Analiza rynku produktów sektora wysokich technologii Analiza zjawisk rynkowych w czasie Analiza sezonowości Analiza związków przyczynowo-skutkowych Elastyczność popytu Metody analizy udziałów i rynkowych grup strategicznych

Mierniki wskaźniki dynamiki i tempa wzrostu wskaźniki o podstawie stałej wskaźniki o podstawie zmiennej

Sprzedaż 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Produkt 1 45 600 45 700 45 000 45 800 47 000 52 000 Produkt 2 33 200 36 000 37 000 38 000 39 000 40 000 42 000 A   1,002 0,987 1,004 1,031 1,140 1,084 1,114 1,145 1,175 1,205 1,265 B 0,002 -0,013 0,004 0,031 0,140 0,084 0,114 0,145 0,175 0,205 0,265 C 0,2% -1,3% 0,4% 3,1% 14,0% 8,4% 11,4% 14,5% 17,5% 20,5% 26,5%

lata 1 2 3 Przychody 112 114 115 Koszty 108 107 106 Zysk 111 lata 1 2 104 102 101 Koszty 105 107 108 Zysk 98 88 Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Analiza rynku” pod red. H. Mruka, s. 60

Trend i prognozowanie metoda graficzna metoda średnich ruchomych metoda najmniejszych kwadratów inne

Średnie ruchome wyznaczamy różnie w zależnosci od ich długości Inaczej gdy k jest nieparzyste, np. k = 3, 5, 7, itd. Inaczej zas gdy k jest parzyste, np. k = 2, 4, 6, itd. Gdy k jest nieparzyste (np. k=3), to średnie ruchome wyznacza się następująco:

Średnia ruchoma 3 okresowa Średnia ruchoma 5 okresowa t y Średnia ruchoma 3 okresowa Średnia ruchoma 5 okresowa 1 40   2 95 75,7 3 92 98,3 88 4 108 101,7 116 5 105 131,0 149 6 180 181,7 184,6 7 260 236,7 219,8 8 270 271,3 254,8 9 284 278,0 296,8 10 280 318,0 320,8 11 390 350,0 345,8 12 380 388,3 367 13 395 401 14 411,7 415 15 450 433,3 16 460

METODA NAJMNIEJSZYCH KWADRATÓW – SZACOWANIE FUNKCJI LINIOWEJ założenie: trend jest funkcją liniową f(t)=a+bt y – mierzona wartość cechy szukamy takich parametrów a i b, dla którego jest najmniejsza

t y t2 yt ŷ 1 40 42,53 2 95 4 190 71,68 3 92 9 276 100,84 108 16 432 129,99 5 105 25 525 159,15 6 180 36 1080 188,30 7 260 49 1820 217,46 8 270 64 2160 246,61 284 81 2556 275,76 10 280 100 2800 304,92 11 390 121 4290 334,07 12 380 144 4560 363,23 13 395 169 5135 392,38 14 196 5460 421,54 15 450 225 6750 450,69 460 256 7360 479,85 136 4179 1496 45434   SUMA:

Różne funkcje = różne modele funkcja liniowa: f(t) = a+bt funkcja wykładnicza: f(t) = abt, funkcja potęgowa: f(t)=atb funkcja paraboliczna: f(t)=a+bt+ct2

Prognozowanie zjawisk rynkowych metoda ekstrapolacji trendu - zalety i ograniczenia analiza trendów makroekonomicznych analiza trendów w poszczególnych sektorach analiza sprzedaży

WAHANIA SEZONOWE zmiany nasilenia badanego zjawiska powtarzające się co jakiś, w przybliżeniu stały czas stały, jednoznacznie określony czas trwania stosunkowo stała amplituda

Przyczyny powstawania wahań sezonowych naturalne społeczno gospodarcze

CZYNNIKI SKŁADAJĄCE SIĘ NA POZIOM DANEGO ZJAWISKA W OKREŚLONYM MOMENCIE: trend składnik cykliczny składnik sezonowy składnik nieregularny

Dekompozycja szeregów czasowych identyfikacja wpływu szczególnie interesującego lub ważnego czynnika eliminacja „zakłóceń” trendu

wyznaczanie trendu – np. za pomocą średnich ruchomych bezwzględny wskaźnik sezonowy: Sn = yn - ŷn względny wskaźnik sezonowy: Sn = yn / ŷn

