SYSTEMY WIERSZA Aneta Woźniak

WIERSZ ŚREDNIOWIECZNY składniowo rymowy Najstarszy typ wiersza WIERSZ ŚREDNIOWIECZNY składniowo rymowy Najstarszy typ wiersza. Wers tworzy pełne zdanie lub jego zamknięty człon. Powstał z systemu recytacyjno-melicznego, związany ze strukturą muzykalną, np. Bogurodzica.

Cechy: - nienumeryczny (zdaniowy) - układy rymów niejednolite - rymy parzyste gramatyczne AA BB CC - intonacja wznosząca do średniówki i opadająca po niej - asylabiczność – niejednakowa ilość sylab w wersie

WIERSZ SYLABICZNY powstał w II poł. XVI w. , odkrył średniówkę WIERSZ SYLABICZNY powstał w II poł. XVI w., odkrył średniówkę. Najczęściej jest ośmiozgłoskowcem, jedenastozgłoskowcem (5+6) lub trzynastozgłoskowcem (7+6), np. „Zemsta”, „Grażyna”, „Pan Tadeusz”.

Cechy: - taka sama liczba sylab w każdym wersie (4-17) - rymy żeńskie (najczęstsze) - akcent na przedostatniej sylabie - średniówka - przerzutnia – wers nie kończy się znakiem interpunkcyjnym

WIERSZ SYLABOTONICZNY powstał pod wpływem inspiracji ludowej w XVIII / XIX w. Występuje w krótkich utworach i pieśniach stylizowanych na ludowe. Stosowany głównie przez A. Asnyka i M. Konopnicką.

Cechy: - wiersz numeryczny - stała liczba sylab w wersie (13-17) - stałe umiejscowienie sylab akcentowanych i jednakowa ich liczba w każdym wersie - średniówka - większa rytmizacja niż w wierszu sylabicznym

WIERSZ TONICZNY powstał w II poł. XIX w WIERSZ TONICZNY powstał w II poł. XIX w. Za twórcę uważa się Jana Kasprowicza. Wybija się w nim rytm i tempo muzyczne strofy. Jednostkę rytmiczną stanowi zestrój akcentowy. Są to szeregi trzy- i sześciozestrojowe. Stosowali go: W. Broniewski, T. Gajcy, K. Iłłakowiczówna, J. Tuwim

Cechy: - numeryczny – oparty o stały zestrój akcentowy - występuje jednakowa ilość zestrojów akcentowych w każdym wersie, ale ich rozmieszczenie nie jest stałe - średniówka - brak przerzutni

WIERSZ WOLNY - zdaniowy, askładniowy, nieregularny o swobodnej budowie rytmicznej. Zbliżony jest do prozy, bliski prozie zdaniowej. Stosowany w liryce refleksyjnej. Typowy dla poezji współczesnej i awangardy: M. Białoszewski, Z. Herbert, Cz. Miłosz.

Cechy: - zróżnicowana długość wersów - brak stałej liczby sylab i zestrojów akcentowych - brak interpunkcji i spójników - pełna swoboda autora w podziale na wersy - najważniejsze jest znaczenie słów

DZIĘKUJĘ! Bibliografia: Adam Kulawik, Poetyka Słownik terminów literackich