Okresy życia kobiety SEMINARIUM KATEDRA I KLINIKA ZDROWIA MATKI I DZIECKA KIEROWNIK : prof. T. Opala

Okresy życia kobiety Okres noworodkowy Okres dziecięcy Okres pokwitania Okres rozrodczy Okres okołomenopauzalny Okres pomenopauzalny

Okres noworodkowy Trwa od momentu urodzenia do ukończenia 4 tygodnia życia

Okres noworodkowy Podwyższony poziom hormonów: FSH - hormonu folikulotropowego LH – hormonu luteinizującego

Okres noworodkowy Wpływ estrogenów matczynych na organizm noworodka:

Okres noworodkowy Do 2 tygodni po urodzeniu u niemowlęcia może pojawić się wydzielina śluzowa z pochwy, a nawet krwawienie (tzw. reakcja Halbena - u 2-3% noworodków).

Okres noworodkowy Obrzmienie gruczołów sutkowych Wydzielanie siary (u ponad 60% donoszonych noworodków)

Okres dziecięcy Okres dzieciecy trwa przeciętnie do około 8 roku życia Okres ciszy hormonalnej

Okres dziecięcy Nieoznaczalne stężenia poziomów hormonów: FSH - hormonu folikulotropowego LH – hormonu luteinizującego

Okres dziecięcy Poziomy estrogenów i androgenów są minimalne

Okres dziecięcy Hamujący wpływ endogennych opioidów - β-endorfin, oraz amin katecholowych na wydzielanie gonadoliberyny.

Okres dziecięcy Różnice budowy anatomicznej narządów płciowych w okresie dziecięcym: Wejście do pochwy jest umiejscowione bardziej z przodu niż u dorosłych.

Okres dziecięcy Łechtaczka jest większa niż w późniejszym wieku (1-2 cm)

Okres dziecięcy Obecny jest nadmiar błony dziewiczej, która właściwie nie zmienia swoich rozmiarów aż do 10 roku życia dziecka, umożliwiając wprowadzenie wzierników do pochwy

Okres dziecięcy Nabłonek pochwy nie rogowacieje, jest zaczerwieniony i ma pH zasadowe

Okres dziecięcy Macica jest bardzo mała (długości 2,5-3 cm), przy czym dwie trzecie całego narządu przypada na szyjkę macicy co jest odwróceniem proporcji występujących u dorosłej kobiety

Okres dziecięcy Ujście zewnętrzne szyjki macicy jest fizjologicznie wywinięte

Okres dziecięcy Ze względu na niepodatność bardzo krótkiego tylnego sklepienia pochwy, w ogóle nie tworzącego zagłębienia badanie per rectum często zapewnia lepszą ocenę narządu rodnego niż badanie przez pochwę

Okres pokwitania Kolejnym i bardzo ważnym etapem w życiu kobiety jest okres pokwitania Trwa około 5-6 lat (8/9 - 13/14 rok życia).

Okres pokwitania Okres pokwitania to faza przejściowa między dzieciństwem a dorosłością Jest to sekwencja wielu zdarzeń, wskutek których dziecko osiąga dojrzałość płciową i fizyczną

Okres pokwitania Znamienny jest spadek β-endorfiny - czynnika hamującego wydzielanie pulsacyjne gonadoliberyny Nocne zwiększenie ilości pulsów gonadoliberyny i pojedyncze pulsy w ciągu dnia

Okres pokwitania Pobudzanie przysadki do wytwarzania gonadotropin Początkowo większe wydzielanie FSH, potem stopniowo zwiększa się wydzielanie LH

Okres pokwitania Znaczne pobudzanie jajników do produkcji estrogenów

Okres pokwitania Dojrzewanie układu podwzgórze – przysadka – jajnik prowadzi do wytworzenia dodatniego sprzeżenia zwrotnego między estradiolem a lutropiną

Okres pokwitania Pojawienie się cykli dwufazowych charakterystycznych dla dojrzałej kobiety

Okres pokwitania Zmiany fizyczne związane z pokwitaniem zachodzą stopniowo w wieku młodzieńczym Kolejno pojawiają się:

Okres pokwitania Telarche – rozpoczęcie dojrzewania gruczołów sutkowych

Stadia rozwoju piersi – skala Tannera

Okres pokwitania Pubarche – wzrost owłosienia łonowego a póżniej pachowego

Stadia rozwoju owłosienia łonowego – skala Tannera

Okres pokwitania Pokwitaniowy skok wzrostu.