PRZYKŁAD 1 ELIMINOWANIE WAHAŃ SEZONOWYCH I OBLICZANIE WSKAŹNIKÓW SEZONOWOŚCI

TYPY WAHAŃ SEZONOWYCH

Wiele empirycznych szeregów czasowych zawiera wahania sezonowe Wiele empirycznych szeregów czasowych zawiera wahania sezonowe. Na przykład roczna sprzedaż komputerów osiąga prawdopodobnie szczyt w listopadzie i grudniu i być może latem (znacznie mniejszy szczyt). Wzorzec ten będzie się prawdopodobnie powtarzał co roku, chociaż względna wielkość wzrostu sprzedaży w grudniu może się powoli zmieniać z roku na rok. Zatem użyteczne może się okazać niezależne wygładzenie składnika sezonowego przy pomocy dodatkowego parametru, zwykle oznaczanego przez d (delta). Składniki sezonowe mogą być z natury addytywne lub multiplikatywne. Na przykład w grudniu sprzedaż danego typu komputera może rosnąć co roku o 1 milion €. Zatem moglibyśmy dodać do naszych prognoz na każdy grudzień wielkość równą 1 milionowi € (ponad odpowiednią przeciętną roczną) odpowiadającą temu składnikowi sezonowemu. W tym przypadku sezonowość jest addytywna. Alternatywnie, w grudniu sprzedaż danego typu komputerów może rosnąć o 20%, to znaczy o czynnik równy 1.2. Zatem gdy sprzedaż jest ogólnie niska, to bezwzględny (gotówkowy) wzrost sprzedaży w grudniu będzie względnie niski (chociaż procent będzie stały); jeśli sprzedaż jest duża, to bezwzględny (gotówkowy) wzrost sprzedaży będzie proporcjonalnie większy. I znów w tym przypadku sprzedaż rośnie w pewnej proporcji i składnik sezonowy jest tu multiplikatywny (tzn. multiplikatywny składnik sezonowy w tym przypadku wynosiłby 1.2).

PROCES WYODRĘBNIANIA WAHAŃ SEZONOWYCH wyodrębnienie trendu (określenie modelu trendu) wyznaczenie wartości teoretycznych ŷ (wartość danego zjawiska zgodnie z linią trendu) obliczenie wskaźników sezonowości: model addytywny Sn = yn – ŷn model multiplikatywny Sn = yn / ŷn

PROCES WYODRĘBNIANIA WAHAŃ SEZONOWYCH Obliczenie surowych średnich wskaźników sezonowości (średnie dla jednoimiennych okresów) Obliczenie współczynnika korygującego Obliczenie oczyszczonych wskaźników wahań sezonowych

METODY PRZEZWYCIĘŻANIA PROBLEMÓW ZWIĄZANYCH Z SEZONOWOŚCIĄ produkcja na zapas organizacja i podział pracy wydłużanie sezonu (w tym polityka cenowa) dywersyfikacja rynków (geograficznie) dywersyfikacja rynku (nowe segmenty klientów, poszukiwanie nowych zastosowań produktów i usług poza sezonem) dywersyfikacja produktów

Współczynniki elastyczności Wrażliwość popytu i podaży na zmiany ceny towaru, cen substytutów i dóbr komplementarnych oraz dochodów nabywców jest wyrażana liczbowo za pomocą współczynników elastyczności. Znajomość elastyczności popytu jest kluczowym elementem przy określaniu polityki cenowej każdej marki produktu.

Prosta elastyczność cenowa Elastyczność cenowa jest to współczynnik określający, jak zmiana ceny produktu wpłynie na zmianę sprzedaży. Prosta cenowa elastyczność popytu (ang. price elasticity of demand - EPD) na dobro opisuje wrażliwość popytu na dobro na zmiany jego ceny. EDP to stosunek względnej zmiany zapotrzebowania (ΔQ1/Q1 do, bardzo małej, względnej zmiany ceny danego dobra (ΔP/P) lub

Przykład elastyczności cenowej Współczynnik elastyczności cenowej popytu jest zwykle ujemny.

Przypadki zaprzeczające działaniu prawa popytu Paradoks Veblena (efekt snoba) – Polega ono na zwiększaniu rozmiarów popytu na dobra luksusowe wraz ze wzrostem ich ceny. To zjawisko wynika z potrzeby pokazania przez najbogatsze jednostki swojego statusu materialnego poprzez posiadanie rzadkich dóbr luksusowych. W przypadku paradoksu Veblena wykres popytu będzie bardziej przypominał wykres podaży.

