Anatomia stawu skroniowo-żuchwowego

Staw skroniowo-żuchwowy zaliczany jest do stawów kłykciowych, dwujamowych i łaczy żuchwę z czaszką. Składa się z: Dołu i guzka stawowego Wyrostka kłykciowego żuchwy Chrząstki śródstawowej Torebki i więzadeł stawowych

Dół i guzek stawowy Znajdują się u nasady wyrostka jarzmowego kości skroniowej Dół stawowy jest większy od wyrostka kłykciowego żuchwy, nie odpowiada jego kształtowi. Zostaje to wyrównane przez chrząstkę śródstawową i przyczep torebki stawowej Guzek stawowy-usytuowany równolegle do dołu stawowego Oba elementy pokryte są chrząstką włóknistą

Wyrostek kłykciowy żuchwy Ma kształt walca, pokryty jest chrząstką włóknistą

Chrząstka śródstawowa Zwana także krążkiem stawowym Przednia jej część leży na guzku stawowym, tylna odpowiednio wygięta, przylega do żuchwy Tworzy ona ruchome łożysko, które przy ruchach żuchwy przesuwa jej głowę ku przodowi i dołowi Przyczepiona do wewnętrznej powierzchni torebki stawowej, złączona ściśle z przednią częścią włóknistej torebki- warunkuje to zachowanie podziału na dwie oddzielne jamy

Torebka stawowa stawu skroniowo-żuchwowego Zbudowana z tkanki łącznej, wyścielona błoną maziową, która wydziela płyn surowiczy nawilżający powierzchnie stawowe Przyczepiona jest od góry do krawędzi powierzchni stawowej kości skroniowej od dołu do szyjki gałęzi żuchwy Górna i dolna część torebki różni się budową- istotne znaczenie dla ruchów krążka stawowego przesuwającego się swobodnie w przedniej części stawu

Torebkę stawową wzmacniają więzadła: boczne i przyśrodkowe oraz dodatkowe trzy więzadła przebiegające poza stawem skroniowo-żuchwowym: Więzadło klinowo-żuchwowe Więzadło rylcowo-żuchwowe Więzadło skroniowo-żuchwowe

Unerwienie i unaczynienie stawu Tylna i przyśrodkowa część stawu-unerwiona przez nerw uszno-skroniowy Boczna i przednia-przez nerw żwaczowy i skroniowy głęboki tylny Unaczynienie tętnicze pochodzi od odgałęzienia tętnicy szyjnej zewnętrznej(gałązki skroniowej powierzchownej)

Staw skroniowo-żuchwowy, widok od strony bocznej.

Staw skroniowo-żuchwowy, przekrój strzałkowy ,szczęki prawie zwarte, widok od strony bocznej.

Staw skroniowo-żuchwowy, przekrój strzałkowy, szczęki rozwarte, widok od strony bocznej.

Staw skroniowo-żuchwowy, rentgenogram warstwowy, ustawienie: bieg promieni boczny. a) szczęki zwarte, b)szczęki rozwarte. a b 1. Meatus acusticus externus, 2. Proc. condylaris, 3. Discus articularis, 4. Os temportale, Fossa mandibularis, 5. Os temporale, Turbeculum articulare, 6. Incisura mandibulae, 7. Proc. coronoideus

Zaburzenia rozwojowe w stawie skroniowo-żuchwowym Zaburzenia te mogą być: Wrodzone Zespół żuchwowo-twarzowy Franceschettiego ( dysostosis mandibulofacialis) Zespół Pierre’a-Robina Wrodzone przerosty kości szczęk nabyte

Zespół żuchwowo-twarzowy Zespół ten ujawnia się: Zaburzeniami wzrostowymi, występującymi w okolicy głowy żuchwy, zmniejszeniem lub brakiem wzrostu kości (hipoplazja gałęzi wstępującej i stawu skroniowo-żuchwowego) Brakiem pokrywy kostno-chrzęstnej na całym wyrostku kłykciowym żuchwy Szeroką szczeliną stawową

Zespół żuchwowo-twarzowy Franceschettiego

Leczenie: leczeniem zachowawczym-nie uzyskuje się dobrych wyników. Metoda leczenia z wyboru to zabieg operacyjny, czyli korygująca osteotomia z przedłużeniem gałęzi żuchwy i plastyką tkanek miękkich. Zabieg operacyjny przeprowadza się po ukończeniu wzrostu żuchwy.