Okres pokwitania Krytyczna masa ciała, która jest niezbędna do wystąpienia menarche wynosi 46,5 kg

Okres pokwitania Za rozwój i ukształtowanie się drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych odpowiadają estrogeny.

Okres pokwitania Androgeny warunkują powstanie owłosienia łonowego i pachowego oraz przyspieszają zarastanie chrząstek nasadowych kości długich

Okres pokwitania Menarche – wystąpienie pierwszej miesiączki ( w Polsce na ogół 12-13 rok życia)

Okres pokwitania Pierwsza miesiączka jest najczęsciej krwawieniem z odstawienia estrogenów. Cykle owulacyjne pojawiają się po około 1-2 latach.

Okres rozrodczy Jest to okres w życiu kobiety w którym w jajnikach cyklicznie dojrzewają pęcherzyki jajnikowe.

Okres rozrodczy Pęcherzyki jajnikowe wytwarzają hormony niezbędne do przygotowania ustroju kobiety do podjęcia rozrodu W ich wewnętrznym środowisku dojrzewają komórki jajowe

Okres rozrodczy Cykl miesiączkowy kobiety charakteryzuje się regularnym występowaniem jajeczkowania podczas całego jej okresu

Okres rozrodczy Czas trwania cyklu miesiączkowego wynosi 28 (±7) dni

Okres rozrodczy Cykl trwający krócej niż 21 dni jest określany jako polymenorrhoea

Okres rozrodczy Cykl trwający dłużej niż 35 dni jest określany jako oligomenorrhoea

Okres rozrodczy Integrację cyklu zapewnia działanie: Hormonu uwalniającego gonadotropiny (GnRH) Gonadotropin (FSH i LH) Steroidów płciowych (andostendionu, estradiolu, estronu i progesteronu)

Okres rozrodczy Głównym hormonem estrogenowym wydzielanym w okresie rozrodczym kobiety jest 17β-estradiol

Okres rozrodczy Fazy cyklu miesiączkowego: Miesiączkowa Folikularna (wzrostowa) Owulacyjna Lutealna (wydzielnicza)

Okres rozrodczy Faza krwawienia miesiączkowego (1-5 dzień cyklu) Estrogeny – wartości małe Progesteron – wartości małe

Okres rozrodczy Endometrium – miesiączkowe złuszczanie się i wczesna reorganizacja

Okres rozrodczy Faza folikularna (6-13 dzień cyklu) Estrogeny – zwiększające się wydzielanie 17β-estradiolu Progesteron – wartości stężeń pozostają małe

Okres rozrodczy Przysadkowe wydzielanie FSH – ma charakter pulsacyjny, wartości stężeń utrzymują się na małym poziomie, aż do szczytu wydzielania LH Przysadkowe wydzielanie LH – wartości małe, utrzymujące się natakim samym poziomie aż do momentu tuż przed owulacją

Okres rozrodczy Endometrium – proliferacja nabłonka gruczołowego

Okres rozrodczy Faza owulacyjna (14 dzień cyklu) Estrogeny – natychmiast po jajeczkowaniu lub równocześnie z jajeczkowaniem dochodzi do gwałtownego zmniejszenia stężeń 17β-estradiolu Progesteron – stałe zwiększanie się jego wydzielania

Okres rozrodczy Przysadkowe wydzielanie FSH – wyraźne zwiększenie wydzielania (ale mniejsze niż LH) Przysadkowe wydzielanie LH – krótko po gwałtownym zwiększeniu się wydzielania 17β-estradiolu pojawia się ostry szczyt wydzielania LH (co oznacz początek procesu owulacji)

Okres rozrodczy Endometrium - pojawienie się bogatych w glikogen wodniczek w elementach gruczołowych

Okres rozrodczy Faza lutealna (15-28 dzień cyklu) Estrogeny – następuje stopniowe zwiększanie się wydzielania 17β-estradiolu przez ciałko żółte Wartości te są jednak mniejsze od obserwowanych w okresie przedowulacyjnym. Progesteron – wydzielanie jest duże aż do końca późnej fazy lutealnej.

