Teoria zachowania konsumenta Na podstawie książki M. Blauga „Metodologia ekonomii” rozdział VI Wioleta Walczyńska

Plan prezentacji: Ocena teorii ekonomicznej Prawo popytu oraz jego wyjątki Teoria obojętności Teoria ujawnionej preferencji Empiryczna analiza popytu Teoria cech Lancastera Podsumowanie

Ocena teorii ekonomicznej Określenie „sytuacji problemowej”, której rozwiązaniem ma być teoria Ustalenie, co prognozuje teoria Próba oszacowania wiarygodności prognoz teorii

Ocena teorii ekonomicznej Teorie naukowe mogą być poprawnie ocenione tylko w kategoriach konkurencyjności hipotez nie ma żadnych absolutnych standardów, do których powinny dostosować się wszystkie teorie  konieczność oceny porównawczej Która spośród wszystkich konkurujących teorii ma największe szanse przeżycia?

Prawo popytu Prawo – dobrze potwierdzone uniwersalne związki między zdarzeniami lub klasami zdarzeń wywnioskowanymi ze sprawdzonych niezależnie warunków początkowych

Prawo popytu „prawo deterministyczne” – nie dopuszcza żadnych wyjątków „prawo statystyczne” – opisuje zachowania na rynku i zachodzi z prawdopodobieństwem bliskim, lecz nie równym jedności „prawo przyczynowe” – wyjaśnia działania ludzkie w kategoriach powodów, pragnień i przekonań „racjonalnych” jednostek, tworzących mechanizm przyczynowy

Prawo popytu wyprowadzone z bardzo podstawowych założeń dotyczących zachowania konsumentów jedno z najlepiej statystycznie potwierdzonych praw ekonomii najbliższe teorii zachowania konsumenta

Prawo popytu Wielkość popytu jest odwrotnie proporcjonalna do wysokości cen Brak możliwości zaobserwowania indywidualnych i zagregowanych krzywych popytu Możemy tylko zaobserwować pojedynczy punkt na krzywej popytu rynkowego na dane dobro

Wyjątki prawa popytu Paradoks Giffena – absolutna wielkość negatywnego efektu dochodowego zmiany ceny jest tak duża, że równoważy negatywny efekt substytucyjny tej zmiany (Marshall)

Wyjątki prawa popytu Krzywe popytu indywidualnego powinno się definiować tak by podlegały ograniczeniom klauzuli ceteris paribus obejmującej gusty, oczekiwania co do wysokości przyszłych cen, dochody pieniężne konsumentów oraz ceny wszystkich pozostałych dóbr

Wyjątki prawa popytu Krzywa powinna mieć ujemne nachylenie. Problem: „Skompensowana krzywa popytu” („Krzywa popytu przy stałym dochodzie realnym”) – ceny wszystkich dóbr ściśle związanych z analizowanym dobrem zmieniają się odwrotnie do ceny tego dobra. Krzywa powinna mieć ujemne nachylenie. Problem: nigdy nie została zaobserwowana posługiwanie się krzywymi popytu przy stałym dochodzie realnym oznacza zignorowanie efektu dochodowego

Teoria obojętności Zakłada porównywanie parami koszyków dóbr różniących się od siebie w nieskończenie małym stopniu Wady: nieobserwowalna jak teoria porównań użyteczności krańcowych Nie wyjaśnia decyzji dotyczących zakupu dóbr trwałego użytku, oszczędzania i przechowywania majątku. Nie jest w stanie przewidzieć jakie konkretnie dobra zostaną w rzeczywistości skonsumowane krzywe obojętności nie pomagają przewidzieć, które krzywe popytu mają ujemne, a które dodatnie nachylenie

Teoria ujawnionej preferencji oczyszczenie teorii wyboru konsumenta z resztek użyteczności i ograniczenie jej do porównań sum wartości (QxP) „Fundamentalne twierdzenie teorii konsumpcji” (uogólnione prawo popytu): Jeżeli konsumenci wolą więcej niż mniej dóbr i w każdej sytuacji budżetowej wybierają jeden zbiór ściśle określonych dóbr, a także zachowują się spójnie przy następnych wyborach, to kupią mniej dobra, którego cena wzrosła, jeśliby tylko kupili więcej tego dobra w sytuacji wzrostu ich dochodu. (Blaug „Metodologia ekonomii”, 1995, s. 218)

Teoria ujawnionej preferencji Zalety TUP zawiera wszystkie możliwe do zaobserwowania wnioski teorii obojętności preferencje konsumentów analizuje na podstawie ich ujawnionego zachowania efekt dochodowy jest mierzalny – stanowi zmianę dochodu o wysokości umożliwiającej ponowny zakup koszyka dóbr nabywanego początkowo

Teoria ujawnionej preferencji Wady TUP nie ma większych zdolności do prognozowania popytu niż poprzedzające ją teorie analizuje wybory pojedynczego konsumenta, a pomiary i testy hipotez dotyczące popytu odnoszą się do zachowań rynkowych

Teoria ujawnionej preferencji TUP może zostać użyta do wyprowadzenia wszystkich standardowych własności krzywych popytu, wcześniej dedukowanych w teorii użyteczności wybór „racjonalny” = konsument „woli więcej niż mniej”, a jego wybory są „spójne” i „przechodnie” TUP i teoria użyteczności są logicznie równoważne

Empiryczna analiza popytu Brown i Deaton: teoria zachowania konsumenta nie dostarcza sposobu przeprowadzania eksperymentów służących analizie popytu nacisk kładziony raczej na szacowanie niż testowanie skupienie się na efektach substytucyjnych zmiany cen, zamiast na skutkach zmian dochodu

Empiryczna analiza popytu ważna odpowiedź na pytanie: w jaki sposób zmiany podziału dochodu wpływają na przeciętne zachowanie pojedynczych konsumentów empiryczny pomiar elastyczności dochodowych niezbędny nawet do uznania koncepcji ujemnego nachylenia krzywych popytu

Teoria cech Lancastera Konsumenci cenią dobra nie na podstawie ich samych, lecz ze względu na ich usługi „cechy” są obiektywnie mierzalne i takie same dla wszystkich konsumentów Cechy pojedyncze dobro koszyki „działań” konsumpcyjnych

Teoria cech Lancastera Konsumenci maksymalizują funkcję transformacji  opisuje użyteczność z przekształcenia konkretnego zestawu cech w konkretny zestaw dóbr Wniosek: Punkty równowagi konsumentów zwykle odpowiadają rozwiązaniom brzegowym dla większości wymiarów, w których dokonywany jest wybór

Teoria cech Lancastera Pomaga wyjaśnić: substytucyjność i komplementarność dóbr decyzje o wyborze zawodu decyzje o lokacie majątku rolę reklamy jako narzędzia ułatwiającego wprowadzenie na rynek nowych dóbr

Teoria cech Lancastera Wady: Założenie o stałości proporcji przy produkcji cech- zbyt daleko idące uproszczenie jeśli dobra mają różniące je cechy, to każde może być dobrem Giffena przy dowolnym poziomie dochodu, jeżeli posiada przewagę danej cechy na którą popyt został nasycony

Podsumowanie W teorii zachowania konsumenta „sytuacją problemową” jest pytanie o kierunek nachylenia rynkowej krzywej popytu na dobro Istnieje wiele podejść i teorii zachowania konsumenta, jednak żadna z nich nie daje pełnej odpowiedzi na zadane wcześniej pytanie Metodologia nie daje odpowiedzi, czy dana teoria odniesie sukces

Dziękuję za uwagę!