Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Dlaczego ludzie stworzyli teatr. - bowiem leży to w naturze ludzkiej Dlaczego ludzie stworzyli teatr? - bowiem leży to w naturze ludzkiej? - bowiem grając można więcej wyrazić niż tylko słowami? - bowiem język nie jest w stanie wyrazić wszystkiego? Dlaczego teatr to nie tylko aktor, ale także widz? - bowiem świadomy widz jest współtwórcą teatru? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w książce Leopolda Grzegorka Poznajemy teatr

Spróbujmy sobie odpowiedzieć na pytanie: Skąd, zdaniem Europejczyków, wywodzi się teatr i co z czasów jego młodości przetrwało do dzisiaj?

Początki teatru sięgają VI wieku p. n. e Początki teatru sięgają VI wieku p.n.e., wiążą się z uroczystościami religijnymi starożytnych Greków. Pięć razy w roku obchodzili oni święto Dionizosa - boga winnej latorośli, wina, a także narodzin i śmierci. Dwa - z uwagi na nasz temat najważniejsze święta to tzw. Wielkie (Miejskie) i Małe (Wiejskie) Dionizje.

Wielkie Dionizje - składanie ofiary z kozła, - przebrany za kozła koryfeusz śpiewa uroczystą pieśń zwaną dytyrambem (pieśń chwaląca Dionizosa), - ulicami spacerują ludzie uwieńczeni bluszczem, każdy niesie kubek albo dzban wina, nucone są wesołe i rubaszne piosenki, - prastary drewniany posąg Dionizosa z czcią przenosi się za miasto i z powrotem do jego kaplicy. obchodzono w miastach na przełomie marca i kwietnia, miały charakter misterium, trwały pięć, a potem sześć dni.

Małe Dionizje - zabija się kozła i jego krwią podlewa korzenie winorośli, - nawet niewolnicy w tym dniu mają zupełną swobodę, - wędrowni grajkowie i komedianci mieszają się z gospodarzami, którzy przysłaniają twarze zabawnymi maskami z kory drzewnej, inni chodzą posmarowani osadem winnym lub farbą garncarską, podobni do starych, nieokrzesanych bożków, - wino przelewa się strumieniami. obchodzone były na wsiach jesienią, miały charakter wesołej ludowej zabawy, połączone z jarmarkiem garncarskim.

Po co nam znać charakter Dionizji? Swój początek w uroczystościach Dionizji Wielkich ma bowiem TRAGEDIA KOMEDIA natomiast wywodzi się z obchodów o wiele bardziej żartobliwych Dionizji Małych

Komedia Utwór lekki, pogodny, o charakterystycznym pomyślnym zakończeniu Komizm związany był z charakterami postaci (komizm charakterów), śmiesznymi sytuacjami (komizm sytuacyjny) lub dowcipami (komizm słowny). Najbardziej znanym komediopisarzem antycznym był Arystofanes.

Jest to najwyżej ceniony przez starożytnych Greków gatunek literacki. Tragedia Dramat poważny i konfliktowy, ponieważ dochodzi w nim do starcia się przeciwstawnych postaw ludzkich. Istotą tragedii jest konflikt równorzędnych wartości moralnych, w wyniku którego jednostka działająca świadomie w imię wielkiego celu skazana jest na klęskę. Jest to najwyżej ceniony przez starożytnych Greków gatunek literacki. Najwybitniejszymi twórcami tragedii antycznych byli: Ajschylos, Sofokles i Eurypides.

W jaki sposób święto zaczęło przeobrażać się w teatr? U południowego stoku Akropolu, w świętym okręgu Dionizosa Pizystrat zbudował świątynię tego boga. Miedzy powstałą świątynią a Akropolem urządzono obszerny płaski plac najpierw o kształcie trapezu, a potem okrągły z ołtarzem Dionizosa na środku. Była to tzw. ORCHESTRA, czyli "tanecznia" (z języka greckiego), na której chór, liczący do piętnastu osób, wykonywał swoje tańce i śpiewy. Za orchestrą znajdowała się scena zwana PROSCENIUM, na której występowali aktorzy.

Za proscenium znajdowała się SCENE – ściana, dzięki której głosy odbijały się i rozchodziły na całą widownię. Służyła ona też za garderobę i miejsce do wieszania dekoracji. Dookoła orchestry z trzech stron na stokach Akropolu urządzone były wznoszące się stopniowo w górę miejsca przewidziane dla kilkunastu tysięcy widzów: drewniane ławy, zbudowane z belek i desek (w późniejszym czasie wyżłobione w skale). Był to theatron, czyli widownia. Stąd też wywodzi się nazwa całości, czyli teatr. 1 - THEATRON, 2 – ORCHESTRA 3 - PROSCENIUM, 4 - SKENE, 5 - PARODOS

Po obu stronach teatru pomiędzy orchestrą a skeną biegł PARODOS Po obu stronach teatru pomiędzy orchestrą a skeną biegł PARODOS. Chór, który uczestniczył w działaniach dramatycznych,komentował wydarzenia rozgrywające się w wystawianej sztuce, oceniał je i wyrażał wolę ludu, wchodził nim na orchestrę. Tędy mógł przychodzić także aktor, gdy przybywał z miasta lub z dalszej okolicy. Poza tym po parodosie wchodzili również widzowie na widownię.

