Niepełnosprawność To słabość, ograniczenie psychofizyczne, uniemożliwiające pełnię fizycznego, psychicznego i duchowego funkcjonowania

Proces niepełnosprawności jest: Wieloetapowy Postępujący proces patologiczny prowadzi do zmian anatomicznych, fizjologicznych psychologicznych i emocjonalnych przejawiających się w dysfunkcji organizmu Wielowymiarowy Uszkodzenia te wywołują ograniczenia funkcjonalne w zakresie podstawowej fizycznej i umysłowej aktywności

Ze względu na rodzaj niepełnosprawności wyróżniamy: Uszkodzenie fizyczne i choroby np. narządów ruchu, reumatyczne, wewnętrzne, jak: gruźlica, choroby serca, narządu wzroku lub słuchu, ukł. nerwowego, choroby psychiczne i upośledzenie umysłowe

Perspektywy wpływu chorób na codzienną aktywność: Jak przewlekłe i ostre choroby wpływają na funkcjonowanie jednostki (granice fizyczne i umysłowe w zakresie czynności dnia codziennego)? Jak indywidualne i środowiskowe czynniki wpływają na proces niepełnosprawności?

Ograniczona sprawność jest rozpatrywana pod względem: Fizyczno-biologicznym Psychologicznym Zawodowym Socjologicznym Ekonomicznym Prawnym

Inwalidów Inne osoby niepełnosprawne W zależności od stopnia niepełnosprawności organizmu i jej związku z pracą wyróżniamy: Inwalidów Inne osoby niepełnosprawne

Kim jest inwalida? „Jest to osoba trwale poszkodowana na zdrowiu” Taka jednostka, u której „istnieje naruszenie sprawności i funkcji w stopniu wyraźnie utrudniającym pobieranie nauki w normalnej szkole, wykonywanie czynności życia codziennego, pracę zarobkową, udział w życiu społecznym oraz zajęciach w czasie wolnym od pracy” (A. Hulek 1969)

W aspekcie biologicznym : Niepełnosprawność, czy też naruszenie zdrowia i ograniczenie funkcji org. to fizyczne lub psychiczne upośledzenie będące wynikiem procesu, przebiegającego w 3 fazach: uszkodzenie zdrowia – ograniczenie czynności – czasowe lub trwałe upośledzenie fizyczne lub (i) psychiczne – uzależnienie społeczne

Główny model: Patologia Uszkodzenia Funkcjonalne ograniczenia Inwalidztwo Czynniki ryzyka, predyspozycje demograficzne, społeczne, styl życia, zachowania, czynniki psychologiczne, biologiczne, środowiskowe Styl życia - zmiany zachowań, wynikające z ograniczeń chorobowych

W aspekcie prawnym: Inwalidą jest osoba częściowo lub całkowicie niezdolną do podjęcia zatrudnienia i zarobkowania z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności org. Ustawowy podział obejmuje 3 grupy w zależności od stopnia niezdolności do pracy, zarobkowania i samodzielnego życia. Osoby spoza grup nie są prawnie inwalidami, a „osobami niezdolnymi do dotychczasowej pracy i nie zaliczanych do żadnej z grup inwalidów”, a także „pracownikami ze zmniejszoną sprawnością do pracy” - należą one do tzw. grup dyspanseryjnych (gruźlica, nadciśnienie, reumatyzm, cukrzyca, choroby skóry, oun, układu oddechowego, krążenia…

…mimo, że nie są inwalidami mają ograniczenia wymagające: - odpowiedniego doboru i formy szkolenia zawodowego - pomocy w usprawnieniu i przystosowaniu zawodowym - doboru stanowiska pracy i zatrudnia odpowiedniego do indywidualnych możliwości

…rozmiar ograniczeń ich sprawności dokonuje się na podstawie kryteriów: Medycznych Subiektywnych Czynnościowych Prawnych Opinii osób bliskich inwalidzie Środowiskowych

