Co wiemy o zderzeniach jąder i hadronów przy energiach SPS? Andrzej Rybicki, Zakład Ultrarelatywistycznej Fizyki Jądrowej Instytut Fizyki Jądrowej PAN, Kraków Wstęp; Eksperyment NA49; Bariony; Produkcja cząstek; Podsumowanie.

Wstęp: NN Porównanie reakcji elementarnych i jądrowych: nowa informacja o oddziaływaniach silnych? Zderzenia jądrowe: “nowa fizyka” czy konsekwencje procesów elementarnych? QGP?

SPS (Super Proton Synchrotron) Eksperyment: NA49 @ SPS Jezioro Genewskie Jura LEP/LHC SPS (Super Proton Synchrotron) Wiązka (Pb,p) 158 GeV/N CERN

Eksperyment: NA49 @ SPS Pb+Pb - Zderzenia h+p, h+A, A+A Wiązka p = 158 GeV/N Rekonstrukcja + pomiar pędu - Zderzenia h+p, h+A, A+A - Pomiar parametru zderzenia (centralności) - Układ N+N: hemisfera pocisku Identyfikacja

Bariony

pp = tarcza + pocisk pp pp-pp

pp = tarcza + pocisk pp pp-pp pPb = tarcza + pocisk pPb pPb-pPb

pPb = tarcza + pocisk pPb pPb-pPb Tarcza: zderzenia elementarne Pocisk: zderzenia wielokrotne

Losy liczby barionowej Jednolity obraz ewolucji barionów

Produkcja cząstek --> dziwność

Po poprawce na izospin: K+/+ (neutron) > K+/+ (proton) Po poprawce na izospin: pPb ≈ PbPb

--> produkcja pionów

Produkcja pionów Zderzenia p+p, n+p... ... przewidywania dla zderzeń jądro+jądro

Produkcja pionów Zderzenia p+p, n+p... ... przewidywania dla zderzeń jądro+jądro Co dzieje się w peryferycznych zderzeniach Pb+Pb?

Hipoteza 1: halo neutronowe A.Trzcińska et al., PRL87,2001 R.Schmidt et al.,PRC67,2003 S.Mizutori et al.,PRC61,2000 P.Pawłowski, A.Szczurek, PRC70, 2004 HIJING Fit do NA49 p+p/n+p Nbinary WNM Analiza charakterystyk zderzenia: b rzędu 10.5 fm Nie da się uzyskać 75% n, 25 % p

Hipoteza 2: Efekt związany z pozostałością pocisku? XF = 0.15 = mp / mN ! Efekt związany z pozostałością pocisku?

Efekt związany z pozostałością pocisku?

A.R., A.Szczurek, PRC 75, 2007

t = tE pT = Dane sugerują t E > 0.5 fm/c t E = 0 fm/c 25 MeV/c 75 MeV/c 125 MeV/c 175 MeV/c 325 MeV/c Dane sugerują t E > 0.5 fm/c t E = 1.5 fm/c xF

--> efekty jądrowe

Używamy uśrednionych widm i badamy stosunki R = PbPb / NN

wzrost z xF Rmin <spect> = 31.8, <total> = 211.4  15% pionów ze spektatorów wzmocnienie produkcji pionów przy pT=2 GeV/c

Podsumowanie Analiza porównawcza: p+p, n+p, p+p, p+C, p+Pb, p+Pb, Si+Si, Pb+Pb * Bariony: brak istotnych różnic między reakcjami p+A i A+A Produkcja cząstek jest czuła na zderzenia wielokrotne i na izospin pocisku  konsekwencje dla zderzeń ciężkich jonów Zjawiska elektromagnetyczne niosą informację o przebiegu reakcji Co efekty jądrowe powiedzą o dynamice zderzenia?

Dziekuję bardzo (koniec) Bibliografia: Eur. Phys. J. C45: 343-381, 2006 Eur. Phys. J. C49: 897-917, 2007 Eur. Phys. J. C49: 919-945, 2007 Phys. Rev. C75: 054903, 2007 J. Phys. G34: S827-830, 2007 Int. J. Mod. Phys. A22: 659-662, 2007 J. Phys. G30, S411, 2004 Acta. Phys. Polon. B35: 145-151, 2004 J. Phys. G30, S743, 2004 Eur. Phys. J. C33: S615, 2004 Nucl. Phys. A715: 118c, 2003 Acta Phys. Polon. B33: 1483, 2002 Dziekuję bardzo (koniec)

Acknowledgements This work was supported by the Polish State Committee for Scientific Research under grant no. 1 P03B 097 29.