test wyboru Ewolucja Wszechświata Fizyka

zasady 40 pytań (40 x 50 sekund + 40 x 15 sekund) Każde pytanie ma 4 możliwe odpowiedzi. Odpowiedzi prawidłowych może być od 1 do 4. Należy podać tylko prawidłowe odpowiedzi. n.p. w pytaniu 50 prawidłowe są odpowiedzi a i c, nieprawidłowe b i d – piszemy wtedy: 50ac Maksymalna liczba punktów Zaliczenie punktów

prawidłowe odpowiedzi i wyniki zamieszczone będą na stronie:

zaczynamy... każde pytanie wyświetlane będzie przez 50 sekund

1. Wszechświat po okresie rozszerzania zacznie się kurczyć, jeśli a.gęstość materii Wszechświata jest dostatecznie duża. b.gęstość materii Wszechświata jest dostatecznie mała. c.krzywizna czasoprzestrzeni Wszechświata jest dodatnia. d.Wszechświat jest płaski.

2. Przesunięcie ku czerwieni z a.oznacza, że fala była wyemitowana, gdy Wszechświat był z+1 razy mniejszy. b.oznacza, że fala była wyemitowana, gdy Wszechświat był z razy mniejszy. c.równe jest stosunkowi zmiany długości fali do długości fali wyemitowanej ze źródła / em d.wyraża się wzorem: Prędkość oddalania Prędkość światła

3. Krzywizna Wszechświata z czasem: a.maleje b.nie zmienia się c.rośnie d.początkowo malała, a potem zaczęła rosnąć

4. Promień horyzontu zdarzeń Wszechświata a.zwiększa się z upływem czasu. b.to odległość jaką światło przebyło w czasie życia Wszechświata. c.to największy zasięg obserwacji teleskopów najnowszej generacji. d.to odległość do najdalszych obserwowanych kwazarów.

5. Inflacja zakończyła się przejściem fazowym, a.które pochłonęło energię Wszechświata tak, że temperatura Wszechświata spadła. b.związanym z wyzwoleniem ogromnej energii, która ponownie podgrzała Wszechświat. c.w wyniku którego fałszywa próżnia zamieniła się w próżnię prawdziwą wypełnioną cząstkami. d.w wyniku którego zakończyła się dominacja promieniowania.

6. Które zdanie jest prawdziwe? a.Ciśnienie materii Wszechświata powoduje zwiększenie siły grawitacji i spowolnienie ekspansji. b.Ciśnienie materii Wszechświata powoduje przyspieszenie ekspansji. c.Względna gęstość materii we Wszechświecie = / k określa krzywiznę Wszechświata. d.Względna gęstość materii we Wszechświecie = / k jest bliska jedności.

7. W okresie inflacji przestrzeń Wszechświata rozszerzyła się: a.milion razy w czasie około s. b.tak, że promień Wszechświata zwiększał się w tym okresie eksponencjalnie z czasem. c.więcej niż razy w czasie krótszym niż s po Wielkim Wybuchu. d.Sto miliardów razy w czasie 1 s po Wielkim Wybuchu.

8. Wykres przedstawia zależność prędkości rotacji gwiazd w galaktyce od odległości od centrum galaktyki. Czy odstępstwo od praw Newtona można wytłumaczyć: a.prawem Hubblea b.tym, że prawa Newtona są przybliżone i trzeba stosować Ogólną Teorię Względności. c.niezerową stałą kosmologiczną. d.istnieniem ciemnej materii. Prawa dynamiki Newtona Obserwowana zależność

9. Ciemna materia: a.stanowi około 90% materii Wszechświata. b.nie zawiera cząstek Modelu Standardowego. c.stanowi 50% materii świecącej i składa się głównie z planet i wygasłych gwiazd. d.to materia Wszechświata w tak zwanej Ciemnej Erze, przed powstaniem gwiazd.

10. Które zdanie jest prawdziwe? a.Ekspansja Wszechświata w przeszłości zwalniała, a teraz przyspiesza. b.Ekspansja Wszechświata przyspiesza od Wielkiego Wybuchu. c.Ekspansja Wszechświata zwalnia od Wielkiego Wybuchu. d.Najszybsza ekspansja była w epoce inflacji.

