Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Justyna Drop Czechy i Słowacja

Czechy Czechy – państwo w Europie Środkowej. Od północnego wschodu graniczy z Polską, od zachodu i północnego zachodu z Niemcami, od południa z Austrią, a od południowego wschodu ze Słowacją. Stolicą i największym miastem Czech jest Praga. Kraj składa się z trzech historycznych krain – Czech właściwych, Moraw i części Śląska Austriackiego. Powierzchnia – 78,9 tyś. Km 2 Liczba ludności – 10,5 mln Stolica – Praga Język urzędowy – czeski Waluta – korona czeska

Warunki naturalne Większą część terytorium Czech zajmuje Masyw Czeski. Jest to rozległy, wyżynno górski obszar otoczony starymi pasmami górskimi, ukształtowanymi w orogenezie hercyńskiej. Na północy są to Sudety - z najwyższym szczytem – Śnieżka ( 1602 m n.p.m.), na północnym zachodzie Rudawy, a na południowym zachodzie – Las Czeski i Szumawa. Południowo – wschodnią część Masywu Czeskiego zajmuje Wyżyna Czesko – Morawska. Na wschodzie kraju, na granicy ze Słowacją, znajduje się niewielki fragment Beskidów Zachodnich. Lasy pokrywają 33% terytorium państwa. Są one jednak bardzo zniszczone z powodu dużego zanieczyszczenia powietrza przez przemysł ( prawie 50 % drzew). K arkonosze Śnieżka – najwyższa góra Czech i Karkonoszy

Klimat i wody W Republice Czeskiej panuje klimat umiarkowany ciepły, ze średnią temperaturą w styczniu -1° do - 3 °C, a w lipcu °C. Średnia roczna suma opadów to 500–700 mm. Na terenach górskich panuje klimat ostry ze średnią temperaturą roczną ok. 4°C i opadami rzędu 1200 mm. Czechy nie maja dostępu do morza. Jednak przyglądając się mapie Czech można zauważyć, że wszystkie rzeki odpływają w kierunku 3 różnych mórz. Dzieje się tak, ponieważ przez obszar Czech przebiega główny dział wodny Europy. Terytorium Czech należy do zlewisk trzech mórz: Północnego km², największa rzeka to Łaba Czarnego km², najwieksza rzeka – Morawa ( poprzez Dunaj) Bałtyckiego km², z najwiekszą rzeką Odrą. Na rzekach zlokalizowano wiele zbiorników retencyjnych, np.: Orlicki Lipieński Slapski Czechy znane są z miejscowości uzdrowiskowych z wodami mineralnymi także z gorącymi źródłami (cieplicami) m.in. Karlowe Wary (73 °C), Mariańskie Łaźnie (29,6 °C). Łaba w Decinie

Ludność i urbanizacja Społeczeństwo Czech liczące niewiele ponad 10 mln ludzi, charakteryzuje się cechami typowymi dla krajów wysoko rozwiniętych krajów Europy Zachodniej. Skład etniczny ludności Republiki Czeskiej to: Czesi (90,4%) i Morawianie (3,7%), Słowacy (1,9%), Polacy, Niemcy, Ukraińcy, Węgrzy, Romowie. Przyrost naturalny jest obecnie dodatni i wynosi ok. 0,6 %. Średnia długość życia wydłużyła się i wynosi 77 lat. Kraj ten cechuje także: duży odsetek zatrudnionych w usługach, małe bezrobocie oraz dość wysoki wskaźnik urbanizacji. W miastach mieszka ok. 75% ludności, przy czym większość mieszkańców mieszka w małych miastach. Największym miastem i zarazem stolicą kraju jest Praga ( 1,3 mln mieszkańców). Jest to także główny ośrodek przemysłowy, naukowy i kulturalny. Pozostałe duże miasta to np. Brno, Ostrawa, Pilzno, Liberec, Ołomuniec. Praga

