Profilaktyka alergii Maciej Ciebiada

World Allergy Organization Guidelines for Prevention of Allergy and Allergic Asthma 2002 www.karger.com/iaa Raport WAO/WHO : Prevention of Allergy and Allergic Asthma Genewa 1999/2002 www.who.int/respiratory/asthma/en/ „Światowa strategia rozpoznawania, leczenia i prewencji astmy” GINA 2002/2004 www.mp.pl/artykuly/?aid=12084

Environmental Protection Agency Asthma Website www.epa.gov/iaq/asthma Allergy and Asthma Network/Mothers of Asthmatics www.aanma.org American Academy of Allergy, Asthma and Immunology www.aaaai.org American Lung Association www.lungusa.org Asthma and Allergy Foundation of America www.aafa.org REPORTS Clearing the Air: Asthma and Indoor Air Exposures, National Academy of Sciences http://books.nap.edu/books/0309064961/html

Przesłanki profilaktyki: Aspekt epidemiologiczny-wysoka częstość występowania choroby Aspekt etiopatogenetyczny- czynniki przyczynowe alergii: genetyczne (niemodyfikowalne), środowiskowe (modyfikowalne) Aspekt kliniczny- przebieg choroby niekiedy cięzki, niekorzystne następstwa Aspekt ekonomiczny-zapobieganie jest mniej kosztowne niż terapia przewlekle chorych.Wzrastające koszty leczenia!! Aspekt psychologiczno-społeczny- pogarszanie jakości zycia (pogarszanie rozwoju somatycznego, intelektualnego, społecznego)

Rodzaje profilaktyki Profilaktyka pierwotna-zapobieganie alergizacji (np. dzieci zagrożone ale nie uczulone) Profilaktyka wtórna (minimalizacja ryzyka rozwoju alergii, osoby zdrowe, uczulone (dodatnie wyniki testów skórnych, sIgE) Profilaktyka późna- złagodzenie przebiegu alergii i zapobieganie jej powikłaniom (w tym farmakoterapia)

Prewencja pierwotna Cel: zapobieganie rozwojowi choroby u osób podatnych (zagrożonych). przed narażeniem na znane czynniki ryzyka. W przypadku astmy/ann nie jest jeszcze możliwa. będzie się koncentrować głównie na interwencjach w okresie życia płodowego (do uczulenia może dojść już w życiu płodowym) i w okresie okołoporodowym

Prewencja wtórna Cel: zapobieganie rozwinięciu się przewlekłej i utrzymującej się choroby u osób podatnych (minimalizacja ryzyka rozwoju alergii). po uczuleniu na alergen (lub kilka alergenów), a przed wystąpieniem objawów choroby. Prewencja wtórna prawdopodobnie będzie obejmować pierwszy rok lub 2 lata życia.

Prewencja trzeciorzędowa Cel: zapobieganie zaostrzeniom wywoływanym przez znane alergeny lub czynniki drażniące. unikanie alergenów i nieswoistych czynników wyzwalających objawy, gdy choroba już się rozwinęła. prewencję trzeciorzędową należy rozpocząć po wystąpieniu pierwszych objawów. Jednak coraz więcej danych wskazuje na to, że zmiany histopatologiczne są już wtedy w pełni dokonane

Ocena skuteczności działań profilaktycznych: Niedostateczna liczba reprezentatywnych i wiarygodnych badań klinicznych przeprowadzonych zgodnie z zasadami EMB - różne definicje i kryteria diagnostyczne w badaniach - krótki czas trwania badań (do 5 lat) - brak lub zbyt krótki okres kontroli („follow up”) po zakończeniu badania

Prewencja wtórna Unikanie ekspozycji na alergeny przez dzieci uczulone na alergeny wziewne (klasa B) Zapobieganie zawodowemu narażeniu na alergeny osób uczulonych na alergeny zawodowe (klasa C) Właściwa farmakoterapia alergicznego nieżytu nosa w celu redukcji ryzyka rozwoju astmy. (klasa D) immunoterapia swoista może zapobiec rozwinięciu się astmy (badania w toku)

Prewencja trzeciorzędowa Identyfikacja i eliminacja czynników wyzwalających i zaostrzających przebieg choroby (alergeny, zanieczyszczenia powietrza, pokarmy, leki, czynniki fizyczne). (klasa B) ma na celu zmniejszenie ekspozycji na te czynniki, co poprawi kontrolę choroby i zmniejszy zużycie leków

Unikanie alergenów występujących wewnątrz pomieszczeń roztocze kurzu domowego, alergeny zwierząt mających sierść, karaluchów grzybów.