11. Oddziaływanie między kwarkami… a.to oddziaływanie silne. b.zwiększa się ze wzrostem odległości. c.zmniejsza się ze wzrostem odległości. d.nie zależy od odległości.

12. Które zdanie jest prawdziwe? a.Oddziaływania grawitacyjne to najsłabsze znane oddziaływania. b.Nośniki oddziaływań słabych mają wielkie masy (~80 GeV) i dlatego zasięg tych oddziaływań jest mały. c.Oddziaływania słabe są zawsze słabsze niż oddziaływania elektromagnetyczne. d.Oddziaływania słabe i elektromagnetyczne są porównywalne na odległościach rzędu m.

13. Era leptonowa to era, a. którą poprzedzała era hadronowa. b. w kórej materia występowała w postaci plazmy kwarkowo-gluonowej. c.w której promieniowanie oddzieliło się od materii. d.w której leptony były cząstkami relatywistycznymi.

14. W końcu ery leptonowej (14 sekunda) nastąpiła anihilacja elektronów i pozytonów, w wyniku czego a.powstała ogromna liczba fotonów i jednocześnie temperatura promieniowania wzrosła. b.powstała ogromna liczba fotonów i jednocześnie temperatura promieniowania zmalała. c.wszystkie elektrony i pozytony zamieniły się w fotony. d.neutrina stały się cząstkami swobodnymi – powstało tło neutrinowe.

15. Pierwotna nukleosynteza zakończyła się po około 3 minutach ponieważ: a.wyczerpały się zapasy protonów, z których mogły się tworzyć jądra. b.temperatura spadła poniżej temperatury minimalnej dla reakcji termojądrowej. c.ustaliła się równowaga między liczbą jąder helu i trytu. d.Protony i lekkie jądra miały za małą energię kinetyczną, aby zbliżyć się dostatecznie.

16. Po zakończeniu pierwotnej nukleosyntezy a.masa helu stanowiła około 25% masy wodoru, a masa tlenu około 0,1% masy wodoru. b.masa helu stanowiła około 25% masy wodoru, a masa litu poniżej 1% masy wodoru. c. materia Wszechświata składała się z jąder wodoru, deuteru, 4 He, 3 He i litu. d.materia w 95% składała się z wodoru.

17. Przez pierwszych 300 tys. lat Wszechświat jest nieprzezroczysty dla promieniowania, ponieważ a.fotony są pochłaniane przez jądra helu. b.fotony oddziałują z neutrinami. c.na skutek zderzeń z elektronami droga swobodna fotonów jest bardzo mała. d.materia Wszechświata składa się z atomów silnie pochłaniających promieniowanie.

18. Promieniowanie reliktowe pochodzi z czasu, kiedy a.promieniowanie oddzieliło się od materii. b.zakończyła się nukleosynteza. c.swobodne elektrony zostały przyłączone do jąder i powstały atomy. d.zakończyła się era dominacji promieniowania.

19. Różne kolory na rysunku oznaczają: a.fluktuacje polaryzacji promieniowania reliktowego związane z fluktuacjami gęstości materii z epoki rekombinacji. b.fluktuacje temperatur promieniowania reliktowego spowodowane fluktuacjami gęstości materii z epoki rekombinacji. c.fluktuacje natężenia promieniowania reliktowego spowodowane pochłanianiem promieniowania przez gaz międzygalaktyczny. d.fluktuacje temperatur promieniowania reliktowego spowodowane niedoskonałością aparatury rejestrującej to promieniowanie.

20. Które zdanie jest prawdziwe? a.Galaktyka to zbiorowisko zderzających się często gwiazd. b.Galaktyki układają się w skomplikowane struktury otaczające olbrzymie puste obszary. c. Wielka Ściana Galaktyk to iluzja spowodowana błędną oceną odległości galaktyk. d.Brak danych obserwacyjnych o rozkładzie galaktyk we Wszechświecie.

