Choroby nabyte od zwierząt dzikich i domowych Wścieklizna, profilaktyka przed i poekspozycyjna Dr hab. n. med. Ewa Majda-Stanisławska Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Choroby zakaźne człowieka przenoszone przez zwierzęta

Choroby odzwierzęce – zoonozy Warunki zakażenia Od zwierząt trzymanych w domu Od zwierząt gospodarskich W czasie wakacji (pobyty pod namiotem, trampingi) Wizyty w zoo, fermy, targi zwierząt, wystawy

Choroby odzwierzęce – zoonozy Sposoby przenoszenia

Daleki Wschód – choroby przenoszone od ptactwa domowego

Choroby odzwierzęce – zoonozy Zakażenia jelitowe Mikroorganizmy -Salmonella spp., Escherichia coli O157H7, Campylobacter spp., Cryptosporidium parvum Objawy kliniczne U psów – biegunka U ludzi - biegunka, nudności, wymioty, bóle brzucha Droga zakażenia: fekalno-oralna

Ukąszenie lub podrapanie Mikroorganizmy: Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Pasteurella spp., inne bakterie Objawy kliniczne u ludzi – ropień lub stan zapalny wokół miejsca wkłucia, możliwe uogólnienie się infekcji Droga przenoszenia ukąszenie, podrapanie, zanieczyszczenie normalna florą dróg oddechowych psa Zapobieganie – natychmiastowe przemycie rany bieżącą wodą i mydłem

Choroby skóry Grzybica – tinea corporis Mikroorgnizmy – Trichophyton lub Microsporum spp Objawy kliniczne u psów suche, szarawe, pozbawione sierści zmiany plackowate zwykle na skórze głowy i szyi Droga przenoszenia – kontakt bezpośredni ze zmianami skórnymi i zwierząt, możliwy także poprzez przedmioty (legowisko)

Grzybica skóry - tinea corporis spowodowana przez Microsporum Psy, koty, konie, krowy, kozy, świnie

Grzybica skóry u ludzi

Mikrosporoidoza, trichofytoza zmiany okrągłe, zaczerwienione z pierścieniową obwódką i niekiedy przejaśnieniem pośrodku

Tinea corporis, leczenie, zapobieganie Maści stosowane miejscowo – ketokonazol, mikonazol, klotrimazol, lamisil W zaawansowanych przypadkach – leczenie ogólne, flukonazol Postępowanie

Sarcoptes scabiei - świerzb

Leptospiroza Mikroorganizm: Leptospira spp Objawy u zwierząt – bezobjawowa lub słaby przyrost masy ciała, brak apetytu, poronienia, gorączka, biegunka Objawy u ludzi – rzekomogrypowe (gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni), niewydolność wątroby i nerek Droga przenoszenia: oddechowa oraz kontakt bezpośredni ze zwierzętami ale także z ich wydalinami, moczem, poronionym płodem, zanieczyszczoną odchodami zwierząt wodą

Leptospiroza – leczenie Penicylina krystaliczna Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: 15-20 mln jednostek dziennie w 4-6 dawkach podzielonych co 4-6 godzin przez 2 tygodnie Zapalenie wsierdzia: 15-20 mln jednostek co 4-6 godzin przez 4 tygodnie

Wścieklizna - definicja Ostra choroba wirusowa zwierząt stałocieplnych, w tym także człowieka Powoduje zmiany zapalne w mózgu Objawy: upośledzenie świadomości, podniecenie nerwowe, agresywność, postępujące porażenia aż do porażenia oddechu Prawie we wszystkich przypadkach kończy się zejściem śmiertelnym

Droga zakażenia człowieka Ukąszenie przez zwierzę (w 90% przypadków przez psa) Transplantacje narządów Inhalacyjna (w jaskiniach, w których żyją zakażone nietoperze)

Źródło zakażenia Zwierzę chore Zwierzę w okresie wylęgania choroby okres wylęgania wścieklizny u psów- od 14 do 90 dni wirus pojawia się w ślinie na 3 do 7 dni przed wystąpieniem objawów

Podatność na wściekliznę Największa – zwierzęta mięsożerne Mniejsza - zwierzęta roślinożerne oraz człowiek

Podstawowe czynności po ugryzieniu - pozwolić aby krew przez jakiś czas swobodnie wypływała z rany - przemyć ranę wodą z mydłem - zdezynfekować ranę - nałożyć opatrunek - zgłosić się do lekarza

Standardy postępowania W każdym przypadku: Oczyszczenie rany przemycie wodą z mydłem Potrzeba immunoprofilaktyki czynnej ? Potrzeba immunoprofilaktyki czynno-biernej?