1955 r. - Międzynarodowa Organizacja Pracy Przyjęła szeroką definicję osoby niepełnosprawnej, jako jednostki, której perspektywa otrzymania pracy i utrzymania się w odpowiedniej pracy zostały poważnie ograniczone na skutek zmniejszenia sprawności fizycznej lub umysłowej, potrzebująca pomocy - czyli rehabilitacji

…liczba osób niepełnosprawnych wzrasta Sprzyjają temu: - rozwój przemysłu (wypadki i choroby) - wzrost tempa motoryzacji - dominacja schorzeń przewlekłych - przedłużenie się przeciętnego trwania życia ludzkiego

…choroby przewlekłe wymagają: Długotrwałego, stałego i dynamicznego przystosowania się do zmieniających się możliwości funkcjonowania chorego Przystosowania się rodziny, środowiska, całego społeczeństwa do integracji Konsekwencje choroby oznaczają zmiany w zachowaniach, pełnieniu ról społecznych (zależą one od społecznej sytuacji osoby niepełnosprawnej)

…miarą tych konsekwencji jest: Stopień aktywności w czynnościach dnia codziennego Stopień aktywności w czynnościach związanych z samodzielną egzystencją Ograniczenia w pełnieniu ról społecznych w pracy zawodowej, w rodzinie, w życiu publicznym

Pacjent wyleczony w sensie biologicznym może być niepełnowartościowym członkiem społeczeństwa: Gdyż z własnej woli lub pod presją środowiska społecznego może być przeniesiony poza „nawias społeczeństwa” - przymus rezygnacji z ról społecznych: rodzinnych, zawodowych, towarzyskich

Przyczyną izolacji są:

Niepełnosprawność może być stygmatyzująca Gdy prowadzi do negatywnych reakcji ze strony otoczenia, np. Chory na raka zostaje opuszczony przez przyjaciół (z powodu stigmy lub braku dawnej aktywności) Kobieta z rakiem piersi uznana jako nieatrakcyjna i dyskryminowana

Społeczne konsekwencje chorób lub kalectwa: Obejmują chorych i całe otoczenie (konieczność opieki, wydatków finansowych, poświęcenia czasu, odpowiednio dobrane reorganizacje zadań, zamierzeń, ról. Np. odpowiednia dieta, izolacja osób zakażających…) Zmiana ról i planów życiowych członków rodziny, a nawet dezorganizacja i rozpad rodziny Po 20% wykonanych operacji nastąpiło pogorszenie stosunków rodzinnych

Wpływ na rodzinę Czy chora osoba to źródło wstydu? Może zadanie do wykonania? Czy jest źródłem depresji, bezradności, a może na przekór wszystkiemu nadziei?

Problemy codzienności w rodzinie Tragiczne narodziny, choroba jednej z osób, kalectwo… Pojawia się poczucie winy, wstyd przed wyjściem na spacer, bezradność w obliczu najprostszych czynności, jak np. karmienie, czasem odrzucenie przez własnych rodziców, lęk przed przyszłością Łatwo o zniecierpliwienie, irytację, która może doprowadzić do użycia siły (problem przemocy) Niektórzy rodzice głodzą dzieci (by uchronić się przed dźwiganiem osoby otyłej) Czasem rodzice próbują wynagrodzić dziecku chorobę słodyczami (normalny posiłek jest wtedy próbą sił i władzy ) Skupienie zbyt wielkiej uwagi na osobie niepełnosprawnej prowadzi do rozbicia małżeństwa a w konsekwencji rodziny

Wpływ na zakłady pracy Zaburzenia w podziale zadań, dezorganizacja pracy w wyniku epidemii Dlatego dąży się do opanowania chorób zakaźnych oraz: nowotworowych, krążenia, cukrzycy, alkoholizmu, palenia papierosów, zmniejszenia ilości wypadków drogowych Konieczność uwzględnienia: opieki medycznej, planów urbanistycznych i architektonicznych; szkół specjalnych, zakładów pracy, zapewnienia bytu materialnego z budżetu państwa Podstawą są tu względy: humanitarne, ekonomiczne i społeczne. Celom tym służy rehabilitacja osób chorych i niepełnosprawnych

