„KARA” jako konsekwencja zachowania. Prezentację przygotowała: mgr Ewa Rubaj – Biskupska psycholog

Stosowanie kary i nagrody przez rodziców jest uzależnione od całokształtu ich życia rodzinnego, od prezentowanych przez nich postaw wobec dziecka, przyjętego stylu wychowania, wytyczonych celów, wzorów i wartości, jakie pragną przekazać swoim dzieciom. Dla dziecka kary i nagrody są tożsame z jego zachowaniem i nierozerwalnie związane z atmosferą i stylem życia w domu, w którym się wychowuje.

KARA to środek wychowawczy mający zahamować lub wyeliminować niepożądane zachowania.

Celem kary jest ułatwienie samokierowania zachowaniem tak, aby umożliwiło ono nawiązanie prawidłowych stosunków międzyludzkich w rodzinie i poza nią.

Funkcję kary pełnić może każdy bodziec, czynnik czy zdarzenie, które wywierają wpływ na poprzedzającą je reakcję lub zachowanie.

Kara może mieć postać pozytywną i negatywną.

Kara polegająca na zastosowaniu czynnika karzącego, budzącego strach i lęk – ma postać pozytywną.

Kara polegająca na wycofywaniu nagrody, co powoduje zawód, żal a także gniew – ma postać negatywną. Towarzyszy jej także przykry stan emocjonalny.

S.Mika, psycholog społeczny, uważa, że stosowania kar nie da się uniknąć, że w pewnych okolicznościach są one konieczne, a niepożądane skutki powstają wówczas, gdy kara nie spełnia swojej funkcji, tzn. nie eliminuje negatywnych zachowań ani nie uczy właściwie niczego, a jest aktem wyładowania na karanym agresji karzącego.

Nigdy kara nie powinna naruszać godności osobistej winowajcy.

Powinna być wymierzana przez osobę lubianą przez dziecko, będącą dla niego autorytetem.

Wybór rodzaju kary zależy od osobowości, wykształcenia, wieku, stosunku uczuciowego do dziecka.

Według J.Maciaszkowej najważniejszym warunkiem skuteczności kary jest wystąpienie u karanego dziecka poczucia winy za popełniony czyn.

Skuteczna kara powinna: Być w wysokim stopniu zindywidualizowana – to, co jest skuteczne w stosunku do jednego dziecka, może okazać się obojętne lub nawet atrakcyjne dla innego; Posiadać odpowiednie natężenie – zbyt słaba może wywołać przeciwny do naszych oczekiwań skutek; zbyt duża – może nawet zablokować pozytywne zachowania dziecka, np. wyrażanie własnego zdania, obrony własnych praw.

Skuteczność kary to także przywrócenie równowagi psychicznej u karanego. Kara ma być formą zadośćuczynienia, które zmazuje winę, dlatego karzący nie powinien powracać do tego, za co dziecko zostało już ukarane.

RODZAJE STOSOWANYCH KAR:

Istnieją różne kryteria klasyfikacji kar Istnieją różne kryteria klasyfikacji kar. Jeżeli weźmiemy pod uwagę skuteczność karania, dzielimy ja na pedagogiczne i niepedagogiczne.

Kary pedagogiczne – to kary, które nie poniżają godności karanego i karzącego, a ich celem jest poprawa zachowania dziecka. Są to kary, które akceptujemy.

Do kar pedagogicznych zaliczamy: Kary naturalne, Odmawianie przyjemności, Wyrażanie smutku i zawodu, Czasowe odebranie przyznanego przywileju, Rekompensatę wyrządzonej krzywdy.

Mimo ograniczonych możliwości stosowania, najlepszą karą jest kara naturalna. Jest ona bezpośrednim następstwem winy lub ukazaniem konsekwencji nieprawidłowego zachowania się. Kara naturalna jest karą skuteczną, gdyż osoba ukarana nie pała żalem do osób ją wymierzających, a jedynie jest niezadowolona z samego siebie.

Ponosząc odpowiedzialność za własne czyny, dziecko uczy się, iż kara jest następstwem winy, a popełnione wykroczenia nie uchodzą bezkarnie. Dobry rodzaj kary to tłumaczenie i wyjaśnienie.

Przykład wyrażania smutku i zawodu ze względu na zachowanie dziecka: Wyraź swoje uczucia, nie atakując charakteru dziecka, np. „Jestem wściekły, że moja piła została na dworze i zardzewiała”. Określ swoje oczekiwania, np. „Oczekuję, że moje narzędzia zostaną zwrócone po pożyczeniu ich”.

Wskaż dziecku jak może naprawić zaistniałą sytuację, np Wskaż dziecku jak może naprawić zaistniałą sytuację, np. „Piła potrzebuje teraz cienkiej warstwy oleju”. Zaproponuj wybór, np. „Możesz pożyczać moje narzędzia, ale musisz je zwracać, inaczej utracisz przywilej używania ich. Decyduj sam”.

Przejmij inicjatywę, np. Zamykaj skrzynkę z narzędziami na klucz Przejmij inicjatywę, np. Zamykaj skrzynkę z narzędziami na klucz. Dziecko: Dlaczego skrzynka z narzędziami jest zamknięta? Ojciec: Ty mi powiedz dlaczego? Wspólnie rozważcie problem, np. „ Możemy ustalić, że będziesz używał moich narzędzi, kiedy zechcesz, ale ja chcę być pewien, że będą na swoim miejscu, kiedy będę ich potrzebował”.

Kary niepedagogiczne – to kary, które poniżają godność dziecka i wywołują niekorzystne następstwa. Do kar tych zalicza się: Kary fizyczne, Straszenie dziecka, Reagowanie krzykiem na wykroczenia, Wyzwiska i epitety, Karę izolacji.

Kary niepedagogiczne hamują rozwój moralny dziecka, przesuwając się na obszar, który jest zarezerwowany dla przemocy.

Dziękuję za uwagę.