Gospodarka czeska Gospodarka Czech jest uważana za jedną z najstabilniejszych spośród wszystkich państw postsocjalistcznych. Czechy są rozwiniętym krajem przemysłowo-rolniczym o bogatych tradycjach przemysłowych, przechodzącym transformację ekonomiczną z systemu gospodarki socjalistycznej (centralne planowanie, państwowe środki produkcji) do gospodarki rynkowej, zapoczątkowaną po upadku systemu komunistycznego w Europie Środkowej; Czechy swoją pozycję na rynku zawdzięczają właśnie dzięki szybko przeprowadzonym reformom takim jak: do 1998 sprywatyzowano ponad 80% przedsiębiorstw państwowych, zlikwidowano nierentowne zakłady, zliberalizowano wymianę handlową z zagranicą i dokonano reformy podatkowej. Dużą rolę odegrały tu także duże inwestycje zagraniczne. Mimo niewielkich złóż surowców mineralnych, ważną rolę w gospodarce Czech odgrywa przemysł. Rozwinął się tu głównie przemysł: maszynowy, środków transportu, hutniczy, włókienniczy oraz spożywczy. Głównymi ośrodkami przemysłu są: Praga, Brno, Ostrawa, Pilzno i Mlada Bolesław. Fabryka Skody w Mlada Boleslav, sprywatyzowana przez niemiecki koncern Volkswagen W całej Europie znane i cenione są wyroby czeskiego browarnictwa. W Czechach jest 48 dużych browarów i 36 minibrowarów.

Gospodarka - Czechy Gumowy Tworzyw sztucznych Rafineryjny Skórzany Tekstylny Drzewny i papierniczy Celulozowy Spożywczy Elektrownie: Wodne Atomowe Cieplne

Rolnictwo Rolnictwo Czech cechuje dosyć wysoka towarowość, duży stopień mechanizacji i chemizacji. Od 1992 trwają procesy mające na celu uregulowanie własności ziemi i środków produkcji rolnej. Użytki rolne zajmują 54% pow. kraju, w tym 3/4 to grunty orne. Wysoko wydajne rolnictwo w pełni zaspokaja potrzeby żywnościowe Czechów. Uprawia się zboża, gł. pszenicę i jęczmień, buraki cukrowe, ziemniaki, chmiel, rośliny pastewne, warzywa i owoce; hoduje się trzodę chlewną, bydło, drób; rozwinięta hodowla karpia. Najważniejszymi regionami rolnymi są: Niz. Połabska, doliny rz. Morawy i Dyji. Tradycyjnie popularne jest łowiectwo (ok. 70 tys. sztuk jeleni rocznie, jeden z najwyższych odstrzałów w Europie). Mimo dużej wydajności rolnictwa, w sektorze tym zatrudnionych jest zaledwie 4% ogółu pracujących. Czeska prowincja w okolicy Czeski Krumlov Region winiarski Morawy

Turystyka Czechy słyną ze wspaniale ukształtowanego terenu górskiego, z formacji skalnych i dość nietypowych miast z kamienia; wszystko to spowodowało, że XIX wieczni poeci kraj ten nazwali Czeską Szwajcarią. Poza przyrodą, która jest idealna na piesze i rowerowe wycieczki, godne uwagi i zobaczenia są czeskie miasta. Słynna Praga ze Starym Miastem - uważana za jedną z piękniejszych stolic Europy. Historyczne centrum Pragi to największy zabytkowy zespół miejski pod ochroną, z największą ilością zabytków kultury narodowej. Jest na liście światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Warto odwiedzić miasto Kutna Hora, które jest pozostałością po średniowiecznym wielkim mieście, Brno czy Czeskie Budziejowice. Turystów przyciągają także liczne uzdrowiska i kąpieliska, np. Karlove Wary, Mariánské Lázně, Ostrawa czy uzdrowisko Libverda. Warto zobaczyć Karlštejn - najsłynniejszy czeski zamek, jeden z symboli królestwa czeskiego. Hradczany - Praga Katedra św. Barbary – Kutna Hora Karlstejn

Słowacja Słowacja, Republika Słowacka -państwo śródlądowe w Europie Środkowej. Graniczy z Austrią(127 km), Polską (597 km), Czechami(240 km), Ukrainą (98 km) oraz Węgrami (678 km). Łączna długość granicy lądowej wynosi 1740 km. Do 1993 wchodziła w skład Czechosłowacji. Od maja 2004 kraj należy do Unii Europejskiej a od 1 stycznia 2009 – do strefy euro. Stolicą państwa jest Bratysława, położona nad Dunajem przy granicy z Austrią i Węgrami. Powierzchnia – 49 tyś km 2 Liczba ludności – 5,5 mln Stolica – Bratysława Język urzędowy - słowacki Waluta - euro Słowacja jest krajem o krótkiej państwowości. Zaczęła funkcjonować jako w pełni niepodległe państwo po rozpadzie Czechosłowacji. Wcześniej przez wieki była częścią Węgier i Austro – Węgier.

