Katedra Informatyki Stosowanej, UMK Toruń Neuroestetyka Włodzisław Duch Katedra Informatyki Stosowanej, UMK Toruń Google: Duch Sztuka – Mózg – Emocje, 22.04.2005

Zdumiewająca hipoteza „Zdumiewająca hipoteza brzmi: Ty, Twoje radości i smutki, Twoje wspomnienia i ambicje, Twoje poczucie tożsamości i wolna wola, nie są w rzeczywistości niczym innym niż sposobem, w jaki zachowuje się ogromny zbiór komórek nerwowych i związanych z nim cząsteczek”. Francis Crick, „Zdumiewająca hipoteza, czyli nauka w poszukiwaniu duszy”, Prószyński i S-ka, Warszawa 1997. Lapidarnie: Umysł jest tym, co robi mózg. Widzimy świat? Nie! Widzenie jest interpretacją stanów kory wzrokowej własnego mózgu przez inne obszary tego mózgu. Świadczą o tym złudzenia optyczne, zmiany percepcji w wyniku uszkodzeń mózgu, halucynacje, sny, ślepota na zmiany ... Widzimy tylko stany swojego mózgu!

Neuroestetyka Neuroestetyka poszukuje neurobiologicznych podstaw przeżyć estetycznych. Tworzenie i przyjemność obcowania ze sztuką jest możliwe tylko dzięki istnieniu wspólnych wszystkim ludziom struktur mózgu, odpowiedzialnych za proces widzenia. The Institute of Neuroesthetics, Univ. College London. Semir Zeki: artyści podobnie jak neurolodzy, badają zachowania mózgu swoimi specyficznymi metodami. Badania procesu widzenia przez artystów: Leonardo da Vinci, Piero della Francesca, Brunelleschi, Delacroix, Seurat, Duchamp, Mondrian, Picasso, Braque, Calder, Tinguely ... Neuroestetyka wzbudziła duże zainteresowanie wśród artystów, pragnących wykorzystać nową wiedze dotycząca percepcji i zachowania w swojej pracy.

Neuroestetyka Cele badań w dziedzinie neuroestetyki to: badanie procesów twórczych w sztukach plastycznych, zrozumienie działania mózgu w czasie takich procesów; podkreślanie centralnej roli, jaką pełnia badania nad mózgiem dla zrozumienia natury ludzkiej, przejawiającej się nie tylko w sztuce czy muzyce, lecz również moralności, zachowaniach społecznych i antyspołecznych, moralności, religii i innych dziedzinach wpływających na życie codzienne; zainteresowanie neurobiologów badaniem sztuki jako metody badania organizacji przetwarzania informacji przez mózg; badanie praw percepcji, którym podlega tworzenie sztuki, zarówno na etapie tworzenia jak i oglądania; zrozumienie sztuki w świetle zadań, stojących przed układem wzrokowym, lub ogólnie stojących przed mózgiem, to jest gromadzenia wiedzy o świecie i sposobach jego poznawania.

Najważniejsze prawa percepcji Poszukiwanie prawdy ponad pozorami. Informacje dochodzące do oka bez przerwy się zmieniają w wyniku zmiany odległości, kąta widzenia i oświetlenia, a jednak widzimy stabilny świat, złożony z obiektów o określonej kategorii (np. twarzy). Układ wzrokowy wydobywa z dochodzącego do oka sygnału tylko to, co istotne, podobnie jak artysta próbujący oddać swój sposób widzenia. Abstrahowanie, szukanie istoty, pozwalającej rozpoznać byt. „The whole beauty and grandeur of Art consists ... in being able to get above all singular forms, particularities of every kind [by making out] an abstract idea ... more perfect than any one original.” - John Constable Sposób tworzenia abstrakcji przez mózg jest centralnym problemem badań nad mózgiem, sztuka jest próba eksternalizacji tych abstrakcji.

Książki Robert L. Solso, Cognition and the Visual Arts. MIT Press (1996) Semir Zeki, Inner Vision. Oxford University Press (1999) C. McManus, Right Hand, Left Hand. Weidenfeld & Nicholson (2002) M. Livingstone, Vision and Art. Harry N Abrams (2002) E. Faas, The Genealogy of Aesthetics. Cambridge University Press (2002)

Sztuka kinetyczna Próba stymulacji wybranych obszarów układu wzrokowego. Optymalna stymulacja obszarów V5 reagujących na ruch, z minimalną stymulacją pozostałych obszarów.

8 praw Ramachandrana Czy istnieją „reguły” sztuki pozwalające zrozumieć dlaczego pewne reprezentacje graficzne wydają się nam piękne i interesujące? Dlaczego takie reguły pojawiły się w takiej a nie innej formie w procesie ewolucji? Jakie struktury mózgu są w to zaangażowane? Uwypuklanie elementów, różnic, widoczne w sztuce pierwotnej i karykaturach, wynikające z zasady „wzmacniania różnic”. Izolowanie pojedynczych modów wzrokowych (kształt, kolor, kinestetyka), sprzyja większemu skupieniu uwagi. Grupowanie percepcyjne (Gestalt) pozwalające na segmentację obiektów od tła i abstrakcyjne relacje podobieństwa. Wzmacnianie przez kontrast, linię, rysunek, kolor. Wyzwania dla percepcji, nieoczywiste grupowanie. Unikanie nienaturalnych punktów widzenia i przypadkowych koincydencji konturów. Aluzje i metafory zwiększają zainteresowanie. Symetria jest atrakcyjna.

Karykatury

Punkty widzenia