Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

MAPA I PLAN Justyna Drop

Siatka geograficzna Siatka geograficzna, układ południków i równoleżników na kuli ziemskiej lub ich model na globusie nie zmodyfikowany przez żadne odwzorowanie. Umożliwiają one podanie wartości, które określają położenie danego punktu, obiektu, miasta na kuli ziemskiej Czy wiesz, że: Pierwszą siatkę wykreślił już w II w. p.n.e. twórca systemu geocentrycznego Klaudiusz Ptolemeusz.

Globus – model Ziemi Oś ziemska pałąk Oś ziemska Podstawa globusa

Elementy siatki geograficznej Południki Umowne linie poprowadzone po powierzchni Ziemi najkrótszą drogą między biegunem północnym a południowym. Każda linia jest zbiorem punktów. Południk wskazuje kierunek północny i południowy. Ponieważ Ziemia w przybliżeniu jest kulą wszystkie południki mają kształt półokręgu i tę samą długość równą 20 000 km. Południk można poprowadzić przez każdy punkt Ziemi w wyjątkiem biegunów, gdzie południki się przecinają. Równoleżniki Biegną prostopadle do południków Są okręgami o różnej długości biegnącymi równolegle do siebie Najdłuższy równoleżnik to równik o długości 40076 km. Równik dzieli każdy południk dokładnie na połowę i znajduje się w takiej samej odległości od obu biegunów. Najkrótsze są te, które otaczają bieguny. Wskazują kierunek wschód – zachód.

Południki i równoleżniki na globusie Obraz południków na globusie Obraz równoleżników na globusie Na globusie jest nieskończenie wiele południków i równoleżników. Jednak ze względów praktycznych na globusach rysuje się kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt południków i równoleżników (w zależności od skali globusa). Zbyt duża ilość linii siatki geograficznej zasłaniałyby właściwy obraz powierzchni Ziemi (np. rzeźbę terenu, miasta, rzeki itp.).

Najważniejsze cechy południków i równoleżników cecha POŁUDNIKI RÓWNOLEŻNIKI długość Jednakowa ok. 20 000 km Różna, najdłuższy jest równik ( 40 076 km) kształt Półokręgi zbiegające się w biegunach Okręgi równoległe do siebie Kierunki (przebiegi) Północ - południe Wschód - zachód definicja Zbiór punktów o takiej samej długości geograficznej Zbiór punktów o takiej samej szerokości geograficznej ilość Nieskończenie wiele ułożenie Na globusie i na Ziemi przecinają się pod kątem prostym

Siatka kartograficzna Siatka kartograficzna to układ południków i równoleżników na płaszczyźnie ( na mapie ) Jest to obraz siatki geograficznej otrzymanym na płaszczyźnie za pomocą wybranego odwzorowania kartograficznego W zależności od tego, na jaką powierzchnię rzutujemy siatkę geograficzną powstaje siatka kartograficzna: 1. Płaszczyznowa 2. Stożkowa 3.Walcowa Powierzchnia globusa rozcięta wzdłuż południków i rozpłaszczona wzdłuż równika

Odwzorowanie azymutalne - płaszczyznowe odwzorowanie kartograficzne, w którym kula ziemska jest rzutowana na płaszczyznę. Najczęściej stosowane do przedstawiania obszarów okołobiegunowych. Używa się go także do map terenów ze strefy równikowej (w położeniu poprzecznym) oraz innych szerokości geograficznych (w położeniu ukośnym)

Odwzorowanie stożkowe Stożek jest ułożony tak, że jego wierzchołek znajduje się nad pewnym punktem, np. jednym z biegunów i styka się (w tym wypadku) z kulą ziemską na pewnym równoleżniku. Wykorzystuje się je niemal wyłącznie w położeniu normalnym. Najlepiej nadaje się do przedstawiania obszarów średnich szerokości geograficznych (między 30° a 60° szerokości geograficznej północnej i południowej) oraz dla obszarów znacznie rozciągniętych równoleżnikowo.