Paradoks Giffena Niektóre relatywnie tanie dobra podstawowe, zwłaszcza najtańsze rodzaje żywności mają dodatnią elastyczność cenową popytu, tzn. popyt na nie wzrasta pomimo (i na skutek) wzrostu ich ceny. Dzieje się tak dlatego, że zmniejszone realne dochody ubogich warstw ludności powodują zmniejszenie spożycia lepszych gatunków żywności i kompensowanie tego ubytku zwiększoną konsumpcją niższych gatunków (tzw. dóbr Giffena).

Obliczanie współczynnika elastyczności Na przykład: liczba -2/3 w 5 wierszu jest ilorazem względnych zmian popytu i ceny, które są równe odpowiednio 1/6 i 1/4. A zatem dla wzrostu ceny z 4 do 5 współczynnik EPD wynosi: (-l/6)/(l/4)=2/3.

Liniowa funkcja popytu Analizując rynek dobra X, posługujemy się przykładem liniowej funkcji popytu o wzorze ogólnym Q1 = a*P+b, gdzie Q1 to zapotrzebowanie; P - cena; a - stały współczynnik kierunkowy linii popytu, który mierzy jej nachylenie; b - współczynnik wskazujący, w jakiej odległości od początku układu współrzędnych linia popytu przetnie oś poziomą

im wyższa jest cena, P, tym większa jest wartość bezwzględna współczynnika EPD wielkość i kierunek zmiany ceny, ΔP, nie wpływają na elastyczność EPD. (Uwaga: To ustalenie dotyczy tylko liniowych funkcji popytu). jeśli cena, P, dąży do zera, współczynnik elastyczności, EPD, także dąży do zera. Po czwarte, gdy zapotrzebowanie, Q1 się zmniejsza, zmierzając do zera, EPD spada do -∞.

Cena a wielkość utargu Utarg całkowity (TR, ang. total revenue) to cena P razy sprzedana ilość Q Zmiana ceny o ΔP powoduje zmianę ilości o ΔQ. Zatem warunkiem wzrostu utargu przy wzroście ceny jest EPD > - 1, a przy spadku ceny EPD < - 1. Wartość EPD= -1 jest wartością graniczną. Kiedy cena, rosnąc osiąga poziom P=b/(-2*a), utarg osiąga maksimum. Dalsze podwyżki ceny prowadzą do jego spadku.

Od czego zależy wrażliwość popytu na zmiany ceny Poziom ceny Przy niskiej cenie określona zmiana, np. podwyżka ceny o 5%, powoduje na ogół słabszą reakcję nabywców niż analogiczna podwyżka przy wysokiej cenie. Wysokość dochodu Ludzie ubożsi na ogół silniej reagują na zmiany ceny, zwłaszcza dóbr droższych. Dostępność substytutów Dostępność bliskich substytutów zwiększa wrażliwość nabywców na podwyżkę ceny danego dobra. Gusty nabywców Przywiązanie do konsumpcji określonych dóbr zmniejsza reakcję na podwyżkę ceny.

Od czego zależy wrażliwość popytu na zmiany ceny (2) Rodzaj dobra Popyt na dobra podstawowe jest mniej elastyczny na zmiany cen aniżeli popyt na dobro luksusowe. Szerokość zdefiniowania kategorii dobra Popyt na owoce jest mniej elastyczny niż popyt na konkretny gatunek owoców, Długość okresu pomiaru W dłuższym okresie reakcja popytu na zaistniałą zmianę ceny jest pełniejsza niż w okresie krótkim (możliwość pełniejszego dostosowania się nabywców do zmienionej ceny - np. przez wykorzystanie substytutów). Czynnik psychologiczny - końcówki ceny Np. podwyżka ceny z 3,49 zł na 3,99 zł będzie mniej zauważalna i niż podwyżka z 3,50 zł na 4 zł.

Mieszana elastyczność cenowa popytu Współczynnik mieszanej elastyczności cenowej popytu (ang. cross price elasticity ofdemand) Eij to stosunek względnej zmiany popytu na dobro „i” do małej względnej zmiany ceny innego dobra „j”

Poziom tego współczynnika zależy, od charakteru i siły związku obu dóbr. Elastyczność mieszana popytu jest na ogół dodatnia w przypadku dóbr substytucyjnych, a ujemna w przypadku dóbr komplementarnych.