Przedstawienia teatralne wywodzą się więc ze świąt i były w Atenach prawdziwym świętem ludowym. Od świtu do zmroku, bez przerwy, tłum widzów oglądał widowiska współzawodniczących aktorów. Publiczność obowiązywał odświętny strój (biała szata). W teatrze mogli bywać także niewolnicy, jeśli uzyskali zgodę pana. Kobiety siedziały w ostatnich rzędach nie miało to jednak wpływu na odbiór sztuki, ponieważ akustyka i widoczność w antycznych teatrach była doskonała.

“ponieważ akustyka i widoczność w antycznych teatrach była doskonała” Jak poradzili sobie z tym Grecy skoro nie używali znanych nam systemów nagłośnień a przedstawienia odbywały sie na świeżym powietrzu? Jak myślicie?

Po pierwsze: to za sprawą rekwizytów teatralnych Dla przedstawień teatralnych szyto specjalne stroje, sporządzano obuwie na grubych korkowych podeszwach (koturny), peruki z misternymi fryzurami (onkosy) po to, aby być bardziej widocznym. Aktorzy i chórzyści nosili maski, które wykonywano z usztywnianego płótna. Były one ściśle związane z określoną rolą, sygnalizowały widzom kim jest postać pojawiająca się na scenie, oddawały jej przeżycia i uczucia. Aktorami byli wyłącznie mężczyźni.

Po drugie: teatr korzystający z naturalnego ukształtowania terenu Aktorzy mogli być słyszani, dzięki naturalnej akustyce miejsc, w której znajdowały się teatry i ich budowie. Nawet najmniejszy hałas był słyszalny dla widza.

pierwszeństwo do wystawiania sztuk W VI i V wieku p.n.e. przedstawienia teatralne wystawiano dwa razy w roku, w czasie świąt. Ich organizacją zajmowali się choregowie. Najczęściej łączono je z konkursem dramatycznym, tzw. agonem. Autorzy dramatów musieli wystawić na scenie tzw. tetralogię, czyli trzy tragedie (trylogia) i jeden dramat satyrowy (pogodny utwór o tematyce mitologicznej, w którym chór występował w strojach przedstawiających satyrów, stąd nazwa). Nagrodą za zwycięstwo było powszechne uznanie, jakim zresztą cieszyli się wszyscy aktorowie w społeczeństwie greckim, pierwszeństwo do wystawiania sztuk i duża suma pieniężna.

Tworzenie sztuki teatralnej nie było działaniem przypadkowym Tworzenie sztuki teatralnej nie było działaniem przypadkowym. Dramat antyczny odznaczał się pewnymi cechami charakterystycznymi: - zasada trzech jedności: czasu (doba), miejsca i akcji      (jeden główny wątek), - istnienie chóru - ma ściśle ograniczone kompetencje:  wprowadza aktorów, komentuje i ocenia przebieg   wydarzeń, - zasada decorum (stosowności) - poważny temat - wysoki   styl (tragedia), a błahy temat - niski styl (komedia),

- nie pokazywanie na scenie ludzkiej śmierci, scen    pojedynków, okaleczeń, - zasada jedności estetyki, która wykluczała przeplatanie    scen tragicznych z komicznymi, -brak scen zbiorowych - na scenie mogły być    maksymalnie trzy osoby, -zasada niezmienności charakterów postaci, -tytułowanie utworu imieniem głównego bohatera.

Dodatkowe istotne pojęcia związane ze starożytnym teatrem: Parodos - wstępna pieśń chóru, śpiewana przy wchodzeniu na orchestrę. Stasimony - pieśni chóru w czasie wystawiania sztuki. Kosmos - pieśni o charakterze smutnym i żałobnym wykonywane na zmianę przez chór i jednego lub dwóch aktorów. Exodos - ostatni występ chóru zawierający podsumowanie akcji i komentarz do jego wydarzeń. Parabasis - występujące w komediach pieśni chóru poruszające tematy nie mające związku z wystawianą akcją.

Koryfeusz - przodownik chóru w teatrze greckim Koryfeusz - przodownik chóru w teatrze greckim. Koryfeusz to inaczej "wybitny, przodujący". Uznaje się go za pierwszego aktora na scenie greckiej (był nim Tespis). Drugiego aktora na scenę teatru antycznego wprowadził Ajschylos, natomiast trzeciego - Sofokles. Rozwój tragedii szedł w kierunku ograniczenia roli chóru i elementu opowiadającego na rzecz elementu dramatycznego, przenoszącego coraz więcej akcji na scenę.