Niepełnosprawne fizycznie osoby dorosłe wg stopnia ograniczenia i wieku   Osoby dorosłe razem Słuch Wzrok Ruch GRUPY WIEKOWE niesprawny sprawny Ogółem 20,5 79,2 4,7 95,1 9,7 90,1 15,2 84,6 15-19 2,0 97,8 0,4 99,4 0,8 98,9 1,0 98,7 20-24 2,1 97,7 0,5 99,3 1,1 98,8 99,0 25-29 2,6 97,1 0,6 99,2 0,9 1,5 98,3 30-34 3,9 95,9 97,2 35-39 6,0 93,7 2,2 4,0 95,8 40-44 10,0 89,9 1,7 3,8 96,2 6,6 93,3 45-49 19,4 80,2 2,5 9,6 90,2 12,1 87,7 50-54 29,4 69,9 4,5 95,0 13,7 86,0 18,1 81,6 55-59 36,0 63,7 5,4 94,5 15,4 84,5 26,1 73,6 60-64 43,8 55,8 7,5 92,3 19,1 80,7 32,3 67,4 65-69 55,4 44,3 12,9 86,8 27,1 72,6 42,4 57,4 70-74 63,4 16,4 83,2 31,2 68,6 50,3 49,5 75-79 69,8 29,9 22,8 77,1 32,4 58,2 41,6 ponad 80 62,7 15,5 38,4 60,8 54,1 45,2 78,3 21,0

Występowanie chorób przewlekłych Ogółem 62% (55,5% ♂ 68% ♀) W miastach 63,2% (57% ♂ 68% ♀) Na wsi 60,2% (53% ♂ 67% ♀)

Choroby przewlekłe Choroba nadciśnieniowa Ogółem 16,4% 13,3% ♂ 19,2% ♀ (częstość występowania na wsi i w mieście porównywalna) Niedokrwienna choroba serca Ogółem 10,5% 6% ♂ 9,2% ♀ (częściej w mieście niż na wsi) Miażdżyca Ogółem 7,1% 6,1% ♂ 8% ♀ (miasto 7,5% wieś 6,4% )

Reumatoidalne zapalenie stawów Ogółem 17,8% 12,7% ♂ 22,4% ♀ (miasto 17,1% wieś 19% ) Wrzody żołądka i dwunastnicy Ogółem 7,6% 9,2% ♂ 6,1% ♀ (miasto 8,3% wieś 6,3% ) Choroby wątroby Ogółem 7,6% 4,8% ♂ 10,2% ♀ (porównywalne) Uczulenia , alergie Ogółem 9,1% 6,9% ♂ 11,2% ♀ (miasto 11% wieś 6%) Choroby kości ( w tym kręgosłupa) Ogółem 20,8% 18% ♂ 23,4% ♀ ( porównywalne)

Nerwice Ogółem 13,7% 9,4% ♂ 17,6% ♀ Zapalenie nerwów (miasto 14% wieś 13,3% ) Zapalenie nerwów Ogółem 7,5% 6,2% ♂ 8,7 % ♀ (miasto 8,2% wieś 6,3% ) Dane : GUS 2000r.

Stwierdzone choroby zawodowe (2000r.) Ogółem 7339 tys. (najwięcej w woj. śląskim i małopolskim) Zatrucia ostre i przewlekłe substancjami chemicznymi 135 tys. (łódzkie i zachodniopomorskie) Pylice płuc 748 tys. (śląskie ) Choroby oskrzeli i zapalne płuc 275 tys. (łódzkie ) Alergiczne nieżyty błon śluzowych nosa, gardła, krtani i tchawicy 168 tys. (małopolskie) Przewlekłe choroby narządu głosu związane z nadmiernym wysiłkiem głosowym 2479 tys. (małopolskie)

Choroby skóry 504 tys. ( śląskie) Choroby zakaźne i inwazyjne 690 tys. (podlaskie) Przewlekłe choroby narządu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy, nadmiernym przeciążeniem 172 tys. (śląskie) Uszkodzenia słuchu wywołane działaniem hałasu 1597 tys. (śląskie) Zespół wibracyjny 198 tys. (śląskie) Dane Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi (2000r.)