Profilaktyka poekspozycyjna wścieklizny Rozpoczęcie postępowania można odroczyć do czasu potwierdzenia wścieklizny u zwierzęcia, o ile zwierzę , które naraziło człowieka nie wykazywało objawów choroby podczas ekspozycji i o ile jest możliwa 15 dniowa obserwacja weterynaryjna – dotyczy wyłącznie psa lub kota

Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny Rodzaj kontaktu ze zwierzęciem Stan zdrowia zwierzęcia w chwili zranienia podczas obserwacji weterynaryjnej Zapobieganie Brak ran lub kontakt pośredni - nie wymaga Lizanie zdrowej skóry 25

Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny Lizanie uszkodzonej skóry, lekkie pogryzienia, zadrapania zwierzę zdrowe objawy wścieklizny szczepionka od chwili objawów u zwierzęcia zwierzę podejrzane o wściekliznę natychmiast szczepionka – można przerwać gdy zwierzę zdrowe zwierzę wściekłe, nieznane, dzikie - natychmiast szczepionka

Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny Ciężkie pogryzienia, zadrapania, lizanie błon śluzowych zwierzę zdrowe objawy wścieklizny natychmiast szczepionka +swoista IG zwierzę podejrzane o wściekliznę można przerwać gdy zwierzę zdrowe zwierzę wściekłe, nieznane, dzikie -

Poekspozycyjna profilaktyka wścieklizny schemat poekspozycyjny szczepienia: 0; 3; 7; 14; 30 dni profilaktyka bierna: surowica końska przeciw wściekliźnie 40 j.m./kg m.c. swoista immunoglobulina ludzka 20 j.m./kg m.c.

Wścieklizna w Polsce – rok 2006 Przegl. Epidemiol 2008 7 225 osób zaszczepionych 81 przypadków zachorowań wśród zwierząt warmińsko-mazurskie 31 podlaskie 14 lubelskie 12 podkarpackie 8 wielkopolskie 6 opolskie 4

W 2010 roku w Polsce nie zanotowano ani jednego przypadku wścieklizny u ludzi. Potrzeba szczepień ochronnych 7 497 osób

Epidemia wścieklizny na wyspie Bali

Zwierzęta przenoszące wściekliznę Na całym świecie – pies W Europie – dzikie lisy rude, wilki, drobne gryzonie W Azji – wilk, lis, szakal W Afryce – szakal, hiena W Ameryce Północnej – szop, lis, skunks W Ameryce Południowej i Środkowej – nietoperze ssące krew

Genotypy wirusa wścieklizny

Skuteczność profilaktyki poekspozycyjnej w zależności od genotypu wirusa wścieklizny

Objawy wścieklizny u psa Silne wychudzenie Rana po ukąszeniu Przekrwione błony śluzowe, ślinotok Zmiana zachowania: nadmierna ufność wobec ludzi lub nadmierna lękliwość, następnie agresja

Objawy wścieklizny u zwierząt Postać cicha dominują porażenia Postać szałowa stadium melancholii stadium agresji stadium porażeń

Objawy wścieklizny u ludzi

Leczenie wścieklizny

Skuteczność leczenia wścieklizny według Protokołu Milwaukee

Podsumowanie Decyzję o podjęciu profilaktyki czynnej lub czynno-biernej uzależnimy od: Stopnia uszkodzenia skóry człowieka Miejsca pokąsania (twarz, palec, narządy płciowe) Gatunku zwierzęcia (pies, kot, zwierzę dzikie) Możliwości poddania psa lub kota 15 dniowej obserwacji Występowania wścieklizny wśród zwierząt na danym terenie Regionu świata, w którym doszło do pokąsania