Choroba zwyrodnieniowa stawów - diagnostyka, profilaktyka i leczenie

OA: > 50rż 7-25% do 45rż K=M, >K 41% st. kolanowe 19% st OA: > 50rż 7-25% do 45rż K=M, >K 41% st. kolanowe 19% st. biodrowe zm. rtg st. kolanowe - 14-30%, objawy 40-80% zm. rtg st. biodrowe - 7-25%, objawy 40-80%

DEFINICJA Według najnowszych ustaleń ch. z. s. nie jest jednolitą jednostką chorobową, natomiast wspólną nazwą określającą szereg współistniejących procesów patologicznych dotyczących poszczególnych elementów stawowych. U ich podłoża leży zaburzenie równowagi pomiędzy rozpadem a syntezą chrząstki stawowej i podchrzęstnej tkanki kostnej, które prowadzą do destrukcji chrząstki i charakterystycznych zmian w kości podchrzęstnej

W świetle badań, które dowodzą o czasem znacznych rozbieżnościach pomiędzy stopniem zaawansowania zmian ocenianych w rtg a objawami klinicznymi (wywiad i badanie przedmiotowe) należy rozróżnić pojęcia zmiany od choroby zwyrodnieniowej . O chorobie zwyrodnieniowej można mówić tylko wtedy, gdy pacjent zgłasza przynajmniej dolegliwości bólowe ze strony zajętego stawu.

Przyczyny wtórnej choroby zwyrodnieniowej stawów. Urazy 1. ostre 2. przewlekłe Zlokalizowane a. Choroba biodra np.: wrodzona dysplazja stawu biodrowego, złuszczenie nasady kości udowej, płytka panewka stawu biodrowego b. czynniki mechaniczne i działające miejscowo np.: otyłość, nierówna długość kończyn dolnych, znacznego stopnia koślawość/szpotawość kolana, zespoły nadmiernej ruchomości stawu, skoliozy kręgosłupa

Przyczyny wtórnej choroby zwyrodnieniowej stawów. a. dysplazje kości np. : dysplazje nasad, b. choroby metaboliczne np. : hemochromatoza, ochronoza, choroba, Gauchera, hemoglobinopatia, choroba Ehlers-Danlosa c. choroby wynikające z odkładania się wapnia np. : chodrokalcynoza, artropatia apatytowa

Przyczyny wtórnej choroby zwyrodnieniowej stawów. d. inne choroby kości i stawów np. : martwica aseptyczna, artropatia dnawa, reumatoidalne zapalenie stawówchoroba Pageta, osteopetroza, osteocgondritis e. inne choroby - endokrynne: cukrzyca, akromegalia, niedoczynność tarczycy, niedoczynność przytarczyc - neuroartropatie - odmrożenia

Zawody obciążone zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych lub biodrowych.

Dolegliwości przy zajęciu stawu rzepkowo-udowego pojawiają się podczas: wstawania z pozycji siedzącej, schodzenia lub wchodzenia na schody, przyklękaniu lub przysiadaniu Dolegliwości bólowe wynikające z zajęcia przestrzeni stawu udowo-piszczelowego pojawiają się przeważnie przy długotrwałym obciążeniu powierzchni stawowych.

Dolegliwości przy zajęciu stawu biodrowego pojawiają się w: Dolegliwości przy zajęciu stawu biodrowego pojawiają się w: pachwinie, pośladkach, a niekiedy w okolicy uda czy stawu kolanowego . Często ból pojawia się przy długotrwałym siedzeniu czy chodzeniu, a także narasta przy wstawaniu z pozycji siedzącej i po pierwszych kilku krokach. Jest on najsilniejszy w przy rotacji wewnętrznej i hiperekstensji, są to jednocześnie zakresy ruchu, w których najwcześniej dochodzi do ograniczenia ruchomości

Ból w chorobie zwyrodnieniowej jest zmienny pod względem lokalizacji i charakteru jest on wyrazem zajęcia tkanek wewnątrzstawowych i/lub okołostawowych (więzadła, torebka stawowa, mięśnie), nie pochodzi z chrząstki, która nie jest unerwiona W początkowym okresie ból pojawia się podczas ruchu, zmniejsza się po odpoczynku i ustępuje w spoczynku.

