Metoda naukowa 2

Błędy logiczne: amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. Metoda naukowa 2

Błędy logiczne: amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. „(ja) poszukuję…” = S(a, x) x S(a, x) … Metoda naukowa 2

Błędy logiczne: amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. „(ja) poszukuję…” = S(a, x) „…jest pokojem” = P(x) x [S(a, x)  P(x) … Metoda naukowa 2

Błędy logiczne: amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. „(ja) poszukuję…” = S(a, x) „…jest pokojem” = P(x) „…jest z…” = Z(x, y) x [S(a, x)  P(x)  Z(x, y) … Metoda naukowa 2

Błędy logiczne: amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. „(ja) poszukuję…” = S(a, x) „…jest pokojem” = P(x) „…jest z…” = Z(x, y) „…jest oddzielnym wejściem” = Q(y) x {S(a, x)  P(x)  y [Q(y)  Z(x, y)] … Metoda naukowa 2

Błędy logiczne: amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. „(ja) poszukuję…” = S(a, x) „…jest pokojem” = P(x) „…jest z…” = Z(x, y) „…jest oddzielnym wejściem” = O(y) „…jest starszą panią” = R(z) x {S(a, x)  P(x)  [y Q(y)  Z(x, y)]  z R(z) … Metoda naukowa 2

Błędy logiczne: amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. „(ja) poszukuję…” = S(a, x) „…jest pokojem” = P(x) „…jest z…” = Z(x, y) „…jest oddzielnym wejściem” = O(y) „…jest starszą panią” = R(z) „…jest dla…” = D(?, z) x {S(a, x)  P(x)  [y Q(y)  Z(x, y)]  z [R(z)  D(?, z)]} Metoda naukowa 2

Amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. x {S(a, x)  P(x)  [y Q(y)  Z(x, y)  z R(z)  D(x, z)]} Metoda naukowa 2

Amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. x {S(a, x)  P(x)  [y Q(y)  Z(x, y)  z R(z)  D(x, z)]} Poszukuję pokoju dla starszej pani z oddzielnym wejściem. Metoda naukowa 2

Amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. x {S(a, x)  P(x)  [y Q(y)  Z(x, y)  z R(z)  D(x, z)]} Poszukuję pokoju dla starszej pani z oddzielnym wejściem  Metoda naukowa 2

Amfibologie Poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem dla starszej pani. x {S(a, x)  P(x)  [y Q(y)  Z(x, y)  z R(z)  D(x, z)]} Poszukuję pokoju dla starszej pani z oddzielnym wejściem. Dla starszej pani poszukuję pokoju z oddzielnym wejściem. Metoda naukowa 2

Amfibologie Przedsiębiorstwo zamieni obiekt kolonijny na 100 dzieci. x y [Z(a, x, y)  Q(x)  R(?)] Metoda naukowa 2

Amfibologie Przedsiębiorstwo zamieni obiekt kolonijny na 100 dzieci. x y [Z(a, x, y)  Q(x)  R(?)] Przedsiębiorstwo zamieni (z innym przedsiębiorstwem) obiekt kolonijny na równorzędny, mieszczący 100 dzieci. Metoda naukowa 2

Amfibologie Buzek jest przyjacielem Krzaklewskiego, który zawsze słucha jego rad. P(b, k)  S(?, ?) Metoda naukowa 2

Amfibologie Buzek jest przyjacielem Krzaklewskiego, który zawsze słucha jego rad. P(b, k)  S(?, ?) Buzek przyjaźni się z Krzaklewskim i zawsze słucha jego rad. Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Marks postulował, aby człowiek panował nad społeczeństwem. Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Marks postulował, aby człowiek panował nad społeczeństwem. Powstaje jednak pytanie, który człowiek (L. Kołakowski). Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Marks postulował, aby człowiek panował nad społeczeństwem. Powstaje jednak pytanie, który człowiek (L. Kołakowski). x [H(x)  P(x)]; x [H(x)  P(x)] Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; xP(x) ... Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; Q = „…jest ogonkiem (czyim?)…”; x(P(x) ? y[Q(?, ?) … Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; Q = „…jest ogonkiem (czyim?)…”; x{P(x)  y[Q(?, ?) … Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; Q = „…jest ogonkiem (czyim?)…”; x{P(x)  y[Q(y, x) … Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; Q = „…jest ogonkiem (czyim?)…”; R = „…chwali (co?) …” x{P(x)  y[Q(y, x)  R(?, ?)]} Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; Q = „…jest ogonkiem (czyim?)…”; R = „…chwali (co?) …” x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)]} y[Q(y, x) := istnieje przynajmniej jeden ogonek pliszki Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; Q = „…jest ogonkiem (czyim?)…”; R = „…chwali (co?) …” x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)]} y[Q(y, x) := istnieje przynajmniej jeden ogonek (pliszki) … R(x, y)] := (który) ona chwali Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; Q = „…jest ogonkiem (czyim?)…”; R = „…chwali (co?) …” x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)]} Każda pliszka ma co najmniej jeden ogonek, który chwali (może mieć inne i ich nie chwalić). Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; Q = „…jest ogonkiem (czyim?)…”; R = „…chwali (co?) …” x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)]} Każda pliszka ma co najmniej jeden ogonek, który chwali (może mieć inne i ich nie chwalić). Może nie być ani jednej pliszki. Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; Q = „…jest ogonkiem (czyim?)…”; R = „…chwali (co?) …” x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)]} x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)]} Każda pliszka ma co najmniej jeden ogonek, który chwali (może mieć inne i ich nie chwalić). Każda pliszka chwali każdy swój ogonek (ale może nie mieć żadnego). Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka swój ogonek chwali. P = „…jest pliszką”; Q = „…jest ogonkiem (czyim?)…”; R = „…chwali (co?) …” x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)]} Niech pliszka ma dokładnie jeden ogonek, który chwali x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)]  z[Q(z, x)  z = y]} Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka tylko swój ogonek chwali. Niech nie chwali żadnego cudzego ogonka Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka tylko swój ogonek chwali. x{P(x)  y{Q(y, x)  R(x, y)  z[(Q(y, z)  R(x, y)  z = x)]}} Każda pliszka chwali swój ogonek, a żadnego cudzego (ale nadal może mieć więcej niż jeden ogonek, wystarczy, że tylko jeden z nich chwali i nadal może w ogóle nie być żadnych pliszek). Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory Każda pliszka tylko swój ogonek chwali. x{P(x)  y{Q(y, x)  R(x, y)  z[(Q(y, z)  R(x, y)  z = x)]}} Niech każda pliszka chwali swój ogonek, a poza tym nic innego nie chwali x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)  z(R(x, z)  z = y)]} Teraz na dodatek każda pliszka chwali tylko jeden ze swoich ogonków, o ile w ogóle są jakieś pliszki. Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)  z(R(x, z)  z = y)]} Teraz na dodatek każda pliszka chwali tylko jeden ze swoich ogonków, o ile w ogóle są jakieś pliszki. Dopuśćmy, że (niektóre) pliszki mają więcej ogonków i też je chwalą, a poza tym nic innego. Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)  z(R(x, z)  z = y)]} Teraz na dodatek każda pliszka chwali tylko jeden ze swoich ogonków, o ile w ogóle są jakieś pliszki. Dopuśćmy, że (niektóre) pliszki mają więcej ogonków i też je chwalą, a poza tym nic innego. x{P(x)  y[R(x, y)  Q(y, x)]} Każda pliszka, jeżeli cokolwiek chwali, to to, co chwali, jest jej ogonkiem. Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)  z(R(x, z)  z = y)]} Teraz na dodatek każda pliszka chwali tylko jeden ze swoich ogonków, o ile w ogóle są jakieś pliszki. Dopuśćmy, że (niektóre) pliszki mają więcej ogonków i też je chwalą, a poza tym nic innego. x{P(x)  y[R(x, y)  Q(y, x)]} Każda pliszka, jeżeli cokolwiek chwali, to to, co chwali, jest jej ogonkiem. Niestety, to dopuszcza także, że (niektóre) pliszki, o ile jakieś istnieją, w ogóle nic nie chwalą. Jak to poprawić? Metoda naukowa 2

