Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

SPIS TREŚCI PODZIAŁ TLENKÓW ZE WZGLĘDU NA ZDOLNOŚĆ DO REAKCJI Z WODĄ BEZWODNIKI KWASOWE REAKCJE BEZWODNIKÓW KWASOWYCH Z WODĄ WZÓR OGÓLNY KWASU ( DEFINICJA) RESZTY KWASOWE JAK USTALIĆ WARTOŚCIOWOŚĆ NIEMETALU DLA DANEGO KWASU? WZORY KRESKOWE (STRUKTURALNE) WŁAŚCIWOŚCI WYBRANYCH KWASÓW KWAS CHLOROWODOROWY KWAS SIARKOWODOROWY ZACHOWANIE SIĘ WSKAŹNIKÓW W ROZTWORACH KWASÓW ZASADY BEZPIECZNEJ PRACY Z KWASAMI ZASTOSOWANIE PODSUMOWANIE

Tlenek węgla (IV) /CO 2 / Tlenek siarki (IV) /SO 2 / Tlenek siarki (VI) / SO 3 / Otrzymywanie dwuetapowe Tlenek azotu (III) / N 2 O 3 / Występuje w stanie wolnym tylko w niskich temperaturach w postaci cieczy o intensywnie niebieskiej barwie (poniżej -13°C), która krzepnie w temperaturze -102°C tworząc niebieskie kryształy. Ciekły N 2 O 3 powyżej 10°C rozkłada się na NO i NO 2

Tlenek azotu (V) / N 2 O 5 / Jedną z metod otrzymywania jest utlenianie tlenku azotu(IV) lub innych niższych tlenków azotu ozonem Tlenek fosforu (V) / P 4 O 10 /

TLENEKWZÓRREAKCJAPRODUKT Tlenek węgla(IV) CO 2 Kwas węglowy(IV) Tlenek siarki(IV) SO 2 Kwas siarkowy(IV) Tlenek siarki(VI) SO 3 Kwas siarkowy(VI) Tlenek azotu(III) N2O3N2O3 Kwas azotowy(III) Tlenek azotu(V) N2O5N2O5 Kwas azotowy(V) Tlenek fosforu(V) P 4 O 10 Kwas fosforowy(V) Produkty reakcji bezwodników kwasowych z wodą nazywamy kwasami tlenowymi

Kwasy te nazywamy tlenowymi, gdyż w swoich cząsteczkach zawierają atomy tlenu. W skład cząsteczek tych kwasów zawsze wchodzi atom, bądź atomy wodoru Cząsteczka kwasu zbudowana jest z atomu (atomów wodoru) i reszty kwasowej. Wartościowość reszty kwasowej jest równa ilości atomów wodoru w cząsteczce.

Nazwa kwasuWzór Wartościowość niemetalu Wzór reszty kwasowej Wartościowość reszty Kwas węglowy(IV) H 2 CO 3 IVCO 3 II Kwas siarkowy (IV) H 2 SO 3 IVSO 3 II Kwas siarkowy (VI) H 2 SO 4 VISO 4 II Kwas fosforowy (V) H 3 PO 4 VPO 4 III Kwas azotowy (III) HNO 2 III NO 2I Kwas azotowy (V) HNO 3 V NO 3I

Jak ustalić wartościowość niemetalu dla danego kwasu? Wartościowość wodoru H wynosi 1 Wartościowość tlenu O wynosi 2 Wartościowość niemetalu = x x =Ilość atomów tlenu(O) wartościowość O– ilość atomów wodoru(H) wartościowość H

Nazwa kwasu Wzór sumaryczny Wzór strukturalny Kwas azotowy (III) HNO 2 Kwas siarkowy (IV) H 2 SO 3 Kwas węglowy (IV) H 2 CO 3

Nazwa kwasu Wzór sumaryczny Wzór strukturalny Kwas azotowy (V) HNO 3 Kwas fosforowy (V) H 3 PO 4 Kwas siarkowy (VI) H 2 SO 4 Ilość atomów każdego pierwiastka musi być zgodna z jego ilością we wzorze sumarycznym Ilość kresek odchodząca od symbolu atomu danego pierwiastka jest równa jego wartościowości w tym kwasie. Atomy wodoru powiązane są z atomem niemetalu poprzez atomy tlenu

Kwasu siarkowy(VI) jest: - bezbarwny, - oleista ciecz, - cięższy od wody, - żrący, - higroskopijny (pochłanianie pary wodnej z otoczenia) Kwas azotowy(V) jest: - bezbarwny - o nieprzyjemnym zapachu, - silnie utleniający, - 1,5 razy cięższy od wody, Kwas fosforowy(V) jest: - substancją stałą, - bezbarwny, - krystaliczny, - dobrze rozpuszcza się w wodzie, Kwas węglowy jest: - nietrwały, - przyjemny, orzeźwiający smak, Kwasu siarkowy(IV) jest: - kwasem nietrwałym, - bakteriobójczy, grzybobójczy, - zdolny do niszczenia roślin, - posiada właściwości bielące, - trujący i drażniący,