21. Które zdanie jest prawdziwe? a.Merkury, Wenus, Ziemia i Mars mają masy znacznie mniejsze niż planety olbrzymy, bo w rejonie ich powstawania wysoka temperatura pozwalała jedynie na kondensację metali i krzemianów. b.Pas planetoid między orbitami Marsa i Jowisza to pozostałość po formacji planet typu Ziemi. c.Komety jednopojawieniowe o orbitach dowolnie nachylonych do płaszczyzny ekliptyki pochodzą z pasa Kuipera. d.Wszystkie planety poruszają się w tym samym kierunku zgodnym z kierunkiem obrotu Słońca.

22. Pierwsze gwiazdy powstały a.2 miliardy lat po Wielkim Wybuchu. b.200 mln lat po Wielkim Wybuchu. c.miliard lat po Wielkim Wybuchu. d.10 miliardów lat temu.

23. Gwiazda przesuwa się z punktu A do B na diagramie HR, gdy a.rozpoczyna się zamiana wodoru w hel. b.zamienia się w białego karła c.rozpoczyna się spalanie węgla. d.kończy się zapas wodoru w jądrze. A B

24. Najszybciej ewoluują gwiazdy a.o masach nie przekraczających 0,8 masy Słońca. b.najbardziej masywne. c.z gromad kulistych. d.podobne do Słońca

25. Biały karzeł to gwiazda a.w której ciśnienie zdegenerowanego gazu elektronów równoważy grawitację. b.w której ciśnienie wytwarzane przez intensywne reakcje termojądrowe równoważy grawitację. c.w której ciśnienie zdegenerowanego gazu neutronów równoważy grawitację. d.stanowiąca ostatnie stadium ewolucji gwiazdy podobnej do Słońca.

a.W gwiazdach o masach większych niż 3 masy Słońca nukleosynteza kończy się na ołowiu. b.W gwiazdach o masach większych niż 3 masy Słońca nukleosynteza kończy się na żelazie. c.W gwiazdach o masach mniejszych niż 3 masy Słońca nukleosynteza kończy się na żelazie. d.W gwiazdach o masach zbliżonych do masy Słońca nukleosynteza kończy się na węglu. 26. Które zdanie jest prawdziwe?

27. Okres obrotu pulsara a.zwiększa się, a co pewien czas skokowo maleje (glicz) b.zmniejsza się, a co pewien czas skokowo rośnie (glicz) c.stale się zmniejsza d.stale się zwiększa

28. Gwiazda neutronowa a.tworzy się, gdy na skutek reakcji termojądrowej zabraknie jąder wodoru (protonów) w centrum gwiazdy. b.pozostaje po wybuchu supernowej II typu. c.jest pozostałością po ewolucji każdej gwiazdy. d.jest pozostałością po ewolucji gwiazdy zbyt małej, aby utworzyć czarną dziurę, ale zbyt dużej, aby powstał biały karzeł.

29. Jądra złota i ołowiu powstały a.w gwiazdach neutronowych. b.podczas wybuchu supernowej. c.w dyskach akrecyjnych czarnych dziur. d.w reakcjach termojądrowych w masywnych gwiazdach.

30. Pulsar to a.układ składający się z czarnej dziury i superolbrzyma krążących wokół wspólnego środka masy. b.szybko wirująca gwiazda neutronowa. c.źródło pulsującego promieniowania radiowego o okresie rzędu sekund lub ułamków sekund. d.gwiazda zmienna zwana też cefeidą.

31. Dyski akrecyjne przedstawione na ilustracji a.powstały wokół czarnej dziury (dysk b) i wokół gwiazdy neutronowej (dysk a) b.powstały wokół czarnej dziury (dysk a) i wokół gwiazdy neutronowej (dysk b) c.powstały wokół czarnej dziury lub gwiazdy neutronowej, ale nie można określić, czym jest ciało centralne. d.powstały wokół kwazarów o różnych masach a b

32. Gwiazda neutronowa a.ma promień od 10 do 20 km i masę zbliżoną do masy Słońca. b.ma promień podobny jak Ziemia i masę zbliżoną do masy Słońca. c.ma promień od 10 do 20 km i masę co najmniej 3 razy większą niż masa Słońca. d.może mieć dowolną masę i promień.