Warunki naturalne Słowacja jest krajem górzystym. Znaczną jej część zajmują pasma górskie Karpat. Niziny, w tym Mała Nizina Naddunajska, występują głównie na południowym zachodzie kraju. Najwyższym pasmem górskim są położone na pograniczu polsko – słowackim Tatry. Najwyższym szczytem Karpat, a zarazem Słowacji jest Gerlach ( 2655 m n.p.m.) Na obszarze Karpat występują liczne kotliny oraz doliny rzeczne. Większość z nich jest porośnięta przez lasy iglaste, dzięki czemu Słowacja należy do najbardziej zalesionych krajów Europy. Lasy stanowią ok. 39% powierzchni tego kraju. PN Wielka Fatra - lato

Hydrologia i klimat Słowacji Słowacja ma gęstą sieć rzeczną, której 96% należy do zlewni Dunaju (zlewisko Morza Czarnego), a pozostałe 4% – do zlewni Wisły (zlewisko Morza Bałtyckiego). Największe rzeki Słowacji (wg przepływu) to: Dunaj, Wag (Váh), Hron, Morawa (Morava), Bodrog, Latorica, Laborec, a najdłuższe – Wag (Váh; 403km), Hron (284km), Ipola (Ipeľ; 232km), Nitra (197km), Hornad (Hornád; 193km), Dunaj (172km). Największym i zarazem najgłębszym jeziorem jest Wielki Staw Hińczowy (Veľké Hincovo pleso).. Klimat Słowacja należy do strefy klimatu umiarkowanego. Pogórza północnej Słowacji charakteryzują się klimatem chłodnym, natomiast niziny południowej Słowacji – ciepłym. Między tymi obszarami zaznacza się klimat umiarkowanie ciepły. Średnia roczna temperatura powietrza waha się od 6 °C do 10 °C (stycznia: od 0 °C do -6 °C; lipca: od 16 °C do 20 °C). Ilość opadów jest dostateczna ( mm rocznie), ale na nizinach zdarzają się susze, dlatego też stosuje się sztuczne nawadnianie. Rzeka Wag, autor Renemu

Ludność i urbanizacja Średnia gęstość zaludnienia: 110 os./km² Przyrost naturalny: 0,15% (2005) Skład etniczny: Słowacy: 85,8%, Węgrzy: 9,5%, Czesi: 0,8%, a także: Ukraińcy, Rosjanie, Cyganie i Polacy. Religia: rzymskokatolicy i starokatolicy: 68,9%, luteranie 7%,prawosławni i grekokatolicy – 5,2% Struktura zatrudnienia: – rolnictwo 5,8% – przemysł 29,3% – usługi 64,9% W porównaniu z innymi krajami Europy poziom urbanizacji nie jest wysoki ( 56%). Tylko 2 miasta liczą ponad 100 tyś. Mieszkańców. Największe miasta Słowacji to: Bratysława ( 430 tyś mieszkańców) - Jest jedyną stolicą na świecie, która graniczy z dwoma państwami, tj. na południu z Węgrami, a na zachodzie z Austrią, Koszyce ( 235 tys.), Preszów ( 95 tyś.), Nitra ( 90 tyś.). Bratysława – widok z Nowego Mostu

Gospodarka słowacka Słowacja jest krajem słabiej rozwiniętym gospodarczo niż Czechy. Produkowano tam jedynie półprodukty, z których w Czechach wytwarzano wyroby gotowe. Odłączenie się od Czech wpłynęło niekorzystnie na słowacką gospodarkę. Przemysł został pozbawiony rynków zbytu. Doprowadziło to do dużego spadku produkcji przemysłowej, wzrostu bezrobocia i obniżenia poziomu życia mieszkańców. Po podziale Słowacja stanęła też przez dużymi problemami energetycznymi. Część zużywanej energii elektrycznej była niegdyś produkowana na terenie Czech. Z tego względu część energii Słowacja musi kupować od swojego zachodniego sąsiada. Słowacja wychodzi z kryzysu gospodarczego, czego dowodem jest stały wzrost wartości PKB. Poziom bezrobocia w tym kraju maleje, jednak nadal jest dość wysoki ( ok. 10%). Główną rolę w rozwoju gospodarczym odgrywają usługi, zwłaszcza turystyka. W sektorze usług zatrudnienie znajduje ponad połowa ogółu zatrudnionych. Centrum biznesowe Bratysławy W wyniku udanych reform gospodarczych Słowacja została przyjęta do UE w W styczniu 2009 korona słowacka została zastąpiona przez euro. Słowackie 50 centów

