Modyfikacja parametrów kontraktów terminowych na akcje. Prawo poboru Marcin Kwaśniewski, Dział Rozwoju Rynku Warszawa, luty 2011 r.

Czym jest prawo poboru? Prawo poboru – oznacza przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy. Prawo to jest o tyle istotne, że w przypadku objęcia takiej emisji przez nowy krąg akcjonariuszy nastąpiłoby tzw. rozwodnienie kapitału, czyli procentowe zmniejszenie udziału dotychczasowych akcjonariuszy w stosunku do całkowitej sumy kapitału akcyjnego. Korzystając z prawa poboru mają oni możliwość zachowania dotychczasowego stanu posiadania w spółce akcyjnej. Ważną cechą prawa poboru jest to, że może ono być przedmiotem obrotu jako samodzielny papier wartościowy. Oznacza to, że dotychczasowi posiadacze starych akcji mogą zrezygnować z prawa objęcia nowych akcji sprzedając to prawo na giełdzie. Jednocześnie ci, którzy chcieliby nabyć akcje nowej emisji spółki, a przedtem nie byli jej akcjonariuszami, kupując prawa poboru mają taką możliwość.

Jak obliczyć teoretyczną wartość prawa poboru? Wartość teoretyczną prawa poboru ustala się zgodnie z regułą gdzie: a – ostatni kurs akcji „z prawem poboru” b – cena emisyjna akcji nowej emisji n – liczba akcji „z prawem poboru” m – liczba akcji nowej emisji

Przykład Załóżmy, że: Kapitał zakładowy spółki w wysokości 1 000 000 zł dzieli się na 1 000 000 akcji; Cena rynkowa akcji wynosi 11 zł; Spółka zamierza wyemitować 500 000 sztuk akcji nowej emisji; Do objęcia jednej nowej akcji potrzebne będzie pięć praw poboru Cena emisyjna akcji wynosi 5 zł Policzmy teoretyczną wartość prawa poboru: Teoretyczna wartość prawa poboru wynosi 1 zł i o taką wartość kurs akcji zostanie pomniejszony na pierwszą sesję giełdową po ostatnim dniu uprawniającym do nabycia akcji z prawem poboru

W przypadku praw poboru GPW dokona zmiany parametrów kontraktów terminowych na akcje. Parametry kontraktów terminowych, które podlegają zmianie to: liczba akcji przypadających na jeden kontrakt oraz kurs odniesienia.

Zmian dokonuje się począwszy od pierwszej sesji giełdowej po dniu podania przez emitenta do publicznej wiadomości ceny emisyjnej akcji nowej emisji, nie wcześniej jednak niż od sesji giełdowej, na której akcje będące instrumentem bazowym dla kontraktów są notowane z oznaczeniem „bez prawa poboru”.

Poniżej znajduje się lista kontraktów terminowych (instrumenty bazowe), których parametry mogą ulec zmianie BANK POLSKA KASA OPIEKI SA, KGHM POLSKA MIEDŹ SA, TELEKOMUNIKACJA POLSKA SA, POLSKI KONCERN NAFTOWY ORLEN SA, POWSZECHNA KASA OSZCZĘDNOŚCI BANK POLSKI SA, POLSKA GRUPA ENERGETYCZNA SA, ASSECO POLAND SA, POLSKIE GÓRNICTWO NAFTOWE I GAZOWNICTWO SA, POWSZECHNY ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SA, TAURON POLSKA ENERGIA SA.

Nadszedł czas na praktykę W dalszej części prezentacji zostanie przedstawiony sposób modyfikacji parametrów kontraktów terminowych na akcje. Aby pokazać jak prosta jest to operacja, posłużymy się przykładem liczbowym. Ponieważ zawsze w obrocie znajdują się trzy serie kontraktów terminowych na akcje danej spółki, przytoczony przykład liczbowy obejmie wszystkie serie kontraktów.

Założenia Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki XYZ podejmuje uchwałę o nowej emisji akcji z prawem poboru Jedno prawo poboru uprawnia do objęcia 5 akcji nowej emisji; Cena emisyjna akcji nowej emisji = 50 zł; Liczba akcji przypadających na jeden kontrakt terminowy (mnożnik) = 100 akcji.

Zaczynamy Zakładamy, że: a (czyli ostatni kurs akcji „z prawem poboru”) = 150 zł; b (cena emisyjna akcji nowej emisji) = 50 zł; Dzienny kurs rozliczeniowy dla poszczególnych serii kontraktów terminowych został wyznaczony na następujących poziomach: Seria 1 = 155 zł Seria 2 = 160 zł Seria 3 = 165 zł

Krok pierwszy: obliczamy teoretyczną wartość prawa poboru Podstawiając do znanego nam wzoru, otrzymujemy: Wartość 16,66 zł będzie wykorzystana w dalszej części do obliczenia nowego skorygowanego kursu odniesienia oraz liczby akcji przypadających na jeden kontrakt.

Krok drugi: Liczba akcji przypadających na jeden kontrakt Aby wyznaczyć liczbę akcji przypadających na jeden kontrakt terminowy, należy przemnożyć dotychczasowy mnożnik* przez wyrażenie: gdzie: A – średni kurs akcji będących instrumentem bazowym dla kontraktu ważony wolumenem obrotu z ostatniego dnia, w którym były one notowane z prawem poboru; S – teoretyczna wartość prawa poboru *wartość mnożnika wynosi 100 lub 1000 , w zależności od instrumentu bazowego. Szczegóły na www.gpw.pl

Wracamy do przykładu: Podstawiamy dane do wzoru: I otrzymujemy: Zatem nowy mnożnik (liczba akcji przypadających na kontrakt) wynosi: 100*1,12 = 112 akcji

Krok trzeci: kurs odniesienia Aby wyznaczyć nowy kurs odniesienia należy kurs kontraktu terminowego pomniejszyć o teoretyczną wartość prawa poboru: Seria 1 = 155 zł Seria 2 = 160 zł Seria 3 = 165 zł Seria 1 po zmianie: 155 – 16,66 = 138,34 zł Seria 2 po zmianie: 160 – 16,66 = 143,34 zł Seria 3 po zmianie: 165 – 16,66 = 148,34 zł

Przed i po zmianie – małe porównanie Stare parametry kontraktów Nowe parametry kontraktów Kurs Mnożnik Wartość nominalna 155 100 15 500,00 zł 138,34 112 15 494,08 zł 160 16 000,00 zł 143,34 16 054,08 zł 165 16 500,00 zł 148,34 16 614,08 zł

Uwaga! Zaprezentowanych zmian nie dokonuje się jeżeli ostatni kurs akcji „z prawem poboru” jest niższy albo równy cenie emisyjnej akcji nowej emisji!

Informacja o zmianie liczby akcji przypadających na jeden kontrakt oraz kursu odniesienia jest podawana do wiadomości uczestników obrotu po sesji giełdowej poprzedzającej sesję, od której obowiązują te zmiany.

Gdzie szukać dodatkowych informacji o kontraktach terminowych? Strona internetowa - www.gpw.pl, (instrumenty --> kontrakty terminowe): „Warunki obrotu dla programu kontraktów terminowych na akcje spółek”; Standardy kontraktów terminowych; Informacje o seriach kontraktów w obrocie; Wyniki sesji. Informacje dostępne w domach maklerskich; Szkolenia dotyczące kontraktów terminowych: www.gpw.pl