Choroby genetyczne spowodowane mutacjami chromosomowymi Małgorzata Łupińska

Choroby genetyczne Związane z zaburzeniami liczby chromosomów płciowych Związane z aneuploidią autosomów

Choroby związane z liczbą chromosomów płciowych Zespół Turnera Zespół Klinefeltera Zespół nadkobiety Zespół nadmężczyzny

Zespół Turnera Monsomia heterosomów – zespół Turnera. wystąpi wtedy, gdy w garniturze człowieka będzie tylko jeden chromosom płciowy (X-ponieważ bez niego nie powstanie żywy organizm). Osobniki taki posiada 45 chromosomów (44 autosomy+X).Osoba z tym zespołem ma płeć chromosomową żeńską (brak chromosomu Y), nie ma także ciałek Barra. Fenotypowo są to kobiety, bezpłodne (niedorozwinięte jajniki), przeważnie upośledzone umysłowo, maja niski wzrost i krępą budowę ciała, płetwiastą szyję

Zewnętrzne i wewnętrzne cechy zespołu TURNERA ! Specyficzne cechy morfologiczne dysmorfia (zniekształcenia) twarzy, płetwistość szyi, obrzęki rąk i nóg, niska linia włosów na karku, koślawość łokci, skrócenie IV kości śródręcza, smukłość palców, hipoplazja paznokci, niskie osadzenie i (lub) odstawanie małżowin usznych szeroki rozstaw brodawek sutkowych, puklerzowata klatka piersiowa itp.

Poduszeczkowaty obrzęk stóp

Płetwiasta szyja

Dziewczynka z Zespołem Turnera

Zespól Klinefeltera Kariotyp - 44 autosomy + trzy chromosomy płciowe (XXY). Płeć chromosomowa jest męska, płeć chromatynowa żeńska. Fenotypowo są to mężczyźni, zwykle wyżsi i słabiej umięśnieni niż inni mężczyźni w ich rodzinach (średni wzrost chorych to 182 cm, podczas gdy średni wzrost w populacji męskiej wynosi 175 cm). u których cechy patologiczne pojawiają się w okresie dojrzewania: są bezpłodni (niedorozwój jąder), wykazują objawy ginekomastii (rozwój sutek w typie kobiecym), występują także inne cechy kobiece takie jak brzmienie głosu, charakter owłosienia, układ tkanki tłuszczowej. Przeważnie maja normalny poziom inteligencji, ale mogą wykazywać zaburzenia i anomalie seksualne a także agresywność. Osoby z zespołem Klinefeltera stanowią 0,1% populacji męskiej.

Mężczyzna z zespołem Klinefeltera

Zespół nadkobiety Trisomia chromosomu X (zespół XXX, nadkobieta, metakobieta, nadsamica) - nondysjunkcja chromosomów płciowych. Kobieta dotknięta tym zespołem posiada dodatkowy chromosom X (XXX), tym samym posiada 47 chromosomów w genomie. W znaczeniu nadsamicy - osobnik o cechach fenotypowych żeńskich, często z wyjątkowo dobrze zaznaczonymi trzeciorzędowymi cechami płciowymi. Wada ta jest silnie związana z wiekiem matki, im większy wiek matki, tym większe prawdopodobieństwo trisomii XXX u córki. Występuje z częstością 1/1000 urodzeń (szacuje się, że 0,1% populacji kobiet ma ten zespół) i zazwyczaj przebiega bez istotnych cech fenotypowych lub klinicznych choroby. Trisomii X może towarzyszyć wysoki wzrost. Większość pacjentek rozwija się normalnie i nie ma problemów z płodnością, choć zdarzają się przypadki zaburzeń miesiączkowania i obniżenia płodności. Trisomii X towarzyszy też zwiększone ryzyko wystąpienia trudności w uczeniu się, a w niektórych przypadkach lekkie upośledzenie. U kobiet z zespołem XXX występują dwa ciałka Barra.

Zespół nadmężczyzny Kariotyp - 44 autosomy +XYY. Są to mężczyźni o wysokim wzroście, z intensywnym trądzikiem, jednak są oni płodni i ich potomstwo jest bez skazy. Stanowią około 0,1% populacji męskiej.

