu przed sądem, które zostało wszczęte z inicjatywy strony, w środku odwoławczym nie można podnosić zarzutu nieprzeprowadzenia przez sąd określonego dowodu, jeżeli strona nie składała w tym zakresie wniosku dowodowego, zarzutu przeprowadzenia dowodu pomimo braku wniosku strony w tym przedmiocie, ani też zarzutu naruszenia przepisów dotyczących aktywności sądu przy przeprowadzaniu dowodów, w tym również przeprowadzenia dowodu poza zakresem tezy dowodowej. § 5. Przepisu § 4 nie stosuje się, jeżeli przeprowadzenie dowodu jest obowiązkowe. Art. 452. § 1.  (uchylony). § 2.  Sąd odwoławczy dopuszcza dowody na rozprawie, jeżeli nie jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Dowody można dopuścić również przed rozprawą.

Środki odwoławcze –względne przyczyny odwoławcze W wypadku, gdy wskazane fakty lub dowody były znane organowi procesowemu I instancji, ale zostały pominięte odwołujący się powinien podnieść zarzut obrazy prawa procesowego tj. art. 92 lub 410 KPK (S. Zabłocki, Postępowanie odwoławcze w nowym kodeksie postępowania karnego, Warszawa 1997, s. 30). W środku odwoławczym można wskazywać na nowe fakty lub dowody (art. 427 § 3 KPK), ale skutecznie jedynie wtedy, gdy zostaną one nie tylko podane, ale i wykazane, a przy tym muszą mieć znaczenie dla kontroli zaskarżonego rozstrzygnięcia (post. SN z 19.3.2009 r., III KZ 17/09, niepubl.).

Środki odwoławcze – wniosek o uzasadnienie W terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia, a gdy ustawa przewiduje doręczenie wyroku, od daty jego doręczenia, strona, a w wypadku wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, także pokrzywdzony, mogą złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Sporządzenie uzasadnienia z urzędu nie zwalnia strony oraz pokrzywdzonego od złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia. Wniosek składa się na piśmie. Należy wskazać, czy wniosek dotyczy całości wyroku czy też niektórych czynów, których popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu, bądź też jedynie rozstrzygnięcia o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu. Wniosek niepochodzący od oskarżonego powinien również wskazywać tego z oskarżonych, którego dotyczy.

Apelacja - postępowanie KONTROLA WNIOSKU O UZASADNIENIE: Złożony wniosek o doręczenie uzasadnienia wyroku podlega kontroli przez prezesa sądu pierwszej instancji gdy wniosek złożony został: przez osobę nieuprawnioną lub po terminie jeżeli zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 120 prezes sądu lub referendarz zarządzeniem odmawia jego przyjęcia. Na rozstrzygnięcie to przysługuje zażalenie, które zgodnie z art. 466 § 2 k.p.k. rozpoznawane jest przez sąd odwoławczy.

Apelacja - postępowanie PEŁNOMOCNIK DO SPORZĄDZENIA APELACJI: Art. 444. § 2. O uprawnieniu do złożenia wniosku o wyznaczenie obrońcy w celu sporządzenia apelacji oraz o możliwości obciążenia wnioskującego kosztami wyznaczenia takiego obrońcy należy oskarżonego nieposiadającego obrońcy ponownie pouczyć przy ogłoszeniu lub doręczeniu wyroku, niezależnie od pouczenia udzielonego na podstawie art. 338 § 1a. § 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio w stosunku do pokrzywdzonego w wypadku wydania na posiedzeniu wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, a także w stosunku do oskarżyciela posiłkowego i oskarżyciela prywatnego.

