Narzędzia analizy ekonomicznej WYKŁAD 2

Źródła danych ekonomicznych Ekonomista posiada swoje narzędzia, którymi są modele i dane statystyczne. Dzięki nim ustala prawdę o gospodarce. Jedną z metod, która dostarcza ekonomistom materiału do badań i wnioskowania jest obserwacja gospodarki. Ekonomiści rozsyłają do przedsiębiorstw ankiety dotyczące interesujących ich kwestii. Samodzielna obserwacja gospodarki jest jednak bardzo pracochłonna - łatwiej jest studiować gotowe zestawy danych statystycznych.

Gotowe zestawy danych dostarczają wyspecjalizowane instytucje państwowe m.in. Główny Urząd Statystyczny (GUS). Dane statystyczne o polskiej gospodarce publikuje Narodowy Bank Polski (NBP) i poszczególne ministerstwa. Międzynarodowe instytucje publikujące dane statystyczne o gospodarce świata są min. różne agendy ONZ, Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy.

Dane statystyczne i wykresy Dane mogą mieć postaci szeregów czasowych lub danych przekrojowych. Szereg czasowy jest to zbiór wartości zmiennej ekonomicznej w kolejnych okresach.

Szereg czasowy w postaci wykresu

Dane przekrojowe informują o strukturze zjawiska, np. podając wartości analizowanej zmiennej dla poszczególnych osób lub grup osób w pewnym okresie.

Wygodną formą prezentacji danych przekrojowych są wykresy kołowe

Średnie Posługiwanie się szczegółowymi danymi bywa kłopotliwe. Na przykład, trudno jest odwoływać się jednocześnie do 365 liczb pokazujących cenę dolara w kolejnych dniach roku. W takich przypadkach stosuje się wartości średnie. Posługiwanie się średnimi wygładza zatem wahania analizowanej zmiennej.

Wartości absolutne zmiennej są wyrażone w konkretnych jednostkach miary i bezpośrednio informują o jej poziomie. oto przykład:

Wartość względna zmiennej informuje o stosunku zmiany wartości absolutnej tej zmiennej do poziomu wartości absolutnej z ustalonego dowolnie tzw. okresu bazowego.

Procenty i punkty procentowe Ujętą w procentach stopę wzrostu lub spadku łatwo pomylić ze zmianą wyrażoną w punktach procentowych. Przykład 1: W mediach czytamy informację: Bezrobocie spadło w tym miesiącu o 3%. Wiemy, że stopa ta na początku miesiąca wynosiła 7%. Spadek o 3% nie znaczy wcale, że wynosi obecnie 4%, lecz 7%-3%*7%=6,79%. Spadek z 7% do 4% byłby natomiast równy 3 punktom procentowym ale zarazem ok. 43% wartości bezrobocia na początku miesiąca. Przykład 2: Bank podniósł stopę oprocentowania kredytu z 10% do 11%, w takim razie podniósł o 1 punkt procentowy, ale zmiana ta oznacza 10% wzrost tej stopy, jeśli za bazę przyjąć jej wartość przed podwyżką.

Wskaźniki Wskaźniki ekonomiczne opisują relacje między określonymi wielkościami ekonomicznymi i pozwalające na analizę sytuacji ekonomicznej oraz przewidywanie przyszłych zmian. Wskaźniki (indeksy) są liczbami pozostającymi w takim stosunku do stu, jak zmienna z okresu, którego wskaźnik dotyczy, do zmiennej z ustalonego dowolnie okresu bazowego.

Przykład zastosowania wskaźników Dysponując wskaźnikiem zmiany danej wielkości w pewnym okresie, bez trudu ustalimy rozmiary wyrażonej w procentach względnej zmiany tej wielkości w tymże okresie.

Wskaźniki jako średnie ważone Przykład: Chcemy obliczyć zmianę przeciętnego poziomu cen w pewnej społeczności. Jej członkowie kupują tylko wino i ryby. Z każdych 10 zarobionych złotówek wydają 8 na ryby, a 2 na wino. szukany wskaźnik jest arytmetyczną średnią ważoną obu wskaźników cząstkowych (za wagi uznajemy udziały wydatków na oba dobra we wszystkich wydatkach konsumentów, czyli odpowiednio 0,2 i 0,8). Zatem wskaźnik wzrostu wszystkich cen wynosi: 200 • 0,2+300 • 0,8=40+240=280

Dochód nominalny a dochód realny Przykład: w końcu lutego 1989 r. przeciętnie za 1000 zł mogliśmy kupić mniej dóbr niż w końcu stycznia tego roku. Przyczyną był wzrost cen w lutym 1989 r. o 7,9%. Zatem Między końcem stycznia a końcem lutego 1989 r. siła nabywcza 1 zł zmalała do poziomu 1:1,079 zł, czyli w przybliżeniu do 93 groszy. Siła nabywcza jednostki pieniądza to ilość dóbr, którą przeciętnie można za nią nabyć. Nasz dochód realny w lutym wyniósł więc nie 1000 zł, lecz 1000 zł • 1/1,079, czyli w przybliżeniu 926 zł i 79 groszy z końca stycznia 1989 r. W miarę trwania inflacji w kolejnych miesiącach wzrost cen coraz bardziej zmniejszał siłę nabywczą stałego dochodu nominalnego.

Zmienna nominalna jest to zmienna ekonomiczna, której poziom zmierzono pieniądzem o sile nabywczej z okresu, do którego się ona odnosi. Natomiast wartości zmiennej realnej są wyrażone w jednostkach pieniądza o sile nabywczej z jednego ustalonego okresu.

W kategoriach realnych można wyrażać wszelkie ceny, kursy walut czy też płace, czyli cenę pracy.

Związki między zmiennymi ekonomicznymi punkty, odpowiadające parom zmiennych, są rozrzucone wokół linii prostej co sugeruje wprost proporcjonalną zależność dwóch zmiennych

Model ekonomiczny Model ekonomiczny jest to uproszczona wersja teorii ekonomicznej. Pokazuje on podstawowe związki badanych zmiennych w formie np. rysunku, systemu równań matematycznych, Przykład: USD= f (A, B, C, D). zmiany kursu dolara w Polsce w 1989 r. są funkcją (zależą od) tempa inflacji (A), sposobu działania sklepów dewizowych (B), popytu osób wyjeżdżających za granicę (C), sposobu działania kont dewizowych (D).