Zespół Pierre-Robina Objawy: Niedorozwój wyrostków kłykciowych żuchwy Małożuchwie (microgenia) Cofnięcie żuchwy (retrogenia) Rozszczep podniebienia wtórnego

Wrodzone przerosty kości szczęk Progenia prawdziwa- charakteryzuje się długą szyjką wyrostka kłykciowego żuchwy Leczenie u osób młodych ogranicza się do postępowania zachowawczego. Stosuje się aparaty czynnościowe. Po ukończeniu wzrostu kostnego wskazane jest leczenie chirurgiczne.

Zaburzenia nabyte stawu skroniowo-żuchwowego Jednostronny przerost żuchwy powstaje najczęściej u dzieci po urazie lub zakażeniu tkanek stawu Jednostronny niedorozwój żuchwy najczęściej po przebytym złamaniu w okolicy ośrodka wzrostu kości lub zapaleniu kości u dzieci

Urazy stawów skroniowo-żuchwowych Uraz bezpośredni lub pośredni stawu doprowadza do obrażeń stawu lub poszczególnych jego elementów anatomicznych. Wyróżniamy: Obrażenia stawu zamknięte (bez przerwania ciągłości powłok) Obrażenia stawu otwarte (komunikujące ze światłem zewnętrznym)

Stłuczenie ssż (contusio articulationis temporomandibularis) Na skutek urazu bezpośredniego lub pośredniego-uderzenie w okolicę bródki Objawy kliniczne: Ból samoistny nasilający się przy ruchach żuchwy Obrzęk okolicy stawu Podczas rozwierania szczęk żuchwa zbacza w stronę chorą Występuje ograniczenie rozwierania szczęk

Obraz radiologiczny: Najczęściej brak zmian, jeżeli jest wysięk pourazowy-poszerzenie szpary stawowej Uszkodzenie tkanek miękkich- badanie USG i RM Leczenie: ograniczenie czynności stawu (wiązanie Ivy, funda bródkowa), okłady z altacetu, dieta półpłynna, środki przeciwbólowe. Po ustąpieniu objawów leczenie czynnościowe-mechanoterapia.

Wylew krwawy dostawowy (haemarthros) Objawy kliniczne: Ból dotykowy i samoistny, nasilający się znacznie podczas ruchów żuchwy Obrzęk okolicy stawu Upośledzenie czynności z ustawieniem żuchwy w pozycji Benneta Badanie radiologiczne: Może ujawnić wysięk w stawie Szczególnie pomocne badanie USG, KT, RM

Leczenie: unieruchomienie żuchwy (funda), zimne okłady, środki przeciwbólowe. Duże krwiaki- punkcja w warunkach jałowych. Po ustąpieniu objawów- mechanoterapia.

Złamanie chrząstki śródstawowej (fractura menisci) Na skutek zadziałania nagłego lub przewlekłego urazu Objawy kliniczne: Obrzęk tkanek okolicy stawu Bolesność samoistna, silny ból podczas ruchów Przeskakiwania i trzaski w stawie

Badanie radiologiczne: Najczęściej brak zmian Można je uwidocznić dopiero w badaniu KT, MR lub wykonując artroskopię Leczenie: odciążenie stawu przez podwyższenie zgryzu po stronie chorej (płytka zgryzowa, nakładkowa), unieruchomienie na okres 10 dni (wiązanie Ivy, funda), miejscowo okłady z altacetu, dieta płynna. Jeżeli leczenie zachowawcze nieskuteczne- usunąć chrząstkę chirurgicznie (meniscectomia)

