Ekonomia konstytucyjna J.M. Buchanana Konstytucja gospodarcza wolnego społeczeństwa Dorota Piotrowska Mateusz Jagiełło

Ekonomia konstytucyjna Dyscyplina z pogranicza ekonomii i nauk politycznych. Zajmuje się analizą ograniczeń wyborów dokonywanych przez podmioty gospodarcze, wypływających z przyjętego ładu społeczno -gospodarczego.

Ekonomia konstytucyjna Constitutional economics. Analiza wyboru zasad gry, czyli ograniczeń. Wybór sprawiedliwy lub efektywny.

Ekonomia konstytucyjna Konstytucja - akt normatywny formułujący normy prawne o najwyższej mocy prawnej; powszechnie obowiązująca. Reguluje podstawy ustroju państwa – społecznego, gospodarczego i politycznego. Uchwalana i zmieniana w szczególnym trybie przez specjalnie powołany do tego organ.

Pozytywna ekonomia konstytucyjna Jak jest? Proces powstawania i modyfikowania zasad konstytucyjnych. Wyjaśnienie efektów będących wynikiem istnienia alternatywnych zestawów konstytucyjnych.

Normatywna ekonomia konstytucyjna Jak powinno być? Koncepcja Hayeka, Koncepcja Buchanana.

Koncepcja Hayeka Powstrzymywanie swoich pragnień i stosowanie się do zasad sprawiedliwego funkcjonowania jako podstawa cywilizacji. Zasady ogólne i abstrakcyjne.

Koncepcja Hayeka Konstytucjonalizm – ograniczony rząd. Główny cel konstytucji –powstrzymanie państwa od ingerowania w wolność jednostek.

Koncepcja Hayeka Spontaniczny porządek – stan rzeczy, w którym wiele elementów różnych typów jest tak ze sobą powiązanych, że po zapoznaniu się z jakimś przestrzennym lub czasowym wynikiem całości możemy nauczyć się formułowania poprawnych oczekiwań dotyczących reszty, a przynajmniej oczekiwań, które będą miały duża szansę się sprawdzić.

Koncepcja Hayeka Dwuizbowa struktura instytucjonalna – uniemożliwienie grupom nacisku przejęcia kontroli nad władzą państwową.

Koncepcja Hayeka Modelowa konstytucja państwa składa się z zasad natury organizacyjnej, wskazuje ogólne cechy, które akty prawne muszą mieć, aby władze mogły wprowadzać je w życie.

James McGill Buchanan Amerykański ekonomista i politolog. Urodził się w 1919 roku w Murfreesboro (Tennessee). Ukończył Uniwersytet w Tennessee w 1940, a doktorat na uniwersytecie w Chicago uzyskał w 1948 roku.

James McGill Buchanan Wykładał na uniwersytetach w Wirginii, Kalifornijskim w Los Angeles, w Instytucie Politechnicznym Wirginii oraz (od 1983) na George Mason University w Farfaix. W 1986 roku otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii.

James McGill Buchanan Współtwórca teorii wyboru publicznego, która jest także nazywana ekonomiką konstytucyjną. Polityka przyrównana do gry, w której jest zespół reguł - konstytucja oraz strategii - zachowania polityczne.

James McGill Buchanan Jego zdaniem, teoria ta pozwala zrozumieć zarówno powszechność apatii niedoinformowanych wyborców oraz aktywność biznesmenów. Politycy stwarzają „reżim stałych deficytów budżetowych”.

James McGill Buchanan Ekonomia konstytucyjna (1987): „próba wyjaśnienia właściwości działania alternatywnych zestawów prawno-instytucjonalno-konstytucyjnych reguł, które stanowią ograniczenia dla wyborów i działań aktorów ekonomicznych i politycznych, reguł, które określają ramy, w których zwykłe wybory aktorów ekonomicznych i politycznych mają miejsce”.

Koncepcja Buchanana Teoria umowy społecznej - teoria prawno-polityczna występująca w doktrynach prawa natury, wg której powstanie społeczeństwa i państwa nastąpiło w wyniku łączenia się jednostek - żyjących poprzednio w "naturalnej" wolności - w drodze porozumienia się (umowy).

Koncepcja Buchanana Teoria wyboru publicznego – perspektywa patrzenia na politykę poprzez zastosowanie narzędzi i metod ekonomicznych do problemów kolektywnego lub nierynkowego procesu podejmowania decyzji.

Koncepcja Buchanana Jednostki podejmują działania wyłącznie we własnym interesie – homo oeconomicus. Indywidualizm normatywny Każda jednostka ma prawo dążyć do własnych celów, Cele społeczne nie istnieją.

Koncepcja Buchanana Koncepcja Knuta Wicksella Umowa jest „korzystna”, „dobra”, „efektywna” wtedy i tylko wtedy kiedy wszystkie ze stron spodziewają się osiągnięcia pewnych korzyści w związku z daną umową.

Dwuetapowy model procesu politycznego I ETAP – KONSTYTUCYJNY Zawarcie kontraktu konstytucyjnego, Jednomyślność wymogiem. II ETAP – POKONSTYTUCYJNY Jednostki podporządkowują się zasadom kontraktu.

Dwuetapowy model procesu politycznego Model pozwala na zobrazowanie różnicy pomiędzy wyborem zasad pewnej społeczno – politycznej gry, a jej samymi wynikami. Pokazuje on również znaczenie jednomyślności na poziomie konstytucyjnym.

Dwuetapowy model procesu politycznego Reinterpretacja kryterium efektywności Pareta, a test konsensu (ang. consensus-test) zasady i procedury stają się istotne, zaangażowane jednostki, jednomyślność dla uzyskania zgody jednostki.

Kryterium efektywności Kaldora-Hicksa Efektywność Kaldora-Hicksa - rozwiązanie jest efektywne, gdy w wyniku jego zastosowania jeden podmiot zyskuje więcej, niż traci inny, a jednocześnie istnieje sposób kompensacji strat przez podmiot zyskujący na rzecz podmiotu tracącego. Jeżeli w danej sytuacji wprowadzenie takiego rozwiązania jest niemożliwe wówczas obecna alokacja jest efektywna w sensie Kaldora-Hicksa.

Dwuetapowy model procesu politycznego Równość jednostek Traktowanie konstytucji jako „umowy społecznej” gwarantuje równe traktowanie na poziomie konstytucyjnym, Zasada jednomyślności chroni prawa jednostki.

Dwuetapowy model procesu politycznego Demokracja konstytucyjna Funkcjonowanie państwa demokratycznego w oparciu o konstytucję w sensie formalnym (spisany jednolity akt – ustawa zasadnicza, która jest usytuowanym najwyżej aktem prawnym o szczególnej mocy).

Funkcje państwa Państwo ochronne (protective state) Zabezpiecza przestrzeganie zasad zawartych w kontrakcie konstytucyjnym, Egzekwuje wypełnianie postanowień umów prywatnych przez ich strony, Rola „czysto naukowa” (sędzia sportowy). Państwo produkcyjne (productive state) Zapewnia produkcję dóbr publicznych.

Konstytucja minimum „Mieszanka konstytucyjna” (constitutional mix) ograniczenia dla zachowań ludzkich, prawa własności, postanowienia dotyczące egzekwowania tych praw, zasady dotyczące produkcji i finansowania dóbr publicznych.

Pytania do prezentacji Jakie są główne różnice między koncepcją Hayeka i Buchanana? Jakie cechy powinna mieć „idealna konstytucja”?

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ 