Prawda

Ćwiczenie z logiki Czy następujące rozumowania są prawidłowe: Wszystkie dzieci Funia są dziewczynkami. Zatem Funio ma córkę. Każdy kogoś kocha. Zatem każdy jest kochany przez kogoś. Prawda

Ćwiczenie z logiki Wszystkie dzieci Funia są dziewczynkami. Zatem Funio ma córkę. P = „…jest dzieckiem Funia” Q = „…jest dziewczynką” R = „…jest córką Funia” Prawda

---------------------------------------------------------------- Ćwiczenie z logiki Wszystkie dzieci Funia są dziewczynkami. Zatem Funio ma córkę. P = „…jest dzieckiem Funia” Q = „…jest dziewczynką” R = „…jest córką Funia” x[P(x)  Q(x)] ---------------------------------------------------------------- x[R(x)] Prawda

---------------------------------------------------------------- Ćwiczenie z logiki Wszystkie dzieci Funia są dziewczynkami. Jeżeli ktoś jest dzieckiem Funia i dziewczynką, to jest córką Funia. Zatem Funio ma córkę. P = „…jest dzieckiem Funia” Q = „…jest dziewczynką” R = „…jest córką Funia” x[P(x)  Q(x)] ---------------------------------------------------------------- x[R(x)] Prawda

x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] Ćwiczenie z logiki Wszystkie dzieci Funia są dziewczynkami. Jeżeli ktoś jest dzieckiem Funia i dziewczynką, to jest córką Funia. Zatem Funio ma córkę. P = „…jest dzieckiem Funia” Q = „…jest dziewczynką” R = „…jest córką Funia” x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- x[R(x)] Prawda

x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] Ćwiczenie z logiki x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- x[R(x)] Przypuśćmy, że x[R(x)], czyli że wniosek jest fałszywy. Prawda

x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] Ćwiczenie z logiki x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- x[R(x)] Przypuśćmy, że x[R(x)] Wówczas każde podstawienie do następnika drugiej przesłanki jest fałszywe Prawda

x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] Ćwiczenie z logiki x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- x[R(x)] Wówczas każde podstawienie do następnika drugiej przesłanki jest fałszywe. Żeby druga przesłanka była prawdziwa, każde podstawienie do jej poprzednika musi być fałszywe. Prawda

x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] Ćwiczenie z logiki x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- x[R(x)] Żeby druga przesłanka była prawdziwa, każde podstawienie do jej poprzednika musi być fałszywe. Załóżmy, że każde podstawienie do pierwszego członu koniunkcji w poprzedniku implikacji jest fałszywe. Prawda

x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] Ćwiczenie z logiki x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- x[R(x)] Załóżmy, że każde podstawienie do pierwszego członu koniunkcji w poprzedniku implikacji jest fałszywe. Wówczas każde podstawienie do formuły pod kwantyfikatorem w pierwszej przesłance jest prawdziwe. Prawda

x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] Ćwiczenie z logiki x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- x[R(x)] Czyli pierwsza przesłanka jest prawdziwa. Jest zatem możliwe, że wniosek jest fałszywy, chociaż obie przesłanki są prawdziwe. Czyli wniosek nie wynika logicznie z przesłanek. Prawda

x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] Ćwiczenie z logiki x[P(x)  Q(x)], x[P(x)  Q(x)  R(x)] ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- x[R(x)] Czyli wniosek nie wynika logicznie z przesłanek. Jest możliwe, że Funio nie ma ani jednej córki nawet jeśli wszystkie jego dzieci są dziewczynkami. Prawda

Ćwiczenie z logiki Jest możliwe, że Funio nie ma ani jednej córki nawet jeśli wszystkie jego dzieci są dziewczynkami. Zaskakujące? Wyjaśnienie: jeśli Funio w ogóle nie ma dzieci, to wszystkie jego dzieci są dziewczynkami, krokodylami albo nawet smokami. Prawda

Ćwiczenie z logiki Wyjaśnienie: jeśli Funio w ogóle nie ma dzieci, to wszystkie jego dzieci są dziewczynkami, kosmitkami albo nawet smokami. x[P(x)  Q(x)] Jeśli bowiem żadne podstawienie do poprzednika implikacji nie jest prawdziwe, to przy każdym podstawieniu implikacja jest prawdziwa. Prawda

------------------------------------------------- Ćwiczenie z logiki Każdy kogoś kocha. Zatem każdy jest kochany przez kogoś. xyP(x, y) ------------------------------------------------- yxP(x, y) Prawda

------------------------------------------------- Ćwiczenie z logiki Każdy kogoś kocha. Zatem każdy jest kochany przez kogoś. xyP(x, y) ------------------------------------------------- yxP(x, y) Przypuśćmy, że każdy kocha tylko Kundzię Blond. Prawda

------------------------------------------------- Ćwiczenie z logiki Każdy kogoś kocha. Zatem każdy jest kochany przez kogoś. xyP(x, y) ------------------------------------------------- yxP(x, y) Przypuśćmy, że każdy kocha tylko Kundzię Blond. Wówczas przesłanka jest prawdziwa, a wniosek fałszywy. Zatem nie wynika logicznie z przesłanki. Prawda