Epd= 0 popyt sztywny - elastyczność zerowa Epd>-1 Epd<1 popyt nieelastyczny - elastyczność niska Epd(-1;0) Epd  (0;1) Epd=-1 Epd=1 popyt jednostkowy (proporcjonalny) Epd<-1 Epd>1 popyt elastyczny - elastyczność wysoka Epd(-∞;-1) Epd  (1;) Epd=- Epd= popyt doskonale elastyczny elastyczność nieskończenie wielka

Dochodowa elastyczność popytu Współczynnik dochodowej elastyczności popytu (ang. income elasticity of demand) (EID) jest to stosunek względnej zmiany zapotrzebowania na dobro do małej względnej zmiany dochodu nabywców. Poziom tego współczynnika zależy przede wszystkim od dostępności substytutów i dóbr komplementarnych, a także od zróżnicowania ich jakości.

Elastyczność a nachylenie krzywej popytu Popyt o wysokiej elastyczności wyraża krzywa o małym nachyleniu (płaska). Popyt nieelastyczny wyraża krzywa o dużym nachyleniu (stroma).

Elastyczność cenowa podaży Współczynnik elastyczności cenowej podaży (ang. price elasticity of supply) (EPS) dobra to stosunek względnej zmiany jego ilości oferowanej na rynku do małej względnej zmiany jego ceny. jest zwykle liczbą dodatnią. Duży wpływ na jego wysokość ma technika produkcji.

Jakie są główne rodzaje celów strategicznych dla przedsiębiorstwa? ZYSK- jest to najczęściej spotykana forma celu strategicznego. W tym przypadku istnieją dwie możliwości wyboru postaci celu. Pierwszą jest wartość całkowita zysku ( zaplanowana do realizacji kwota zysku, np. 100 mln zł), natomiast następną jest jedna z wielu formuł procentowych (czyli różnego rodzaju wskaźniki rentowności, określające efekty ekonomiczne w relacji do innego parametru ekonomicznego). Wyróżnia się następujące rodzaje wskaźników: ROA (wskaźnik rentowności majątku)- informuje, jaki dochód jest osiągany z dostępnych w tym czasie zasobów firmy, ROA= zysk netto/ wartość kapitału ROE (wskaźnik rentowności zainwestowanego kapitału)- informuje, jaki dochód uzyskuje właściciel przedsiębiorstwa z zainwestowanego kapitału własnego, ROE= zysk netto/ zainwestowany kapitał własny ROS (wskaźnik rentowności sprzedaży)- informuje, jakie efekty osiągnęło przedsiębiorstwo w stosunku do zrealizowanego obrotu ze sprzedaży. Umożliwia to ocenę poniesionych nakładów i osiągniętych dochodów. ROS= zysk netto/ sprzedaż

Jakie są główne rodzaje celów strategicznych dla przedsiębiorstwa cd. UDZIAŁ W RYNKU- to wyrażony procentowo udział sprzedaży przedsiębiorstwa do całkowitej sprzedaży na rynku określonego produktu. Głównym bodźcem do powiększania udziału w rynku jest założenie jego silnej i pozytywnej korelacji z rentownością. Jest wyznacznikiem siły konkurencyjnej danego przedsiębiorstwa na rynku, stanowi podstawowe kryterium identyfikacji lidera rynkowego WIELKOŚĆ SPRZEDAŻY- (wyrażana wartościowo lub ilościowo)- określa oczekiwaną wielkość sprzedaży (np. 1000 tys. samochodów) lub jej wartości (np. 10 mld zł). Jest to dość prosty miernik kontroli skuteczności przyjętej strategii. WZROST- może stać się celem strategicznym, ale z reguły będzie dotyczyć opisanych wcześniej parametrów przedsiębiorstwa, takich jak zysk czy sprzedaż. WYKREOWANIE PRODUKTU NIEWRAŻLIWEGO NA DZIAŁANIA KONKURENTÓW- działanie zmierzające do takiego wyróżnienia produktu, aby był w stanie obronić swoją pozycję rynkową przed skutkami działań strategicznych i taktycznych produktów konkurencyjnych. Dąży się do takiego umiejscowienia własnego produktu, by inne produkty konkurencyjne nie były postrzegane przez nabywców jako oferty substytucyjne. Najlepszym sposobem jest wyposażenie produktu w takie atrybuty, które będą stanowić istotne źródło satysfakcji dla nabywcy, a jednocześnie będą trudne do skopiowania przez konkurencję.