Odwzorowanie walcowe Odwzorowanie walcowe to odwzorowanie, w którym kula ziemska jest rzutowana na powierzchnię boczną walca, która jest następnie rozwijana do płaszczyzny. Walec najczęściej przykłada się tak, żeby stykał się z kulą ziemską na równiku. Najczęściej używane jest w położeniu normalnym, tak aby móc przedstawić cały świat na jednej mapie.

Porównanie odwzorowań Płaszczyznowe Stożkowe Walcowe Opis i zastosowanie siatka przeniesiona jest na płaszczyznę równoleżniki mają kształt współśrodkowych okręgów, a południki kształt prostych o wspólnym początku w biegunie. Stosowana głównie do przedstawiania obszarów biegunowych i równikowych powierzchnią rzutowania jest stożek. Południki są najczęściej liniami prostymi, a równoleżniki łukami kół. Stosowana do przedstawiania obszarów położonych w średnich szerokościach geograficznych. powstaje w wyniku rzutowania punktów z modelu Ziemi na boczną powierzchnię walca. W położeniu normalnym południki i równoleżniki mają kształt linii prostych. Stosowana jest do przedstawiania całej Ziemi. model

Mapy w odwzorowaniach kartograficznych Mapa Europy w odwzorowaniu stożkowym (Dorzecza rzek Europy) Mapa w odwzorowaniu walcowym Mapa w odwzorowaniu płaszczyznowym

Plan obraz niewielkiego obszaru powierzchni Ziemi ( najczęściej są to plany miast czy ich części) przedstawiony na płaszczyźnie za pomocą symboli kartograficznych, w dużej skali (najczęściej 1:2 000 lub 1:10 000), Jest bardzo szczegółowy, na planie brak układu współrzędnych geograficznych, Obecne na planie linie to siatka ułatwiająca znajdowanie poszukiwanych obiektów, Bardzo ważną częścią planu jest legenda. Objaśnione w niej są wszystkie znaki, symbole, obiekty występujące na rysunku.

Plan: zastosowanie Plany używane są w geodezji, budownictwie, komunikacji, architekturze, urbanistyce, zagospodarowaniu przestrzennym i wielu innych dziedzinach życia. W geodezji przyjmuje się, że planami są rysunki w skalach większych niż 1 : 10 000, czyli np. 1 : 5000, 1 : 1000, 1 : 500. Natomiast obrazy powierzchni Ziemi w skalach mniejszych niż 1 : 10 000 (np. 1 : 50 000, 1 : 100 000, 1 : 1 000 000, 1 : 40 000 000) to mapy. Dostępne w księgarniach plany miast często mają skale mniejsze niż 1 : 10 000 (np. 1 : 15 000, 1 : 20 000). Zatem powinny się one nazywać mapami miast; jednak w powszechnym użyciu jest potoczna nazwa "plan miasta", bez względu na jego skalę.

Plan miasta Plany wykorzystywane są także w turystyce jako niezawodna pomoc w poruszaniu się po obcym mieście. Dzięki dobrze opracowanej legendzie planu turysta bez problemu odnajdzie np. miejsca noclegowe ( m.in. Hotele, pola biwakowe), bazę gastronomiczną ( restauracje, bary) czy wreszcie ciekawe miejsca i zabytki.

Rola zdjęć lotniczych przy tworzeniu map Uzyskany obraz ze zdjęć lotniczych pozwala w łatwy sposób wrysować na mapę, za pomocą znaków umownych, różnorodne obiekty kartograficzne: powierzchniowe (np. jeziora, zasięgi upraw), liniowe (np. rzeki, drogi, koleje), punktowe (np. drzewa, pojedyncze domy). Zdjęcia lotnicze pokazują rzeczywisty widok powierzchni Ziemi, ze wszystkimi szczegółami. W wielu przypadkach taki obraz jest bardzo skomplikowany i trudny do odczytania, np. gęsto zabudowane obszary miejskie. Toteż, aby obraz powierzchni Ziemi był jasny, przejrzysty i czytelny, na mapach umieszcza się tylko wybrane obiekty, którym nadaje się zgeneralizowany (uproszczony) kształt. Wykorzystuje się do tego różnorodne znaki umowne – ich znaczenie objaśnione jest w legendzie, która znajduje się przy każdej mapie.