Roztocze kurzu domowego narażenie na alergeny roztoczy kurzu domowego światowym problemem zdrowotnym (WHO). Zmniejszenie ilości roztoczy jest trudne.

Alergeny roztoczy kurzu domowego Ok. 45 alergenów zawartych w odchodach (średnica 10-40mcm). Alergeny roztoczy są alergenami wszechobecnymi-nie można ich całkowicie wyeliminować Miejsce bytowania-pościel, narzuty, zasłony dywany dla roztoczy kurzu domowego, mąka, zboże dla roztoczy spichrzowych. Idealne warunki dla rozwoju roztoczy: temp 23-25stC,wilgotność wzglęna >70-80%, tereny nizinne

Alergeny grzybów pleśniowych Najczęsciej uczulają :Alternaria, Cladosporium, Aspergillus, Curvularia Miejsce bytowania wilgotne (70%) ciepłe (16-25stC) miejsca w mieszkaniach, produkty i odpadki spożywcze, rośliny doniczkowe

Alergeny zwierząt Całkowite wyeliminowanie ekspozycji na alergeny zwierząt domowych jest niemożliwe, Usunięcie zwierzęcia z mieszkania ma duże znaczenie, ale może upłynąć wiele miesięcy, zanim stężenie nagromadzonego alergenu się zmniejszy skuteczność kliniczna domowych metod eliminacji alergenów zwierząt nie została udowodniona, a dane na ten temat są sprzeczne Osoby uczulone na alergeny kota lub psa, które mimo to trzymają zwierzę w domu, mogą zastosować metody zmniejszania ekspozycji

Alergeny pyłków roślin Najczęściej uczulaja alergeny pyłków roślin wiatropylnych (20-60mcm) Najczęściej trawy (wiechlina, tymotka,kłosówka), chwasty (bylica, szczaw, pokrzywa, babka lancetowata),drzewa (brzoza, leszczyna, olcha) Sezonowość kwitnienia – sezonowość objawów (poł II-koniec V drzewa, poł V do końca VII trawy/zboża,VIII-IX chwasty) Różne strefy występowania roślin Wpływ warunków pogodowych na koncentrację pyłków w powietrzu (największa w ciepłe, wietrzne dni)

zanieczyszczenia powietrza wewnątrz pomieszczeń Dym tytoniowy pyły, tlenek azotu (II) i inne tlenki azotu, tlenek i dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, formaldehyd

Unikanie ekspozycji na alergeny pokarmowe Nie powinno się zalecać eliminacji określonych pokarmów z diety przed przeprowadzeniem podwójnie ślepej próby prowokacyjnej. U chorych z dodatnim wynikiem takiej próby unikanie ekspozycji na alergeny pokarmowe może zmniejszyć częstość zaostrzeń astmy.

Profilaktyka alergii-edukacja Edukacja pacjentów ma podstawowe znaczenie w prewencji chorób alergicznych (A)

Profilaktyka AZS Eliminacja czynników fizycznych i chemicznych wyzwalających lub zaostrzających zmian chorobowych (wilgotność poniżej 40-50%, temp w granicach 18-19 st C) Identyfikacja i eliminacja czynników środowiskowych wywołujących lub nasilających proces zapalny

Six-Part Asthma Management Program 1. Educate Patients 2. Assess and Monitor Severity 3. Avoid Exposure to Risk Factors 4. Establish Medication Plans for Chronic Management: Adults and Children 5. Establish Plans for Managing Exacerbations 6. Provide Regular Follow-up Care