Niejawne kwantyfikatory x{P(x)  y[Q(y, x)  R(x, y)  z(R(x, z)  z = y)]} Teraz na dodatek każda pliszka chwali tylko jeden ze swoich ogonków, o ile w ogóle są jakieś pliszki. Dopuśćmy, że (niektóre) pliszki mają więcej ogonków i też je chwalą, a poza tym nic innego. x{P(x)  x R(x, y)  y[R(x, y)  Q(y, x)]} Każda pliszka, jeżeli cokolwiek chwali, to to, co chwali, jest jej ogonkiem. Każda pliszka coś chwali, w tym przynajmniej jeden ze swoich ogonków. Niekoniecznie wszystkie swoje ogonki. Metoda naukowa 2

Empiryzm logiczny Koło Wiedeńskie, 1922-1936 (1929-1931) Kryterium demarkacji: sensowne (naukowe) są zdania weryfikowalne empirycznie i tylko one związek z behawioryzmem Moritz Schlick (1882-1936) Rudolf Carnap (1891-1970) Metoda naukowa 2

Empiryzm logiczny Logika i matematyka są narzędziami nauki Zadanie filozofii: analiza języka nauki Moritz Schlick (1882-1936) Rudolf Carnap (1891-1970) Metoda naukowa 2

Trudności empiryzmu logicznego Czy jakakolwiek weryfikacja jest możliwa? Wymóg weryfikowalności można zastąpić słabszym wymogiem potwierdzalności (stopniowalnej). Metoda naukowa 2

The Logic of Scientific Discovery Nauka i pseudonauka Dążenie do potwierdzeń jest właściwe pseudonauce. Przykłady: astrologia marksizm psychoanaliza Freuda Karl Popper (1902-1994) Logik der Forschung 1934 The Logic of Scientific Discovery 1959 Metoda naukowa 2

Nauka i pseudonauka Zdania, które mogą się tylko potwierdzić, nie mówią nic o świecie. Kryterium demarkacji: zdanie jest naukowe wtedy i tylko wtedy, gdy jest falsyfikowalne. Metoda naukowa 2

Zasada krytycyzmu x(W(x)  Z(x)), W(a) Należy wysuwać śmiałe hipotezy, a następnie usiłować je obalić. Logiczny schemat falsyfikacji: x(W(x)  Z(x)), W(a) ------------------------------ Z(a) W(a), Z(a) -------------------------- x(W(x)  Z(x)) Nauka składa się ze zdań przyjętych na próbę. Metoda naukowa 2

Uteoretyzowanie obserwacji Uteoretyzowanie obserwacji (theory-impregnation, theory-ladeness): Nie istnieje zdanie, które można byłoby rozstrzygnąć na podstawie samej obserwacji bez wcześniejszych założeń teoretycznych bez wcześniejszych oczekiwań Metoda naukowa 2

Uteoretyzowanie obserwacji Metoda naukowa 2

Uteoretyzowanie obserwacji Małe dzieci widzą na zdjęciu obok dziewięć delfinów. Metoda naukowa 2

Hipoteza a eksperyment Hipoteza poprzedza eksperyment. Hipoteza jest niezależnym od doświadczenia domysłem, który następnie jest sprawdzany w doświadczeniu. Metoda naukowa 2

Hipoteza a eksperyment Hipotezy są genetycznie a priori, metodologicznie empiryczne hipotezy organizują eksperyment podobnie jak według Kanta formy zmysłowości organizują doświadczenie ale inaczej niż formy zmysłowości, hipotezy są falsyfikowalne (podważalne przez doświadczenie) Falsyfikacjonizm jest formą fallibilizmu (antyfundamentyzmu) Metoda naukowa 2

Realizm naukowy Instrumentalizm Przedmioty teoretyczne (hipotetycznie) istnieją są dogodnymi fikcjami Teorie naukowe są domysłami na temat prawdy narzędziami przewidywania zjawisk Celem nauki jest poszukiwanie prawdy przewidywanie zjawisk panowanie nad przyrodą postęp techniczny Argumenty (motywy) Potrzeby: wyjaśniania heurystyki   idei regulatywnej nieufność do metafizyki (empiryzm) niejasność pojęcia prawdy Metoda naukowa 2