33. Wybuch supernowej typu Ia a.to końcowy etap życia bardzo masywnej gwiazdy. b.spowodowany jest akrecją materii przez białego karła, co powoduje zwiększanie jego promienia. c.spowodowany jest akrecją materii przez białego karła, co powoduje zmniejszanie jego promienia. d.wyzwala zawsze taką samą ilość energii, dzięki czemu supernowe Ia mogą służyć jako tzw. świece standardowe.

34. Cefeidy to a.pulsujące olbrzymy i superolbrzymy. b.gwiazdy zmienne, których jasność absolutna i okres zmian jasności są ze sobą związane. c.gwiazdy wymarłe, które zakończyły swą ewolucję. d.gwiazdy używane do wyznaczania odległości we Wszechświecie (świece standardowe).

35. Większa część masy typowego białego karła przypada na jądro: a.węglowo-tlenowe. b.żelazowo-niklowe. c.wodorowo-helowe. d.helowo-węglowe

36. Promień Schwarzschilda a.jest minimalnym promieniem gwiazdy neutronowej. b.określa rozmiar horyzontu zdarzeń czarnej dziury. c.jest maksymalnym promieniem białego karła. d.określa obszar wokół czarnej dziury, z którego nie ma ucieczki.

37. Czarna dziura a.to obiekt, którego własności określone są przez masę, ładunek i moment pędu. b.może posiadać silne pole magnetyczne. c.przez promieniowanie traci masę. d.to obiekt, którego masa zawsze jest rzędu miliardów mas Słońca.

38. Parowanie czarnej dziury jest tym szybsze, im a.mniejsza jest masa. b.większa jest masa. c.mniejszy jest moment pędu. d.większa jest częstość pulsacji.

39. Kwazary to a.gwiazdy neutronowe emitujące fale radiowe. b.gromady galaktyk położone dalej niż 10 miliardów lat świetlnych. c.supermasywne czarne dziury o masie milionów lub miliardów mas Słońca otoczone przez dyski akrecyjne. d.najwydajniejsze znane źródła energii.

40. Gwiazda neutronowa a.pokryta jest skorupą z jąder ołowiu. b.pokryta jest skorupą z jąder żelaza. c.składa się z neutronów, które w zewnętrznej części jądra oraz wewnętrznej części skorupy tworzą struktury zwane spagetti, lazanie itp. d.składa się z neutronów, które w centralnej części jądra tworzą struktury zwane spagetti, lazanie itp.

a teraz sprawdźmy odpowiedzi... każde pytanie wyświetlane będzie ponownie, ale tylko przez 15 sekund

1. Wszechświat po okresie rozszerzania zacznie się kurczyć, jeśli a.gęstość materii Wszechświata jest dostatecznie duża. b.gęstość materii Wszechświata jest dostatecznie mała. c.krzywizna czasoprzestrzeni Wszechświata jest dodatnia. d.Wszechświat jest płaski.

2. Przesunięcie ku czerwieni z a.oznacza, że fala była wyemitowana, gdy Wszechświat był z+1 razy mniejszy. b.oznacza, że fala była wyemitowana, gdy Wszechświat był z razy mniejszy. c.równe jest stosunkowi zmiany długości fali do długości fali wyemitowanej ze źródła / em d.wyraża się wzorem: Prędkość oddalania Prędkość światła

3. Krzywizna Wszechświata z czasem: a.maleje b.nie zmienia się c.rośnie d.początkowo malała, a potem zaczęła rosnąć

4. Promień horyzontu zdarzeń Wszechświata a.zwiększa się z upływem czasu. b.to odległość jaką światło przebyło w czasie życia Wszechświata. c.to największy zasięg obserwacji teleskopów najnowszej generacji. d.to odległość do najdalszych obserwowanych kwazarów.

5. Inflacja zakończyła się przejściem fazowym, a.które pochłonęło energię Wszechświata tak, że temperatura Wszechświata spadła. b.związanym z wyzwoleniem ogromnej energii, która ponownie podgrzała Wszechświat. c.w wyniku którego fałszywa próżnia zamieniła się w próżnię prawdziwą wypełnioną cząstkami. d.w wyniku którego zakończyła się dominacja promieniowania.

