Renesans w architekturze, rzeźbie i malarstwie, (z języka francuskiego renaissance, z języka włoskiego rinascita - "odrodzenie"), w sztuce okres rozwoju kultury europejskiej od schyłku średniowiecza do początków doby nowożytnej, obejmujący XV i XVI w. - we Włoszech od XIV w. Charakteryzowały go m.in.: fascynacja antykiem, odrodzenie nauki, humanizm, rozkwit świeckiego życia społecznego, ponadto indywidualizm i docenienie roli artysty w kształtowaniu kultury.

Renesans był stylem w sztuce zapoczątkowanym we Florencji na początku XV w. i promieniującym na inne kraje Europy. Nawiązanie do osiągnięć antyku wyrażało się poszukiwaniem harmonii form i jasności konstrukcyjnej, a przede wszystkim, wzorem Greków, pojmowaniem piękna jako wartości obiektywnej, sprawdzalnej przy pomocy intelektu. Dla rozwoju sztuki renesansu duże znaczenie miało powstanie mecenatu mieszczańskiego oraz zmiana społecznej pozycji artystów - niektórzy z nich z rzemieślników stali się cechowymi samodzielnymi, wszechstronnymi twórcami. Do popularyzacji nowych form przyczyniła się teoria sztuki - publikowane traktaty i wzorniki (L.B. Alberti, A. Palladio, P.Della Francesca, Leonardo da Vinci).

To właśnie renesans odkrył piękno ludzkiego ciała To właśnie renesans odkrył piękno ludzkiego ciała. To malarze z XVI wieku sięgnęli po owoc zakazany. Porzucili fałszywą pruderię średniowiecza. Ciało ludzkie w okresie renesansu było darzone wielką miłością i stopniowo zsuwał się z niego płaszczyk wstydu. Pod przykrywką scen z mitologii artyści mogli pokazać na obrazie obnażoną pierś kobiecą czy nagie pośladki. Jedno z pierwszych dzieł, które rozpoczęło tę cudowną epokę. to „Narodziny Wenus” Botticelliego. Bogini wiosny i roślinności. Rzymska odpowiedniczka Afrodyty .Jej wdzięki zostały szeroko rozpropagowane na przestrzeni lat.

Narodziny Wenus - Boticcelli

Architektura Dla architektury wzorem idealnych proporcji i podziałów były liczne zabytki rzymskie. Nowością były centralne budowle kopułowe. Stosowano antyczne proporcje architektoniczne operując kolumnami i belkowaniem. Rozpowszechnia się schemat łuku triumfalnego oraz portyk z trójkątnym tympanonem. Występują często ornamenty o rodowodzie grecko-rzymskim m.in.: liście akantu, rozety, wieńce, układy kandelabrowe. Najważniejsze typy architektoniczne to: pałac miejski z arkadowym dziedzińcem wewnętrznym, willa podmiejska z kondygnacją reprezentacyjną na parterze, ponadto wznoszone poza miastami pałace otoczone fortyfikacjami ziemnymi, tzw. palazzo in fortezza. W budownictwie sakralnym charakterystyczne były kaplice na planie centralnym. W świeckiej architekturze miejskiej renesansowe formy nadawano ratuszom, giełdom, sukiennicom. W konstrukcjach budowlanych szeroko stosowano łuk półkolisty, kolumnady arkadowe, proste belkowania, kopuły, sklepienia kolebkowe lub krzyżowe, stropy kasetonowe.

Bazylika św. Piotra, kopuła zaprojektowana przez Michała Anioła (1547). Autoportret

Kopuła widziana od środka

Bazylika św. Piotra - Watykan

Architektura renesansowej Francji - Zamek w Chambord (fr Architektura renesansowej Francji - Zamek w Chambord (fr. château de Chambord), największy z zamków w dolinie Loary

Rezydencja położona na nizinie Romanii Ferrara

Malarstwo Malarstwo renesansowe koncentrowało się na problematyce konstrukcji przestrzeni i bryły przedstawianych przedmiotów. Charakterystyczny dla malarstwa był zwrot ku naturze ugruntowany jej obserwacją. Rozwijało się też malarstwo portretowe - najpierw w ujęciu profilowym, a następnie ukazujące półpostaci. Pojawiająca się często tematyka religijna i mitologiczna stanowiła w wielu przypadkach pretekst do przedstawiania życia współczesnego. Pejzaże dawały szczególne możliwości eksperymentowania w zakresie trójwymiarowej przestrzeni. Czystym, nasyconym kontrastowo barwom towarzyszyło rozproszone światło. Największymi mistrzami koloru i światła byli Wenecjanie. W zakresie techniki szczególne znaczenie miało stopniowe zastępowanie tempery techniką olejną - jako podobrazie obok dotychczasowej deski pojawiło się płótno. W malarstwie ściennym powszechna była technika fresku. Najważniejszymi malarzami renesansu byli: S. Botticelli, A. del Castagno, D. Venziano, D. Ghirlandaio, P. Della Francesca, L. Signorelli, Carpaccio, Giorione, Tycjan.

Michał Anioł, fresk Sąd Ostateczny z Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie.

Stworzenie Adama

Leonardo da Vinci – Dama z gronostajem

Ostatnia wieczerza

Gioconda Mona Lisa – Leonardo da Vinci Autoportret

Rzeźba Rzeźbie renesansu dał niejako początek konkurs w 1401 na brązowe drzwi do baptysterium przy Katedrze Florenckiej, którego zwycięzcą został L. Ghiberti - wskrzeszono wówczas antyczną technikę odlewu w brązie. Najpowszechniejszym materiałem stał się jednak kamień (głównie marmur). Rzeźba oderwała się od tła i stanowiła coraz częściej samodzielną kreację wolno stojącą. Tworzono popiersia portretowe, posągi konne, akty i przyścienne nagrobki niszowe. Płaskorzeźby pełniły rolę dekoracyjną i ornamentalną. Najważniejszym przedstawicielem rzeźby wczesnego renesansu był florentczyk Donatello, którego Dawid (ok. 1430) to pierwszy akt w rzeźbie pełnej od czasów antyku. Tego samego dłuta jest pierwszy od starożytności wielki posąg konny - pomnik Gattamelaty w Padwie (1453). Czołowymi rzeźbiarzami byli także: M. da Fiesole, A. del Verrochcio, J. della Quercia, J. Sansovino, L. della Robbia, który wprowadził do rzeźby technikę glazurowanej terakoty. Do arcydzieł renesansu należą wczesne prace Michała Anioła: Pietà Watykańska (1498-1500), Dawid (1501-1504), Mojżesz (1513-1516).

Dawid – Michał Anioł

Porwanie Sabinek – Jean Boulogne

Fragment II drzwi do baptysterium Katedry Florenckiej (1403-1424)

Michał Anioł, Pieta, Bazylika św. Piotra w Watykanie.

w kościele Św. Piotra w Okowach, Rzym Michał Anioł, Mojżesz w kościele Św. Piotra w Okowach, Rzym Wykonała Agata Lucia