Jakie są przesłanki wyboru rynku docelowego: Przesłankami do sformułowania rynku docelowego są: Cele strategii ogólnej- obejmują różne drogi poszukiwania zakresu rynków , które pozwoliłyby osiągnąć cel ogólny. Analiza intensywności- identyfikuje możliwości w obecnym zakresie biznesu (obszarze działania) przedsiębiorstwa. Analiza dywersyfikacji- identyfikuje możliwości strategiczne poza dotychczasowym zakresem biznesu ( obszarem działania) przedsiębiorstwa.

Kryteria oceny atrakcyjności rynku docelowego: Zasadniczym kryterium oceny atrakcyjności jest postawiony cel strategii przedsiębiorstwa dla danej jednostki biznesu. We wskazanym wymiarze rynku docelowego trzeba zrealizować zaplanowany poziom zysku lub rentowności. Najbardziej podstawowe elementy, które uwzględnia się w ocenie: wielkość i potencjał rozwojowy każdego z rynków, segmentów oraz sytuacja konkurencyjna. Kryteria można podzielić na ilościowe i jakościowe: Ilościowe- parametry finansowe ,które są reprezentowane przez sprzedaż i zysk. Jakościowe- elementy analizowane z poziomu szans i atutów strategicznych przedsiębiorstwa. Oceny analizy rynku należy dokonać w wielkościach bezwzględnych umożliwiających wzajemne porównania potencjalnych możliwości( rynków). Dlatego tez najwłaściwszym parametrem porównawczym powinna być wartość sprzedaży. Inną, bardziej zaawansowaną metodą ilościowej oceny atrakcyjności jest ocena poziomu zysków przy określonej wielkości kosztów, jakie firma musi ponieść na działania w poszczególnych segmentach- tzw. Analiza koszty/ korzyści

Kryteria oceny atrakcyjności rynku docelowego cd.:

Wyznaczanie strategii marketingowej wg Macierzy Portera:

Typy strategii wg Macierzy Portera: Strategia przywództwa kosztowego- zmierza się do osiągnięcia wyznaczonych celów strategicznych za pomocą nie wyróżnionego produktu, który jest oferowany dla całego rynku docelowego. Drogą do sukcesu na rynku jest osiągnięcie przywództwa kosztowego,( przykład-Ford Model T; Henry Ford największy sukces osiągnął przez wprowadzenie na rynek samochód o nazwie Ford Model T; wszystkie samochody były malowane w jednym czarnym kolorze; Źródłem sukcesu- niska cena samochodu, która zrównała się z cenami wielu marek motocykli.Było to możliwe tylko dlatego, że większości nabywców nie przeszkadzał zakup takiego samego produktu.) Strategia dyferencjacji- jest całkowitym przeciwieństwem strategii przywództwa kosztowego. Zmierza do realizacji celów strategicznych w drodze wyróżnienia własnego produktu na rynku za pomocą innego instrumentu niż cena. W tej strategii przedsiębiorstwo skupia cała uwagę na wyróżnieniu własnej oferty także na całym rynku docelowym. (przykład: McDonalds- wyjątkowa dobra i szybka obsługa, która w imponujący sposób zajmowała się dużą grupą stale wchodzących i wychodzących gości, jest tak do dziś). Strategia koncentracji- opiera się na segmentacji rynku. Polega ona na oferowaniu zróżnicowanego produktu ograniczonej części nabywców.

Formy specjalizacji: specjalizacja jednosegmentowa- sprowadzanie rynku docelowego do jednego z segmentów rynku i jednego produktu ( filozofia działania małych firm).

Specjalizacja selektywna, rynkowa i produktowa- gdy rynek docelowy jest związany z większą liczbą segmentów lub produktów , firma musi wykreować swoje przewagi strategiczne osobno dla poszczególnych rynków, segmentów czy produktów.