6. Które zdanie jest prawdziwe? a.Ciśnienie materii Wszechświata powoduje zwiększenie siły grawitacji i spowolnienie ekspansji. b.Ciśnienie materii Wszechświata powoduje przyspieszenie ekspansji. c.Względna gęstość materii we Wszechświecie = / k określa krzywiznę Wszechświata. d.Względna gęstość materii we Wszechświecie = / k jest bliska jedności.

7. W okresie inflacji przestrzeń Wszechświata rozszerzyła się: a.milion razy w czasie około s. b.tak, że promień Wszechświata zwiększał się w tym okresie eksponencjalnie z czasem. c.więcej niż razy w czasie krótszym niż s po Wielkim Wybuchu. d.Sto miliardów razy w czasie 1 s po Wielkim Wybuchu.

8. Wykres przedstawia zależność prędkości rotacji gwiazd w galaktyce od odległości od centrum galaktyki. Czy odstępstwo od praw Newtona można wytłumaczyć: a.prawem Hubblea b.tym, że prawa Newtona są przybliżone i trzeba stosować Ogólną Teorię Względności. c.niezerową stałą kosmologiczną. d.istnieniem ciemnej materii. Prawa dynamiki Newtona Obserwowana zależność

9. Ciemna materia: a.stanowi około 90% materii Wszechświata. b.nie zawiera cząstek Modelu Standardowego. c.stanowi 50% materii świecącej i składa się głównie z planet i wygasłych gwiazd. d.to materia Wszechświata w tak zwanej Ciemnej Erze, przed powstaniem gwiazd.

10. Które zdanie jest prawdziwe? a.Ekspansja Wszechświata w przeszłości zwalniała, a teraz przyspiesza. b.Ekspansja Wszechświata przyspiesza od Wielkiego Wybuchu. c.Ekspansja Wszechświata zwalnia od Wielkiego Wybuchu. d.Najszybsza ekspansja była w epoce inflacji.

11. Oddziaływanie między kwarkami… a.to oddziaływanie silne. b.zwiększa się ze wzrostem odległości. c.zmniejsza się ze wzrostem odległości. d.nie zależy od odległości.

12. Które zdanie jest prawdziwe? a.Oddziaływania grawitacyjne to najsłabsze znane oddziaływania. b.Nośniki oddziaływań słabych mają wielkie masy (~80 GeV) i dlatego zasięg tych oddziaływań jest mały. c.Oddziaływania słabe są zawsze słabsze niż oddziaływania elektromagnetyczne. d.Oddziaływania słabe i elektromagnetyczne są porównywalne na odległościach rzędu m.

13. Era leptonowa to era, a. którą poprzedzała era hadronowa. b. w kórej materia występowała w postaci plazmy kwarkowo-gluonowej. c.w której promieniowanie oddzieliło się od materii. d.w której leptony były cząstkami relatywistycznymi.

14. W końcu ery leptonowej (14 sekunda) nastąpiła anihilacja elektronów i pozytonów, w wyniku czego a.powstała ogromna liczba fotonów i jednocześnie temperatura promieniowania wzrosła. b.powstała ogromna liczba fotonów i jednocześnie temperatura promieniowania zmalała. c.wszystkie elektrony i pozytony zamieniły się w fotony. d.neutrina stały się cząstkami swobodnymi – powstało tło neutrinowe.

15. Pierwotna nukleosynteza zakończyła się po około 3 minutach ponieważ: a.wyczerpały się zapasy protonów, z których mogły się tworzyć jądra. b.temperatura spadła poniżej temperatury minimalnej dla reakcji termojądrowej. c.ustaliła się równowaga między liczbą jąder helu i trytu. d.Protony i lekkie jądra miały za małą energię kinetyczną, aby zbliżyć się dostatecznie.

16. Po zakończeniu pierwotnej nukleosyntezy a.masa helu stanowiła około 25% masy wodoru, a masa tlenu około 0,1% masy wodoru. b.masa helu stanowiła około 25% masy wodoru, a masa litu poniżej 1% masy wodoru. c. materia Wszechświata składała się z jąder wodoru, deuteru, 4 He, 3 He i litu. d.materia w 95% składała się z wodoru.