Realizm naukowy Instrumentalizm Przedmioty teoretyczne (hipotetycznie) istnieją są dogodnymi fikcjami Teorie naukowe są domysłami na temat prawdy narzędziami przewidywania zjawisk Celem nauki jest poszukiwanie prawdy przewidywanie zjawisk panowanie nad przyrodą postęp techniczny Argumenty (motywy) Potrzeby: wyjaśniania heurystyki   idei regulatywnej nieufność do metafizyki (empiryzm) niejasność pojęcia prawdy Prawda

Klasyczna/realistyczna koncepcja prawdy Arystoteles: Mówić o tym, co istnieje, że istnieje, a o tym co nie istnieje, że nie istnieje, jest prawdą, zaś mówić o tym, co istnieje, że nie istnieje, zaś o tym co nie istnieje, że istnieje, jest fałszem Prawda

Klasyczna/realistyczna koncepcja prawdy Arystoteles: Mówić o tym, co istnieje, że istnieje, a o tym co nie istnieje, że nie istnieje, jest prawdą, zaś mówić o tym, co istnieje, że nie istnieje, zaś o tym co nie istnieje, że istnieje, jest fałszem Filozofia scholastyczna: Prawda = zgodność myśli z rzeczywistością Prawda

Klasyczna/realistyczna koncepcja prawdy Prawda = zgodność myśli z rzeczywistością Trudności: Na czym polega zgodność myśli z rzeczywistością? Jak można byłoby ją stwierdzić? (Jakie jest kryterium prawdy?) Prawda

Nieklasyczne (antyrealistyczne) koncepcje prawdy Prawda = spełnianie kryterium. Koncepcje antyrealistyczne: epistemiczna pragmatyczna Prawda

Realizm i antyrealizm semantyczny Rozumieć zdanie = znać warunki jego prawdziwości Rozumieć zdanie = znać warunki jego słusznej stwierdzalności (correct assertability) Donald Davidson (1917-2003) Michael Dummett (1925- ) Prawda

Realizm i antyrealizm semantyczny Antyrealizm Dummetta: pojęcie prawdy nierozpoznawalnej (verification-transcendent) jest niezrozumiałe argument z uczenia się języka (language-acquisition) Prawda

Realizm i antyrealizm semantyczny Antyrealizm Dummetta: pojęcie prawdy nierozpoznawalnej (verification-transcendent) jest niezrozumiałe argument z uczenia się języka (language-acquisition) czy może być prawdą, że przedwcześnie zmarły Jones był odważny? zdania nierozstrzygalne nie są ani prawdziwe, ani fałszywe rewizja logiki Prawda

Epistemiczna koncepcja prawdy Zdanie prawdziwe = = zdanie słusznie stwierdzalne (correctly assertable); np. weryfikowalne empirycznie; dowodliwe (w matematyce); należące do koherentnego systemu zdań (koherencyjna teoria prawdy). Prawda

Epistemiczna koncepcja prawdy Trudności: Jak ustalić kryteria słusznej stwierdzalności? Żeby coś uzasadnić, trzeba wcześniej coś wiedzieć. Kryteria słusznej stwierdzalności zmieniają się ze wzrostem wiedzy. Prawda

Zasada pragmatyczna Myśl jest sensowna wtedy i tylko wtedy, gdy zawiera jakieś dyrektywy działania. wedle pragmatycznej koncepcji człowieka (pragma = czyn), człowiek myśli po to, aby działać, człowiek jest najpierw podmiotem działania, a dopiero potem istotą myślącą Charles Sanders Peirce (1839-1914) How to Make Our Ideas Clear 1878 Prawda

Pragmatyczna teoria prawdy Krytyka błędu intelektualistycznego człowiek nie jest widzem, lecz aktorem William James 1842-1910 Prawda

Pragmatyczna teoria prawdy Krytyka błędu intelektualistycznego człowiek nie jest widzem, lecz aktorem Myśl jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy działanie podjęte na jej podstawie okazuje się skuteczne. Skuteczne działanie uprawdziwia myśl. Prawda

możliwość rozpoznania skuteczne działanie Koncepcja prawdy realistyczna epistemiczna pragmatyczna Truth-maker fakt możliwość rozpoznania skuteczne działanie Argument (motyw) potrzeba idei normatywnej odrzucenie pojęcia prawdy nierozpoznawalnej koncepcja człowieka jako aktora, nie widza Trudności niejasność pojęcia brak kryterium niedyskutowalność kryterium brak heurystyki posmak relatywizmu Prawda

Realizm wewnętrzny Prawda jest zrelatywizowana do układu pojęciowego Hilary Putnam 1926- Prawda jest zrelatywizowana do układu pojęciowego stąd „wewnętrzny” Przy ustalonym układzie pojęciowym prawda zależy od świata stąd „realizm” Prawda

Realizm wewnętrzny Prawda = wyidealizowana słuszna stwierdzalność Prawda jest zrelatywizowana do układu pojęciowego (stąd „wewnętrzny”) Przy ustalonym układzie pojęciowym prawda zależy od świata (stąd „realizm”) Prawda = wyidealizowana słuszna stwierdzalność motyw (umiarkowanie) epistemiczny Są układy pojęciowe lepsze i gorsze (ze względu na określone potrzeby poznawcze) motyw pragmatyczny i normatywny Prawda