Różnicowanie produktu: Nie wystarczy wskazać sam rodzaj strategii. Należy określić( nazwać) przewagę strategiczną , którą chce się wykorzystać. Strategia jest prosta w przypadku strategii przywództwa kosztowego, gdyż ten wybór wiąże przewagę strategiczną – tym samym koncepcje pozycjonowania produktu- z ceną. W pozostałych sytuacjach mało konkretna będzie strategia zakładająca bliżej nieokreślone zróżnicowanie produktu. Koncepcje pozycjonowania przewagi: pozycjonowanie( lokowanie) produktu na cechach użytkowych oznaczenie pozycji produktu w wymiarze cena/jakośc oznaczenie pozycji produktu jako zaspakajającemu nowy rodzaj potrzeby łączenie pozycji produktu z różnymi kategoriami nabywców pozycjonowanie produktu w zależności od kategorii produktu bezpośrednie odnoszenie cech produktu do produktów konkurencyjnych Zmienne procesu różnicowania oferty:

Stopień koncentracji sektora a możliwości strategiczne: Analiza sytuacji dostarcza informacji wykorzystywanych przy formułowaniu działań strategicznych. Ocenia się czynniki kreujące środowisko dla potencjalnej strategii. Do najistotniejszych czynników różnicujących owe środowisko zalicza się stopień koncentracji sektora. MONOPOL- koncentracja na podtrzymaniu dotychczasowego wyróżnienia produktu i całej oferty marketingowej spowoduje utrzymanie barier ograniczających wejście na rynek. Nastąpi spadek popytu przy wzroście ceny. OLIGOPOL- konkurujące przedsiębiorstwa są zainteresowane powiększeniem swoich udziałów w rynku. Bariery ograniczające wejście nowych dostawców na rynek. Podwyżka cen nie ma sensu jeśli tego samego nie dokonają konkurenci, a obniżka cen nie przyniesie oczekiwanego wzrostu popytu, gdyż wzrost sprzedaży stanie się nieproporcjonalny do zmiany ceny. Narzędziem walki konkurencyjnej staną się instrumenty pozacenowe (produkt, promocja). KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA- podstawą konkurencji są działania nastawione na różnicowanie własnej oferty. Brak barier ograniczających wejście na rynek. Swoboda kształtowanie ceny jest uwarunkowana stopniem wyróżnienia własnej oferty. Najlepszym sposobem konkurowania jest wyróżnienie własnej oferty za pomocą instrumentów pozacenowych. KONKURENCJA DOSKONAŁA- Sposobem wyróżnienia oferty jest cena na którą nie ma wpływu żadne z dostawców. Obniżka ceny spowoduje że konkurenci postąpią w podobny sposób. Być może dzięki uzyskaniu większej skali działania i standaryzacji różnorodnych potrzeb rynku uda się wyróżnić swoją ofertę

wysoka Cena niska niska Jakość wysoka Mapa grup strategicznych- pozwala poznać charakter konkurencji wewnątrz sektorowej. Konkurencja toczy się między grupami strategicznymi (grupy przedsiębiorstw stosujące podobne strategie konkurencji, o podobnym majątku, umiejętnościach itd.) oraz między przedsiębiorstwami wewnątrz tych grup. Mapa przedstawia cenę i jakość oferowanych produktów. Wielkość kół jest proporcjonalna do udziału danej grupy firm w sprzedaży całego sektora. Analiza mapy pomaga w podjęciu decyzji co do dalszej działalności firmy; zmienić strategie, stworzyć nową grupę czy przenieść się do innej. Mała grupa firm sprzedająca produkty luksusowe Zanikająca grupa, która stosowała nieetyczną strategię sprzedaży złych jakościowo produktów po wysokiej cenie Duża Grupa firm oferujących produkt o cenie i jakości powyżej przeciętnej w sektorze Największa grupa w sektorze sprzedająca średniej jakości produkty po umiarkowanej cenie. Niewielka grupa firm wchodzących na rynek i stosujących strategię aktywizacji sprzedaży. wysoka Cena niska niska Jakość wysoka

Ocena alternatywnych strategii i wybór najlepszego wariantu: Najważniejszymi kryteriami wyboru optymalnego wariantu strategii są: Ryzyko- ocena szans, proporcja pomiędzy spodziewanymi korzyściami a, spodziewanym ryzykiem Gospodarność w wysiłkach- największe rezultaty przy najmniejszym wysiłku. Rozkład w czasie- rozwiązanie musi być ostateczne i kierować organizację ku nowym celom. Ograniczoność zasobów- ocena kwalifikacji i umiejętności ludzi mających realizować strategię. Podjęcie starań mających na celu zwiększenie kompetencji pracowników.

Dziękuję za uwagę! Dr Tomasz Krawczyk Uniwersytecki Ośrodek Transferu Technologii Uniwersytetu Warszawskiego tkrawczyk@uott.uw.edu.pl