17. Przez pierwszych 300 tys. lat Wszechświat jest nieprzezroczysty dla promieniowania, ponieważ a.fotony są pochłaniane przez jądra helu. b.fotony oddziałują z neutrinami. c.na skutek zderzeń z elektronami droga swobodna fotonów jest bardzo mała. d.materia Wszechświata składa się z atomów silnie pochłaniających promieniowanie.

18. Promieniowanie reliktowe pochodzi z czasu, kiedy a.promieniowanie oddzieliło się od materii. b.zakończyła się nukleosynteza. c.swobodne elektrony zostały przyłączone do jąder i powstały atomy. d.zakończyła się era dominacji promieniowania.

19. Różne kolory na rysunku oznaczają: a.fluktuacje polaryzacji promieniowania reliktowego związane z fluktuacjami gęstości materii z epoki rekombinacji. b.fluktuacje temperatur promieniowania reliktowego spowodowane fluktuacjami gęstości materii z epoki rekombinacji. c.fluktuacje natężenia promieniowania reliktowego spowodowane pochłanianiem promieniowania przez gaz międzygalaktyczny. d.fluktuacje temperatur promieniowania reliktowego spowodowane niedoskonałością aparatury rejestrującej to promieniowanie.

20. Które zdanie jest prawdziwe? a.Galaktyka to zbiorowisko zderzających się często gwiazd. b.Galaktyki układają się w skomplikowane struktury otaczające olbrzymie puste obszary. c. Wielka Ściana Galaktyk to iluzja spowodowana błędną oceną odległości galaktyk. d.Brak danych obserwacyjnych o rozkładzie galaktyk we Wszechświecie.

21. Które zdanie jest prawdziwe? a.Merkury, Wenus, Ziemia i Mars mają masy znacznie mniejsze niż planety olbrzymy, bo w rejonie ich powstawania wysoka temperatura pozwalała jedynie na kondensację metali i krzemianów. b.Pas planetoid między orbitami Marsa i Jowisza to pozostałość po formacji planet typu Ziemi. c.Komety jednopojawieniowe o orbitach dowolnie nachylonych do płaszczyzny ekliptyki pochodzą z pasa Kuipera. d.Wszystkie planety poruszają się w tym samym kierunku zgodnym z kierunkiem obrotu Słońca.

22. Pierwsze gwiazdy powstały a.2 miliardy lat po Wielkim Wybuchu. b.200 mln lat po Wielkim Wybuchu. c.miliard lat po Wielkim Wybuchu. d.10 miliardów lat temu.

23. Gwiazda przesuwa się z punktu A do B na diagramie HR, gdy a.rozpoczyna się zamiana wodoru w hel. b.zamienia się w białego karła c.rozpoczyna się spalanie węgla. d.kończy się zapas wodoru w jądrze. A B

24. Najszybciej ewoluują gwiazdy a.o masach nie przekraczających 0,8 masy Słońca. b.najbardziej masywne. c.z gromad kulistych. d.podobne do Słońca

25. Biały karzeł to gwiazda a.w której ciśnienie zdegenerowanego gazu elektronów równoważy grawitację. b.w której ciśnienie wytwarzane przez intensywne reakcje termojądrowe równoważy grawitację. c.w której ciśnienie zdegenerowanego gazu neutronów równoważy grawitację. d.stanowiąca ostatnie stadium ewolucji gwiazdy podobnej do Słońca.

a.W gwiazdach o masach większych niż 3 masy Słońca nukleosynteza kończy się na ołowiu. b.W gwiazdach o masach większych niż 3 masy Słońca nukleosynteza kończy się na żelazie. c.W gwiazdach o masach mniejszych niż 3 masy Słońca nukleosynteza kończy się na żelazie. d.W gwiazdach o masach zbliżonych do masy Słońca nukleosynteza kończy się na węglu. 26. Które zdanie jest prawdziwe?