Choroby związane z aneuploidią autosomów Zespół Downa Zespół Patau Zespół Edwardsa

Zespół Downa Trisomia chromosomu 21. Osoby z tą wadą mają mongoidalne rysy twarzy, szczególny układ bruzd na dłoniach – małpie dłonie, niezborność ruchów i niedorozwój umysłowy. Inne częste problemy to przepukliny i brak jąder w worku mosznowym u chłopców (jądra niezstąpione). Zwykle w dalszej perspektywie obserwuje się opóźnione dojrzewanie płciowe i niski wzrost (u obu płci). Mężczyźni przeważnie są bezpłodni. Dziewczynki mogą miesiączkować, a niektóre zajść w ciążę. Obecnie niemal 80% chorych z zespołem Downa przeżywa więcej niż 30 lat. Niemal wszyscy z trisomią 21 po czterdziestym roku życia zapadają na chorobę Alzheimera. Dzieci z zespołem Downa z reguły są pogodne, ciepłe, bardzo przywiązane do rodziców.

Zespół Downa Zespół Downa wykrywa się metodami diagnostyki prenatalnej. Zaobserwowano, że starsze kobiety w większym stopniu są narażone na ryzyko urodzenia dziecka z tą wadą niż kobiety młodsze. U matek, które nie przekroczyły 28. roku życia, z zespołem Downa rodzi się jedno dziecko na tysiąc, u matek czterdziestoletnich częstotliwość ta wynosi jeden do stu, a u starszych nawet jeden do pięćdziesięciu.

Dziecko z zespołem Downa

Zespół Edwardsa trisomia chromosomu 18. Częstotliwość występowania tej wady wynosi 3/10000 żywo urodzonych niemowląt, z tym że u dziewczynek występuje on 3 razy częściej. Wiek matki wpływa  na częstotliwość występowania tego zespołu. Większość dzieci przeżywa 3-4 miesięcy, wyjątkowo do 2 lat.  Dzieci  z tym zespołem charakteryzują się m.in.  wzmożonym napięciem mięśniowym, przykurczem kończyn, nisko osadzonymi uszami, pojawiają się wady stóp (tzw. suszkowate stopy), niemowlęta zaciskają  charakterystycznie piąstkę. Często zespołowi Edwardsa towarzyszą wady serca bądź ośrodkowego układu nerwowego. 

Kariotyp Zespołu Edwardsa

Zespół Patau trisomia chromosomu 13. Częstotliwość występowania tej wady wynosi 2/10000 żywo urodzonych niemowląt. Wiek matki, choć w niewielkim zakresie, wpływa  na częstotliwość występowania tego zespołu.  Dzieci z zespołem Patau umierają zazwyczaj w kilka godzin lub dni po urodzeniu. Tylko 1 dziecko z 20 przeżywa dłużej niż 6 miesięcy. Jednakże niektóre dzieci przeżywają okres dojrzewania. Osoby dorosłe z tym zespołem są rzadkością. Chorzy  z Zespołem Patau charakteryzuje się ubytkami owłosienia na głowie, oczy są osadzone  blisko siebie (może dojść nawet do ich "połączenia"). Zespołowi temu towarzyszy często  rozczep wargi i podniebienia, polidaktylia czyli dodatkowy palec, najczęściej od strony palca małego, zdarzają się wytrzewienia.  Z chorób towarzyszących liczne są wady serca, występują one w 80% przypadków. Zazwyczaj obejmują one takie zaburzenia jak : przetrwały przewód tętniczy, defekt przegrody międzyprzedsionkowej i międzykomorowej, prawostronne położenie serca).

Dziecko z Zespołem Patau

Zespół kociego krzyku Zespół kociego krzyku (cri du chat ) powoduje delecja krótkiego ramienia chromosomu 5 (kariotyp 46,XX,del 5p lub 46,XY,del 5p). Wielkość delecji może być różna, od 5p15.2 do całego krótkiego ramienia. Przypuszcza się, że do genów, których delecja wpływa na fenotyp zespołu kociego krzyku należą położone na krótkim ramieniu chromosomu 5 geny kodujące białka biorące udział w rozwoju mózgu - semaforynę F i delta-kateninę, a także gen kodujący telomerazę. W okresie noworodkowym i pierwszych miesiącach okresu niemowlęcego stwierdza się charakterystyczny płacz dziecka, zwykle prowadzący do prawidłowej diagnozy i od którego zespół wziął swoją nazwę. Płacz przez wysoką tonację dźwięków i monotonię przypomina miauczenie kota. Wiązane jest to z nieprawidłową budową krtani (krtań jest mała, wąska, romboidlanego ksztłtu) i nagłośni (wiotka, mała, hipotoniczna), a także zaburzeniami czynnościowymi i strukturalnymi układu nerwowego. Płacz zanika w ciągu kilku miesięcy Spotyka się ponadto zmiany kostno-stawowe, takie jak koślawość kończyn, nadmierna ruchomość stawów

Dziecko z zespołem kociego krzyku 8 miesięcy, 42 lata, 4 lata, 9,5 roku