Właściwości chlorowodoru (HCl): Bezbarwny gaz o duszącej wonii,1,27 razy cięższy od powietrza. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, tworząc z wydzieleniem dużej ilości ciepła kwas chlorowodorowy.. Chlorowodór rozpuszcza się w wodzie, tworząc kwas chlorowodorowy (solny). Właściwości Kwas solny jest bezbarwną, dymiącą na powietrzu cieczą, cięższą od wody. Jest silnie żrący. Maksymalne stężenie kwasu, jakie można osiągnąć, wynosi 37%. Dym, unoszący się z naczynia ze stężonym kwasem solnym, to drobne kropelki tego kwasu. Chlorowodór, który wydostaje się z naczynia, łączy się z parą wodną z powietrza, tworząc kwas. Przy niższych stężeniach (poniżej 30%) dym nie tworzy się.

Właściwości siarkowodoru (H 2 S): Siarkowodór jest trującym gazem bezbarwnym o ostrym zapachu zgniłych jaj. Jest produktem procesów gnilnych białek zawierających siarkę. Występuje również w gazach wulkanicznych oraz w małej ilości jako składnik niektórych wód mineralnych. Siarkowodór łatwo rozpuszcza się w wodzie, dając kwas siarkowodorowy. Właściwości - trujący, - posiada ostry zapach zgniłych jaj, - bezbarwny, Wzór kwasu siarkowodorowego: H 2 S Wzór kwasu chlorowodorowego: HCl Oba te kwasy nie zawierają w swoich cząsteczkach atomów tlenu. Są to kwasy beztlenowe.

WSKAŹNIKBARWA czerwona kapustaczerwona fenoloftaleinabezbarwny oranż metylowyczerwona lakmusczerwona papierek uniwersalnyczerwona Możliwe zabarwienia wskaźnika uniwersalnego w roztworach kwasów

Procesowi rozcieńczania towarzyszy wydzielania dużej ilości ciepła. Stężony kwas spłynie na dno naczynia i stopniowo przekaże energię cieplną wodzie. Rozcieńczając używa się szklanego pręcika i miesza się ciecz. Gdy postąpi się odwrotnie - wleje się wodę (o mniejszej gęstości) do stężonego kwasu - proces przekazywania energii zajdzie wyłącznie na powierzchni wody. Woda zacznie wrzeć, a krople kwasu wraz z wodą zostaną wyrzucone na zewnątrz naczynia. PAMIĘTEJ !!! Wlewamy kwas do wody

Podczas pracy ze stężonymi kwasami należy pamiętać o założeniu specjalnych kwasoodpornych rękawic ochronnych i o ochronie twarzy. Wszelkie prace ze stężonymi kwasami powinny być wykonywane pod dygestorium, gdyż wydzielające się z nich dymy działają drażniąco na układ oddechowy. Pobierz za pomocą gruszki i pipety żądaną objętość kwasu. Ostrożnie przelej kwas z pipety do zlewki. Do zlewki z wodą wlewaj powoli po bagietce i porcjami stężony kwas. Po wlaniu każdej porcji zamieszaj zawartość zlewki bagietką.

Kwas siarkowy(VI) ma bardzo duże znaczenie w różnych gałęziach przemysłu. Służy między innymi do produkcji innych kwasów, do wyrobu barwników, włókien sztucznych, środków wybuchowych, nawozów sztucznych. Używany jest też do oczyszczania olejów, nafty, parafiny i do osuszania gazów. Stosuje się go do produkcji środków piorących, leków oraz jako elektrolit w akumulatorach ołowiowych. Jest często używanym odczynnikiem w laboratoriach. Kwas azotowy(V) jest stosowany do otrzymywania barwników, materiałów wybuchowych, lakierów, tworzyw sztucznych, nawozów sztucznych. Ma zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Wykorzystuje się go też do oczyszczania powierzchni metali. Kwas solny służy jako odczynnik chemiczny w laboratorium. Znajduje też zastosowanie w przemyśle chemicznym, włókienniczym, tworzyw sztucznych, w garbarstwie, cukrownictwie, w przemyśle farmaceutycznym, przy produkcji barwników. Kwas solny pełni bardzo ważną funkcję w procesie trawiennym większości zwierząt. Jest on wydzielany w żołądku przez specjalne komórki okładzinowe. Kwas fosforowy(V) stosowany jest głównie do produkcji sztucznych nawozów fosforowych, które - obok nawozów azotowych i potasowych - są konieczne do właściwej uprawy roślin. Poza tym kwas fosforowy(V) znajduje zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym.

Wzór ogólny kwasu Reszta kwasowa ma wartościowość równą ilości atomów wodoru w cząsteczce Kwasy, ze względu na budowę cząsteczki dzielimy: na tlenowe i beztlenowe Ze względu na trwałość: trwałe i nietrwałe Wraz z rozcieńczaniem moc kwasu maleje Przy rozcieńczaniu pamiętamy o tym, aby kwas wlewać powoli mieszając do wody, nigdy odwrotnie!