27. Okres obrotu pulsara a.zwiększa się, a co pewien czas skokowo maleje (glicz) b.zmniejsza się, a co pewien czas skokowo rośnie (glicz) c.stale się zmniejsza d.stale się zwiększa

28. Gwiazda neutronowa a.tworzy się, gdy na skutek reakcji termojądrowej zabraknie jąder wodoru (protonów) w centrum gwiazdy. b.pozostaje po wybuchu supernowej II typu. c.jest pozostałością po ewolucji każdej gwiazdy. d.jest pozostałością po ewolucji gwiazdy zbyt małej, aby utworzyć czarną dziurę, ale zbyt dużej, aby powstał biały karzeł.

29. Jądra złota i ołowiu powstały a.w gwiazdach neutronowych. b.podczas wybuchu supernowej. c.w dyskach akrecyjnych czarnych dziur. d.w reakcjach termojądrowych w masywnych gwiazdach.

30. Pulsar to a.układ składający się z czarnej dziury i superolbrzyma krążących wokół wspólnego środka masy. b.szybko wirująca gwiazda neutronowa. c.źródło pulsującego promieniowania radiowego o okresie rzędu sekund lub ułamków sekund. d.gwiazda zmienna zwana też cefeidą.

31. Dyski akrecyjne przedstawione na ilustracji a.powstały wokół czarnej dziury (dysk b) i wokół gwiazdy neutronowej (dysk a) b.powstały wokół czarnej dziury (dysk a) i wokół gwiazdy neutronowej (dysk b) c.powstały wokół czarnej dziury lub gwiazdy neutronowej, ale nie można określić, czym jest ciało centralne. d.powstały wokół kwazarów o różnych masach a b

32. Gwiazda neutronowa a.ma promień od 10 do 20 km i masę zbliżoną do masy Słońca. b.ma promień podobny jak Ziemia i masę zbliżoną do masy Słońca. c.ma promień od 10 do 20 km i masę co najmniej 3 razy większą niż masa Słońca. d.może mieć dowolną masę i promień.

33. Wybuch supernowej typu Ia a.to końcowy etap życia bardzo masywnej gwiazdy. b.spowodowany jest akrecją materii przez białego karła, co powoduje zwiększanie jego promienia. c.spowodowany jest akrecją materii przez białego karła, co powoduje zmniejszanie jego promienia. d.wyzwala zawsze taką samą ilość energii, dzięki czemu supernowe Ia mogą służyć jako tzw. świece standardowe.

34. Cefeidy to a.pulsujące olbrzymy i superolbrzymy. b.gwiazdy zmienne, których jasność absolutna i okres zmian jasności są ze sobą związane. c.gwiazdy wymarłe, które zakończyły swą ewolucję. d.gwiazdy używane do wyznaczania odległości we Wszechświecie (świece standardowe).

35. Większa część masy typowego białego karła przypada na jądro: a.węglowo-tlenowe. b.żelazowo-niklowe. c.wodorowo-helowe. d.helowo-węglowe

36. Promień Schwarzschilda a.jest minimalnym promieniem gwiazdy neutronowej. b.określa rozmiar horyzontu zdarzeń czarnej dziury. c.jest maksymalnym promieniem białego karła. d.określa obszar wokół czarnej dziury, z którego nie ma ucieczki.

37. Czarna dziura a.to obiekt, którego własności określone są przez masę, ładunek i moment pędu. b.może posiadać silne pole magnetyczne. c.przez promieniowanie traci masę. d.to obiekt, którego masa zawsze jest rzędu miliardów mas Słońca.

38. Parowanie czarnej dziury jest tym szybsze, im a.mniejsza jest masa. b.większa jest masa. c.mniejszy jest moment pędu. d.większa jest częstość pulsacji.

39. Kwazary to a.gwiazdy neutronowe emitujące fale radiowe. b.gromady galaktyk położone dalej niż 10 miliardów lat świetlnych. c.supermasywne czarne dziury o masie milionów lub miliardów mas Słońca otoczone przez dyski akrecyjne. d.najwydajniejsze znane źródła energii.

40. Gwiazda neutronowa a.pokryta jest skorupą z jąder ołowiu. b.pokryta jest skorupą z jąder żelaza. c.składa się z neutronów, które w zewnętrznej części jądra oraz wewnętrznej części skorupy tworzą struktury zwane spagetti, lazanie itp. d.składa się z neutronów, które w centralnej części jądra tworzą struktury zwane spagetti, lazanie itp.

na tym koniec!