Konformizm dr Elżbieta Inglot-Brzęk, wsp. Leszek Baran

Dwojakie rozumienie postawy Wg Williama Isaaca Thomasa i Floriana Znanieckiego jednostka dokonuje tzw. definicji sytuacyjnej, czyli: wyróżnia obiekty, które mają dla niej znaczenie, przeprowadza ich selekcję, grupowanie, sprawdzanie, przetwarzanie i dostosowanie do konkretnej sytuacji, Po ustaleniu przechodzi do działań. Postawa w tym ujęciu nie jest gotowością do działania, ale do interpretacji sytuacji i definiowania jej. Znaniecki: postawy ideacyjne (myślenie o czynnościach) i realne (dotyczące konkretnych czynności w ich toku) Wg George’a H. Meada, twórcy interakcjonizmu symbolicznego, postawa to element osobowości…

Współczesne definicje postawy Stanisław Mika: To względnie trwała struktura procesów poznawczych, emocjonalnych i tendencji do zachowań odnoszących się do jakiegoś przedmiotu lub dyspozycja do pojawiania się takich procesów, w której wyraża się stosunek do tego przedmiotu… Stefan Nowak (wcześniej także George H. Mead): Gotowość, dyspozycja lub predyspozycja do określonego zachowania się wobec danego przedmiotu. Jan Turowski: Względnie trwała dyspozycja jednostki do określonego zachowania się wobec danego przedmiotu, wynikająca z poglądów, uczuć i dążności danej jednostki odnoszących się do przedmiotu postawy.

Postawy poznawczy (wiedza, przekonania, przypuszczenia), Trzy komponenty postawy: poznawczy (wiedza, przekonania, przypuszczenia), emocjonalno-oceniający (uczucia moralne, estetyczne, społeczne, religijne itd.), behawioralny (czynnościowy, reakcji). Przedmiotem postaw mogą być: osoby (postawy interpresonalne lub intrapersonalne) grupy, wartości (ideowe, ideacyjne), dowolne przedmioty (rzeczowe)

Postawy Cechy i typy postaw: treść przedmiotowa – wskazanie, czego postawa dotyczy zakres postawy - informuje o liczebności jej przedmiotów kierunek/znak postawy (negatywne, obojętne/ambiwalentne, pozytywne) siła postawy złożoność (trzy komponenty), w konsekwencji zwartość/spójność lub nie trwałość - wraz z upływem czasu postawy mogą ulegać zmianie

Postawy Typy postaw: pełne i niepełne należące do podstawowej struktury osobowości i drugorzędne postawy centralne i pozacentralne publiczne i prywatne indywidualne i zbiorowe konformistyczne i nonkonformistyczne legalistyczne – uznanie praw i norm niezależnie od kontekstu społecznego, sytuacji przestępcze

Konformizm KONFORMIZM (def. psychologii społecznej): zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych ludzi. Bezkrytyczne, nadmierne podporządkowanie się wartościom, poglądom, zasadom i normom postępowania, obowiązującym w danej grupie społecznej. KONFORMIZM (def. Socjologiczna): umiejętność dostosowania się do grupy. Robert Merton tłumaczy to jako zgodę na realizację celów społecznych grupy za pomocą społecznie uznawanych środków lub - w szerszym znaczeniu - realizację norm społecznych i wartości danej grupy odniesienia.

Konformizm Zgodnie z koncepcją Mertona, konformizm oznacza, że umiemy się dostosować, przestrzegać panujących reguł, współpracować z innymi. Gdy w grupie jest wielu konformistów, oznacza to, że jest ona spójna. Odejście od zachowań konformistycznych Merton określa nawet jako dewiację społeczną, gdyż jest to dla grupy niekorzystne (innowacyjność, rytualizm, wycofanie/rezygnacja, bunt) Przyczyny konformizmu Informacyjny wpływ społeczny Normatywny wpływ społeczny Posłuszeństwo autorytetowi

1. Informacyjny wpływ społeczny Postrzegamy innych jako źródło informacji, wskazówkę dla naszego postępowania. Dostosowujemy się, bo ufamy, że cudza interpretacja sytuacji jest lepsza niż nasza. Pojawia się, gdy nie wiemy, jak reagować i co myśleć. Wyróżnia się: prywatną akceptację (acceptance; doświadczenia Sherifa) zgodność z opinią grupy, uznanie jej definicji (compliance) Kiedy jesteśmy podatni na ten rodzaj wpływu? Gdy: dokonują się przemiany, trwa kryzys definicja sytuacji okazała się zła lub sytuacja jest niejasna kiedy mamy do czynienia z ekspertami (uwaga na faktoidy)

Normatywny wpływ społeczny Normatywny wpływ społeczny wiąże się z ukrytymi albo jasno sprecyzowanymi regułami grupy dotyczącymi akceptowalnych zachowań, wartości i przekonań jej członków (normy). Występuje, gdy członkowie grupy chcą być akceptowani. Ten typ konformizmu przejawia się w życiu codziennym poprzez: modę akceptowane reguły społecznego zachowania.

Normatywny wpływ społeczny Okoliczności ulegania temu wpływowi: Liczba osób w grupie Kiedy zależy nam na grupie Kiedy grupa jest jednomyślna Wpływ kultury (indywidualistyczna - kolektywistyczna) Typ człowieka - osobowość Bliskość osób, które na nas wpływają Czas, w trakcie którego wywiera się wpływ Kiedy jesteśmy emocjonalnie zaangażowani w tworzenie opinii większości Kiedy inni są do nas podobni

Posłuszeństwo autorytetowi

Konformizm Niezainteresowany świadek jako typ konformisty Im więcej świadków, tym gorzej - następuje dyfuzja odpowiedzialności Bliskość, podobna sytuacja i problemy, spotkania face to face – niwelują tę postawę Gdy pojawiają się komplikacje (krew, otwarte złamanie) chęć pomocy maleje, nie wierzymy, że potrafimy pomóc Najszybciej pomagamy członkom rodziny Osobom podejrzanym o alkoholizm nie udziela się pomocy Szybciej reagujemy, kiedy możemy osiągnąć jakieś korzyści Podstawą konformizmu normatywnego jest potrzeba akceptacji i strach przed odrzuceniem.

Reakcje na wpływ społeczny Uleganie – chęć zdobyci nagrody i uniknięcia kary, jest krótkotrwały. Liczy się tu władza Identyfikacja – chęć upodobnienia się do kogoś (wujek Karol). Tu liczy się atrakcyjność. Internalizacja – chęć posiadania słuszności, to przyjęcie norm za własne. Trudno to zmienić. Liczy się tu wiarygodność. Nonkonformizm Antykonformizm - brak samodzielnego myślenia, automatyczne przeciwstawianie się pragnieniom i oczekiwaniom innych.