Złamanie wyrostka kłykciowego (fractura processus condylaris mandibulae) Najczęstsza przyczyna uraz w okolicę bródki Objawy kliniczne: Obrzęk Ból Ograniczona ruchomość Przy rozwieraniu żuchwa zbacza w stronę chorą-przy złamaniu jednostronnym, w obustronnym-upośledzone wysuwanie żuchwy do przodu Trudności w rozwieraniu i zwieraniu szczęk

Mioartropatie wywołane zaburzeniami czynnośćiowymi

Przyczyny pierwotne Patologiczne zgryzy ograniczające ruchy żucia, np. zgryz przewieszony, skrzyżowany, głęboki Anomalie zębowo-szczękowe powodujące dewiację, translację żuchwy do przodu lub jej poślizg ku tyłowi a

Przyczyny wtórne Utrata zębów, szczególnie w strefach podparcia Nadmierne ścieranie się zębów (bruksizm) Zaniki tkanki kostnej pod protezami ruchomymi Parodontopatie z przemieszczeniem zębow

Każde zaburzenie prawidłowej okluzji i artykulacji zębów, w tym także przedwczesne kontakty zebów, mogą być miejscową przyczyną bruksizmu, który jest czynnikiem przyszpieszającym rozwój mioartropatii i nasilającym objawy kliniczne przez wielokrotne zwiększenie czasu i siły obciążenia tkanek stawu i rozciągnięcia mięśni

Podział kliniczny mioartropatii skroniowo-żuchwowych 1.Mioartopatie bez objawów bólowych, którym towarzyszą: szmery, chrzęsty i trzaski w stawie oraz przytłumienie słuchu i szum w uszach 2.Mioartropatie z objawami bólowymi, w których oprócz wymienionych wyżej objawów stwierdzamy ból w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego.

Ból Przyczyną bólu w okolicy stawu s-ż, występującego głównie rano, jest skurcz kloniczny lub toniczny mięśnia skrzydłowego bocznego. Ból może promieniować do skroni, szczytu głowy, wyrostka sutkowatego, karku, przedramienia, ramienia, zatoki czołowej i szczękowej,bocznej powierzchni języka,gardła, ucha i gałki ocznej

Leczenie przyczynowe Polega na odciążeniu stawu s-ż. 1.Selektywne szlifowanie zębów 2.Wyrównanie artykulacji 3.Podwyższenie zwarcia(1-2 mm) i translacje żuchwy do przodu lub na bok (1-2 mm) uzyskujemy za pomocą protezy nakładowej. Zanik trzasków następuje po kilku miesięcy. 4.Ćwiczenia

Leczenie wspomagające-objawowe Farmakologiczne- ostrzykiwaniem stawu 1% polokainą. W przypadku stwierdzenia wyraznej mialgii przy współistnieniu bruksizmu stosujemy leki psychotropowe

Badania radiologiczne stawu skroniowo-żuchwowego

Zdjęcia Profilowe a.Zdjęcia skośne stawów met. Schillera- przy zwarciu i rozwarciu szczęk. Uwidoczniają one wyrostek kłykciowy, szparę stawową, położenie kłykciowe żuchwy w stosunku do dołu i guzka stawowego

Zdjęcia profilowe b.Zdjęcia boczne met. Parmy, przy otwartych ustach. Ukazują wyrazny obraz stawu leżącego bliżej filmu c. Zdjęcia tomograficzne lub zonograficzne w płaszczyznie strzałkowe, uwidoczniają dokładny, nie zniekształcony obraz stawów i wzajemne stosunki anatomiczne kostnych struktur stawowych d. Zdjęcie ortopantomograficzne

Zdjęcia przednio-tylne a.Zdjęcia poprzez oczodół met. Zimmera. Ukazuje wyrostek kłykciowy i szparę stawową z przodu b. Zdjęcia tomograficzne w płaszczyznie czołowej w ułożeniu głowy na potylicy. Szczególnie przydatne dla porównawczej oceny wyrostków kłykciowych i szpar stawowych w rzucie en face