Gospodarka Słowacji Maszynowy Środków transportu Elektromaszynowy Metalowy Hutnictwo żelaza i stali Tworzyw sztucznych Rafineryjny Spożywczy Elektrownie: wodne atomowe cieplne Cementowy Elektrownia atomowa Bohunice

Przemysł Przemysł. Słowacja jest krajem ubogim w surowce mineralne; wydobywa się węgiel brunatny w okolicach m. Prievidza, rudy manganu na Spiszu, niewielkie ilości rud żelaza, miedzi, rtęci (Spisz, Rudawy Słowackie), antymonu oraz magnezyt (Rudawy Słowackie), kamienie budowlane, ropę naftową. Produkcja energii elektrycznej 26,17 mld kW·h ponad 50% w elektrowniach jądrowych (Mochovce, Jaslovské Bohunice). Rozwinięte jest hutnictwo żelaza i stali ( Koszyce – główny ośrodek) oraz metali nieżelaznych( miedź, aluminium, nikiel) i przemysł zbrojeniowy (czołgi, ciężkie pojazdy opancerzone, działa, amunicja). Przemysł rafineryjny i petrochemiczny przerabiają rocznie 6,5 mln t ropy naftowej (Bratysława, Nováky); Liczne zakłady chemiczne (nawozy sztuczne, włókna syntetyczne, lekarstwa, wyroby gumowe), obuwnicze, drzewne i papiernicze. Ponadto przemysł elektromaszynowy, odzieżowy i spożywczy ( gł. Piwowarski). Swoje zakłady produkcyjne przeniosły tu liczne firmy motoryzacyjne m.in. Volkswagen (zakład w Bratysławie), Peugeot (produkcja w Trnavie), Kia Motors (Żylina) oraz wielkie koncerny elektroniczne m.in. Samsung Electronics (Galanta), Sony (Trnava i Nitra), a także AGD – Whirlpool (Poprad). największe ośrodki przemysłowe: Bratysława, Koszyce, Żylina, Bańska Bystrzyca, Martin, Nitra.

Rolnictwo Rolnictwo Słowacji cechuje dosyć wysoka towarowość, duży stopień mechanizacji i chemizacji oraz do 1991 państwowych lub spółdzielczych własność ziemi; od 1992 trwa proces mający na celu uregulowanie własności ziemi i środków produkcji rolnej. Tereny wykorzystywane przez rolnictwo zajmują ok. 24 tys. km 2 pow. kraju, w tym: grunty orne 59,1%, łąki i pastwiska 35,8%, ogrody i sady 3,9%, winnice 1,1%. Uprawia się zboża, głównie pszenicę (1,7 mln t, 2005), kukurydzę (943 tys. t) i jęczmień (799 tys. t) oraz buraki cukrowe (1,6 mln t), rzepak, słonecznik, winorośl, tytoń, ziemniaki, owoce i warzywa; Hoduje się trzodę chlewną, drób, bydło, owce. Najważniejszymi regionami rolniczymi są niziny: Mała Naddunajska i Nadcisańska oraz doliny Morawy i Wagu. Uprawa słoneczników

Turystyka Słowacja to kraina pełna gór, jaskiń, średniowiecznych twierdz i zamków, a także zabytkowych miasteczek i wód termalnych. Do najpopularniejszych turystycznych miejscowości należą: Bratysława – stolica kraju z wieloma ciekawymi zabytkami, Liptowski Mikulasz – turystyczne, gospodarcze i kutluralne centrum regionu Liptov. Poprad - jest ważnym centrum ruchu turystycznego Spiszu i całego regionu podtatrzańskiego. Jego początki sięgają XIII wieku, kiedy zostały zbudowane liczne kościoły, przedstawiające dziś dużą wartość historyczną. Trenczyn – z pięknym zamkiem i Synagogą, Żylina – z pieknymi kościołami, renesansowymi i barokowymi kamienicami i zamkiem Budatin. Trenczyn Zamek Bratysławski Jaskinia Gombasecka