Apelacja - postępowanie Termin na wniesienie apelacji wynosi 14 dni od daty doręczenia uzasadnienia wyroku por. jednak : art. 445 § 2 k.p.k. Apelację wnosi się za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżony wyrok!!! BADANIE DOPUSZCZALNOŚCI APELACJI Dokonuje go prezes sądu I instancji Kontrola spełnienia warunków formalnych (art. 119-120 k.p.k.) Kontrola dochowania terminu na wniesienie apelacji oraz uprawnienia podmiotu do jej wniesienia i dopuszczalności na podstawie KPK (art. 429 k.p.k.) PONOWNIE SPRAWDZA DOPUSZCZALNOŚĆ APELACJI SĄD ODWOŁAWCZY (art. 430 k.p.k.)

Apelacja - postępowanie Jeżeli apelacja jest dopuszczalna to o jej przyjęciu zawiadamia się prokuratora oraz obrońców i pełnomocników, a także strony, akta przekazuje się niezwłocznie sądowi odwoławczemu (art. 448 § 1 KPK). W wypadku wniesienia apelacji przez prokuratora, obrońcę lub pełnomocnika dołącza się do zawiadomienia odpis apelacji strony przeciwnej, chyba że w sprawie była wyłączona jawność rozprawy ze względu na ochronę informacji niejawnych o klauzuli tajności "tajne" lub "ściśle tajne" (art. 448 § 2 KPK).

Apelacja - postępowanie Cofnięcie apelacji Możliwe jest do wydania wyroku przez sąd odwoławczy Generalnie podmiot, który wniósł apelację może ją cofnąć Oskarżony ma ponadto prawo cofnąć wniesiony na jego korzyść środek odwoławczy (art. 431 § 2 k.p.k.). Wyjątkiem jest jednak zakaz cofnięcia apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego lub przez obrońcę w sytuacjach unormowanych w art. 79 k.p.k. (obrona obligatoryjna). Cofnięcie apelacji staje się skuteczne dopiero w sytuacji, gdy sąd wyda postanowienie o pozostawieniu jej bez rozpoznania (art. 432 k.p.k.). ALE UWAGA!!! – Apelacja nie będzie jednak pozostawiana bez rozpoznania jeżeli w sprawie zachodzi uchybienie bezwzględne (438 k.p.k.) lub też pozostawienie apelacji bez rozpoznania skutkowałoby uprawomocnieniem się wyroku rażąco niesprawiedliwego (art. 440 k.p.k.).

Apelacja - postępowanie Sąd rozpoznający apelację orzeka co do zasady na rozprawie (wyjątek – art. 439 k.p.k.) Obecność oskarżonego na rozprawie i posiedzeniu (art. 451 k.p.k.) Obecność pozostałych stron (art. 450 k.p.k.) Obowiązkowa obecność prokuratora (art. 450 k.p.k.) Sąd odwoławczy może przed wydaniem orzeczenia zwrócić sprawę sądowi pierwszej instancji w celu sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego wyroku lub w celu uzupełnienia uzasadnienia zaskarżonego wyroku w niezbędnym zakresie, jeżeli ma to zapewnić prawidłowe wyrokowanie w sprawie. (449a)

Apelacja - postępowanie Rodzaje rozstrzygnięć sądu odwoławczego (art. 437 i 456 k.p.k.) Utrzymanie wyroku w mocy Zmiana zaskarżonego wyroku Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania

Apelacja - postępowanie Rodzaje rozstrzygnięć sądu odwoławczego (art. 437 i 456 k.p.k.) Art. 437 § 2.  Sąd odwoławczy zmienia zaskarżone orzeczenie, orzekając odmiennie co do istoty, lub uchyla je i umarza postępowanie; w innych wypadkach uchyla orzeczenie i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić wyłącznie w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1, art. 454 lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Art. 457.  § 1. Uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w terminie 14 dni. § 2. Jeżeli sąd zmienia lub utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy, uzasadnienie sporządza się na wniosek strony, chyba że zostało złożone zdanie odrębne. Przepisy art. 422 i art. 423 stosuje się odpowiednio. § 3. W uzasadnieniu należy podać, czym kierował się sąd wydając wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji sąd uznał za zasadne albo niezasadne.

... jakieś pytania?