Wykonała: Aleksandra Śmieciuch Paradoks partycypacji wyborczej Wykonała: Aleksandra Śmieciuch

Plan prezentacji 1. Franklin i trzy zasadnicze teorie wyjaśniające zjawisko absencji wyborczej. 2. Anthony Downs i model racjonalnego podejmowania decyzji wyborczych. 3. Paradoks Partycypacji wyborczej. 4. Próby wytłumaczenia badanego zjawiska: - Decyzja w warunkach ryzyka; - Decyzja w warunkach niepewności; - Teoria gier; - Dodatkowe interpretacje zysków i strat.

5. Czynniki kształtujące partycypację wyborczą w Polsce w 2005r.: - Czynniki indywidualne; - Czynniki instytucjonalne; - Czynniki kontekstowe. 6. Wnioski. 7. Polska na tle innych krajów.

Franklin i trzy zasadnicze teorie wyjaśniające zjawisko absencji wyborczej Teoria oparta na indywidualnych zasobach * czynniki społeczno- demograficzne Teoria mobilizacji politycznej * agitacja organizacji politycznych Teoria motywacji instrumentalnej * teoria racjonalnego wyboru; rachunek zysków i strat

Anthony Downs i model racjonalnego podejmowania decyzji wyborczych Jednostki dążą do maksymalizacji użyteczności z wyłonionej władzy: * B- dyferencjał partyjny *c- koszt wzięcia udziału w głosowaniu *p- prawdopodobieństwo, że oddany głos będzie miał decydujące znaczenie (dąży do 0) B*p – c > 0 Racjonalna decyzja: absencja wyborcza;

Paradoks Partycypacji wyborczej Racjonalnie zachowujące się jednostki, dyskontując maksymalną użyteczność płynącą z sukcesu w wyborach prawdopodobieństwem wygranej oczekiwanej partii bądź możliwością utworzenia korzystnej koalicji, oraz po uwzględnieniu wszelkich kosztów związanych z procedurą oddania głosu, pomimo ujemnego salda, głosują.

Próby wytłumaczenia badanego zjawiska Decyzja w warunkach ryzyka; Decyzja w warunkach niepewności; Teoria gier; Dodatkowe interpretacje zysków i strat;

Decyzja w warunkach ryzyka (Downs) „Rachunek wyborczy”- maksymalizacja oczekiwanej wartości; Użyteczność z Użyteczność z głosowania absencji Brak znaczenia dyferencjału partyjnego; Koszty mniejsze od 0;

Decyzja w warunkach niepewności (Aldrich) Minimax straty Savage’a- minimalizacja poczucia żalu w związku z podjętą decyzją; Decydująca rola dyferencjału partyjnego;

Teoria gier (Palfrey i Rosenthal) Duże znaczenie frekwencji wyborczej oraz stopnia wyrównania politycznego dla konkurujących stronnictw; Przy dużej frekwencji nie opłaca się głosować, ale w przypadku podobnego myślenia pozostałych graczy, nasz głos może być decydujący; Przy odpowiednich założeniach (dyferencjał równy jeden, koszty netto identyczne dla wszystkich graczy zawierające się w przedziale (0,1/2), równoliczne grupy zwolenników obu stronnictw) istnieją dwie równowagi Nasha: niemal stuprocentowa frekwencja albo prawie stuprocentowa absencja;

Dodatkowe interpretacje zysków i strat Wyłoniony rząd jako dobro publiczne (niekonkurencyjność i niewykluczalność), wybory pozwalają utrzymać demokrację, realizacja długofalowych interesów jednostki (Downs); Poczucie obywatelskiego obowiązku (Riker i Ordeshook); Czynniki nieinstytucjonalne- „reguły gry”: ważność wyborów, możliwość „zmarnowania” głosu; Czynniki systemowe;

Czynniki kształtujące partycypację wyborczą w Polsce w 2005r. Czynniki indywidualne; Czynniki instytucjonalne; Czynniki kontekstowe;

Czynniki indywidualne Czynniki społeczno- ekonomiczne (wykształcenie, miejsce zamieszkania, stan majątkowy, specyfika wykonywanego zawodu, wiek, praktyki religijne, zainteresowanie sprawami politycznymi); Przeszacowanie znaczenia pojedynczego głosu; Alienacja i indyferencja polityczna (dla co 3 respondenta jest obojętny wynik wyborów);

Czynniki instytucjonalne Uregulowania instytucjonalne (głosowanie w miejscu zameldowania, odległość od lokalów wyborczych i inne)

Czynniki kontekstowe Nie wynikające z obowiązujących ram instytucjonalnych („zaciętość” rywalizacji politycznej, strata zaufania do polityków i partii politycznych po ostatnim głosowaniu);

Wnioski Wiele czynników tłumaczących paradoks partycypacji wyborczej; Nie czynniki społeczno- ekonomiczne a indyferencjał oraz alienacja polityczna stanowią główny problem absencji wyborczej w Polsce; Absencja wyborcza „zawiniona” „przymusowa” Niska świadomość społeczeństwa => niska aktywizacja

Polska na tle innych krajów Frekwencja wyborcza w krajach postkomunistycznych *Mikołaj Cześnik, Zapis stenograficzny z seminarium „Partycypacja wyborcza Polaków”, Warszawa, 24 czerwiec 2008r.

Dziękuję