Od zdjęć lotniczych po mapę

Przykłady zdjęć lotniczych Molo w Sopocie Góra McKinley, Najwyższy szczyt USA Zdjęcia lotnicze to coraz częściej stosowana forma fotografii. Obecnie mamy już także możliwość zlecenia wykonania zdjęć lotniczych wybranego przez nas obszaru czy obiektu. Dzięki dostępowi do internetu możemy oglądać zdjęcia ciekawych miejsc i obiektów na świecie.

Zdjęcia satelitarne      Zastosowanie satelitów do badania Ziemi, do poszukiwania jej zasobów, coraz bardziej potrzebnych człowiekowi, zwiększa się z każdym dniem. Specjalne satelity pomagają zarówno w poszukiwaniu złóż zasobów tzw. nieodnawialnych (ropa naftowa, rudy metali), jak i w gospodarowaniu zasobami odnawialnymi (woda, plony zbóż), znajdują zastosowanie w planowaniu przestrzennym, kartografii, leśnictwie, oceanografii, a nawet w poszukiwaniu ośrodków trzęsień Ziemi. O ile jednak satelity telekomunikacyjne umożliwiają bezpośrednie, natychmiastowe użytkowanie efektu ich działania (np. rozmowa telefoniczna, transmisja telewizyjna), o tyle w przypadku badania zasobów czy stanu powierzchni Ziemi satelity zbierają dane przejściowe, które po odebraniu na Ziemi podlegają obróbce oraz analizie i dopiero po tych etapach następuje ich wykorzystanie.

Wybrane zastosowanie zdjęć satelitarnych w geografii określenie potencjalnych miejsc występowania różnego rodzaju minerałów (np. ropa naftowa, rudy metali) Zastosowanie satelitów do celów meteorologicznych. Satelity meteorologiczne umożliwiają zwiększenie dokładności prognozy pogody zarówno krótko- jak i długoterminowej. Monitorowanie zagrożeń oraz zmian środowiska powodowanych czynnikami naturalnymi ( np. huragany, fale powodziowe) i antropogenicznymi oraz pozwalają na wczesne ostrzeżenie przed tymi kataklizmami. zastosowanie w geodezji. Obserwacje ruchu specjalnych satelitów geodezyjnych po orbicie okołoziemskiej umożliwiają dokładniejsze niż dotąd wyznaczenie współrzędnych punktu na powierzchni Ziemi. Do planowania przestrzennego Do opracowywania różnego rodzaju map, m.in. Obrazujących użytkowanie ziemi, Ocena stanu lasów (np. ich zniszczeń po pożarach) W rolnictwie do określania powierzchni upraw, oceny stanu roślinności, prognozowania plonów, jak i oszacowania zbiorów

Zdjęcie satelitarne Europy- obrazujące pogodę w danej chwili Zdjęcia satelitarne mają wielką zaletę obserwowania Ziemi oraz wszelkich zjawisk geograficznych w danej chwili. Bardzo przydatne wręcz często niezastąpione są w opracowywaniu prognozy pogody i map pogodowych.

Zdjęcia satelitarne Zdjęcie satelitarne Polski Coraz częściej możemy oglądać szczegółowe obrazy każdego zakątka Ziemi na obrazach satelitarnych. Programy pokazujące te obrazy, jak np. Google Earth bazują na zdjęciach i obrazach satelitarnych wykonywanych przez satelitę Landstat 7. Dzięki temu nie musimy już wyobrażać sobie ukształtowania terenu tylko na podstawie przebiegu poziomic. Zdjęcie satelitarne Polski Zdjęcie satelitarne Himalajów