Okres rozrodczy Przysadkowe wydzielanie FSH – wartości zmniejszają się do poziomu w fazie folikularnej, w okresie przedmiesiączkowym nieznaczne zwiększenie wydzielania Przysadkowe wydzielanie LH – wartości małe aż do okresu tuż przed owulacją

Okres rozrodczy Endometrium – we wczesnej fazie lutealnej pojawia się przemieszczenie wodniczek w kierunku powierzchni. W późnej fazie lutealnej pojawia się przemiana doczesnowa. W fazie przedmiesiączkowej rozpoczyna się rozdzielanie i dezintegracja komórek podścieliska. Pojawiają się nacieki leukocytowe

Okres rozrodczy Pula pęcherzyków jajnikowych wyczerpuje się średnio w wieku 51 lat.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Przekwitanie (klimakterium) jest etapem przejściowym w życiu kobiety między okresem reprodukcyjnym a początkiem starzenia.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Przyczyną przekwitania jest zanik wyzwalania rytmicznych bodźców przez ośrodki ponadpodwzgórzowe dla podwzgórza.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Dochodzi do zmiany czynności osi podwzgórze-przysadka-jajnik, co w efekcie prowadzi do fizjologicznej niedoczynności jajników

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny U kobiet po menopauzie estrogeny powstają wyłącznie z nadnerczowego androstendionu

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Głównym estrogenem u kobiet po menopauzie jest estron, powstały w wyniku aromatyzacji androstendionu.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Menopauza – ostatnia w życiu miesiączka, po której następuje co najmniej 6 miesięcy przerwy.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Menopauza u kobiet w Polsce występuje średnio około 50 roku życia.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Wystąpienie menopuzy jest niezależne od warunków socjalno-ekonomicznych, stanu cywilnego, liczby porodów ,czy stosowania długotrwałej antykoncepcji hormonalnej

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Wcześniejszą menopauzę notuje się jedynie u nałogowych palaczek tytoniu (przyspieszenie o około 1,8 roku) i kobiet zamieszkujących obszary położone wysoko nad poziomem morza.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Premenopauza – okres kilku lat przed menopauzą.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Pierwszym wykładnikiem tego okresu jest wzrost FSH w fazie folikularnej.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny W okresie przedmenopauzalnym dochodzi do skrócenia cykli miesiączkowych, krwawień czynnościowych, niepłodności, mastopatii i mastodynii. Jest to konsekwencją niewydolności ciałka żółtego i niedoboru progesteronu przy względnym hiperestrogeniźmie

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Postmenopauza – rozpoczyna się po 12 miesiącach od menopauzy.

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Charakteryzuje się występowaniem objawów związanych z niedoborem estrogenów

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Perimenopauza (klimakterium) – okres przed menopauzą z zaznaczonymi klinicznymi, endokrynologicznymi i biologicznymi cechami menopauzy i co najmniej rok po menopauzie

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Zmiany hormonalne pojawiają się w następującej kolejności:

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Wzrost FSH we wczesnej fazie folikularnej

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Wzrost FSH w fazie folikularnej i poźnej lutealnej

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Wzrost LH związany z brakiem jego cyklicznego wydzielania

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Spadek stężenia progesteronu z równoczesnym względnym hiperestrogenizmem

Okres okołomenopauzalny i pomenopauzalny Spadek stężenia 17β-estradiolu

Okres starości Spadek FSH, LH (cisza hormonalna = okres starości)