Pryszczyca (aphthae epizooticae, foot and mouth disease) - opisano kilkadziesiąt przypadków pryszczycy u ludzi - ludzie chorują bardzo rzadko - zwalczana z mocy ustawy (11 marca 2004r.) - wirusowa choroba zwierząt parzystokopytnych przebiegająca z wysoką temperaturą, tworzeniem pęcherzyków na błonie śluzowej pyska, racicach, wymieniu
Źródło zakażenia i rezerwuar zarazka Czynnik etiologiczny - wirus Picornavirus aphtae - rodzina Picornaviridae, rodzaj Aphthovirus - występuje w siedmiu serotypach A, O, C, SAT 1-3 i Asia 1 Źródło zakażenia i rezerwuar zarazka - zwierzęta parzystokopytne domowe i dzikie - nosiciele, zwierzęta w okresie wylegania choroby, objawów klinicznych - wirus obecny jest w ślinie, treści pęcherzy, moczu, kale, mleku
Wrota zakażenia i drogi szerzenia się choroby - kontakt bezpośredni (uszkodzona skóra) - droga powietrzno kropelkowa - przewód pokarmowy (wypicie mleka) - środki transportu zanieczyszczone wirusem - za pośrednictwem owadów - środowisko (obora, nawóz)
Objawy choroby u zwierząt - inkubacja 2-8 dni - osowienie, utrata łaknienia, temp. 41˚C, oblizywanie warg - pęcherze i nadżerki na wargach, języku, okolicy otworów nosowych, skórze szpary międzyracicowej, koronce kopyt, strzykach - ślinienie - kulawizna - przebieg przewlekły: zapalenie gruczołu mlekowego, deformacja puszki racicowej - 70% śmiertelności u młodych zwierząt
Objawy choroby u człowieka - inkubacja najczęściej od 2 do 7 dni - gorączka, bóle głowy i mięśni, nieżyt górnych dróg oddechowych - zaburzenia żołądkowo jelitowe - po 1-2 dniach pęcherze na błonie śluzowej jamy ustnej, brzegu języka, gardle, rzadko na skórze rąk i nóg - nadżerki - u dzieci ostry przebieg choroby
Diagnostyka różnicowa u ludzi - HFMD -hand, foot and mouth disease - opryszczka pospolita (Herpes simplex) - pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej (Rhabdoviridae) - zmiany wywołane przez poxwirusy