W zaawansowanym okresie choroby może to być również ból spoczynkowy, wynikający z wzrostu ciśnienia śródstawowego, które prowadzi do wzmożonego napięcia torebki stawowej, może też być on wynikiem wzrostu ciśnienia śródkostnego oraz podrażnienia receptorów bólowych okostnej W okresach zaostrzeń choroby zwyrodnieniowej może dołączać się także zapalenie błony maziowej przebiegające ze zwiększonym uciepleniem stawu, wysiękiem i pogrubieniem błony maziowej

Procesy patologiczne w chorobie zwyrodnieniowej zachodzące w elementach strukturalnych stawu.

Diagnostyka radiologiczna zdjęcie RTG - na stojąco skala wg Lawrence-Kellegren (1957) 0-4 skala wg Altmana (1995) 0-3 MRI (podejrzenie innych patologii – uszkodzenie łąkotki, chondromalacja...) scyntygrafia Kryteria kliniczne oceny zaawansowania ch. zwyrodnieniowej stawów Indeks Lequesne całościowa opinia pacjenta i badającgo wizualna skala analogowa czas przejścia 25 m (15 schodów)

Cechy charakterystyczne zmian radiologicznych choroby zwyrodnieniowej stawów i ich patogeneza wg atlasu Kellegrena.

STAW RZEPKOWO - UDOWY UDOWO - PISZCZELOWY BOCZNY PRZYŚRODKOWY K>>M 2,7 M>>K 3.1 K=M

Indeks czynnościowy Lequesna do oceny choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego Ból nocny 0-2 Sztywność poranna lub ból po wstaniu z łóżka 0-2 Nasilenie bólu po 30 min stania 0-1 Ból pojawia się podczas chodzenia 0-2 Ból przy wstawaniu z pozycji siedzącej bez pomocy rąk 0-1 Maksymalna odległość którą chory może przejść 0-6 Nagły, ostry ból i/lub nagły brak stabilności zajętej kończyny 0-2 Utrudnienia w wykonywaniu codziennych czynności* wchodzenie na 1 półpiętro schodów 0 - 2 schodzenie z 1 półpiętra schodów 0 - 2 wykonywanie przysiadu lub przyklęknięcie 0 - 2 chodzenie po nierównej powierzchni 0 - 2 Punkty Stopień upośledzenia sprawności 14 niezwykle ciężki, 11 -13 bardzo ciężki, 8 - 10 ciężki 4 - 7 umiarkowany, 1 - 3 nieznaczny

Postępowanie w chorobie zwyrodnieniowej stawów zmiana stylu życia eliminacja potencjalnych urazów stawu analiza ekspozycji zawodowej optymalizacja masy ciała odpowiednia aktywność fizyczna wzmacnianie mięśni sąsiadujących z zajętym stawem (stabilizacja, absorbcja, dystrybucja) odpowiednie obuwie środki wspomagające lokomocję odpowiednie żywienie (Vit. C, D, E, soja,avocado)

Farmakoterapia leki szybko działające proste analgetyki NLPZ leki wolno działające Siarczan glukozaminy siarczan chondroityny ekstrakty avocado i soi kwas hialuronowy Wyciąg z imbiru leki modyfikujące chorobę ?

Injekcje dostawowe kortykosterydy zwłaszcza zapalenie maziówki w przebiegu krystalopatii leki poprawiające metabolizm chrząstki (hialuronian, siarczan chondroityny) synowektomia izotopowa (Y-90) z utrzymującym się zapaleniem maziówki dużych stawów inne fizykoterapia i leczenie balneologiczne stabilizacja rzepki