Poruszane zagadnienia: ZAWARCIE UMOWY Poruszane zagadnienia: - tryby zawierania umowy, - tryb ofertowy, - pojęcie stanu związania ofertą i jego konsekwencje, - czas związania ofertą, - odwołalność oferty w obrocie profesjonalnym - przyjęcie oferty, milczące przyjęcie oferty, - opóźnienie w dotarciu oferty do oferenta, - chwila i miejsce zawarcia umowy, - tryb przetargowy (aukcja, przetarg), - wadium, - żądanie unieważnienia umowy (przesłanki, legitymacja czynna), - negocjacje.

TRYBY ZAWIERANIA UMÓW TRYB OFERTOWY NEGOCJAJCJE TRYB PRZETARGOWY

TRYB OFERTOWY - uregulowany w art. 66-70 KC - do zawarcia umowy dochodzi poprzez złożenie oferty (przez oferenta) i jej przyjęcie (przez oblata) - oferta = oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, jeśli określa istotne postanowienia tej umowy STANOWCZA WOLA ZAWARCIA UMOWY OKREŚLENIE ISTOTNYCH POSTANOWIEŃ UMOWY - jeśli zachodzą wątpliwości co do kwalifikacji oświadczenia woli jako oferty, przyjmuje się, zgodnie z dyrektywą interpretacyjną zawartą w art. 71 KC, że ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, które są skierowane do ogółu lub poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy.

OBLACI KONKRETNIE OZNACZONE OSOBY NIEOZNACZONY KRĄG ADRESATÓW Art. 543 KC – wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.

STAN ZWIĄZANIA jako skutek ważnie złożonej oferty Stan związania oferenta powstaje z chwilą złożenia oferty. Polega on na tym, że oblat może przez przyjęcie oferty doprowadzić do zawarcia umowy o treści określonej w ofercie. Oferent, co do zasady, nie ma wpływu na to, czy umowa zostanie zawarta. Może ofertę niekiedy odwołać. Stan związania = stan niepewności Jeśli oferta została złożona w postaci elektronicznej, wiąże składającego, jeśli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie (art. 66[1] § 1 KC).

Art. 66 § 2 KC – oferta bezterminowa CZAS ZWIĄZANIA OFERTĄ Termin wskazany w treści oferty, o ile oferent termin taki przewidział (przyjęcie oferty może nastąpić najpóźniej do tego momentu) Art. 66 § 2 KC – oferta bezterminowa oferta złożona w obecności drugiej strony oferta złożona w inny sposób lub za pomocą środka bezpośredniego - przestaje wiązać z upływem porozumiewania się na odległość czasu, w którym oferent mógł w zwykłym toku czynności - przystaje wiązać, jeśli nie zostanie otrzymać odpowiedź wysłaną przyjęta niezwłocznie (art. 66 § 2 KC). bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 66 § 2 KC)

OFERTA ODWOŁALNA W stosunkach między przedsiębiorcami wprowadzono zasadę odwołalności oferty (wyjątek od nieodwołalności oferty w okresie związania ofertą), którą statuuje art. 66[2] § 2 KC. Zgodnie z treścią tego przepisu oferta może być odwołana – w stosunkach między przedsiębiorcami – przed zawarciem umowy, jeśli oświadczenie o odwołaniu oferty zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty. Oferty nie można odwołać, jeśli: wynika to z jej treści, określono w niej termin przyjęcia

OPÓŹNIENIE W DOTARCIU OŚWIADCZENIA O PRZYJĘCIU OFERTY Jeśli oświadczenie o przyjęciu oferty doszło w opóźnieniem, ale z jego treści lub okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że składający ofertę zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, że wskutek opóźnienia odpowiedzi poczytuje umowę za niezawartą (art. 67 KC).

PRZYJĘCIE OFERTY złożenie przez adresata oferty oświadczenie o przyjęciu oferty w czasie związania ofertą = zawarcie umowy przyjęcie oferty = złożenie oferentowi przez oblata oświadczenia woli wyrażającego stanowczą decyzję zawarcia umowy o treści określonej w ofercie. zgodność oświadczeń woli - oferta musi być przyjęta w całości i tylko w jej zakresie przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę (art. 68 KC)

W stosunkach między przedsiębiorcami – przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty – poczytuje się za jej przyjęcie. Strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na ofertę (art. 68[1] § 1 KC). Zasady tej nie stosuje się, gdy w treści oferty wskazano, że: - może być ona przyjęta jedynie bez zastrzeżeń, - oferent niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy, - jeśli druga strona w odpowiedzi na ofertę uzależniła jej przyjęcie od zgody oferenta na włączenie zastrzeżeń do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymała.

MILCZĄCE PRZYJĘCIE OFERTY Jeśli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swoje działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty (art. 68[2] KC) = milczące przyjęcie oferty Jeśli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeśli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy – umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania. W przeciwnym razie oferta przestaje wiązać (art. 69 KC).

CHWILA ZAWARCIA UMOWY strony mogą określić chwilę zawarcia umowy w razie wątpliwości umowę uważa się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeśli dojście do składającego ofertę oświadczenie o przyjęciu nie jest wymagane - w chwili przystąpienia przez drugą stronę do jej wykonania

MIEJSCE ZAWARCIA UMOWY strony mogą określić miejsce zawarcia umowy w razie wątpliwości umowę uważa się za zawartą w miejscu, w którym składający ofertę otrzymał oświadczenie o jej przyjęciu, a jeśli dojście do składającego oświadczenie o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej – w miejscu zamieszkania lub siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy

TRYB PRZETARGOWY - uregulowany w art. 70[1] - 70[5] KC oraz przepisach pozakodeksowych - do zawarcia umowy dochodzi w drodze aukcji lub przetargu - tryb przetargowy składa się z trzech etapów: ogłoszenia, składania ofert, wyboru oferty - ogłoszenie o aukcji lub przetargu = oświadczenie woli organizatora, które rozpoczyna postępowanie przetargowe. Na treść ogłoszenia składają się: - zaproszenie do składania ofert - czas - miejsce - przedmiot - warunki aukcji albo przetargu lub sposób udostępnienia tych warunków

ZWIĄZANIE POSTANOWIENIAMI OGŁOSZENIA I WARUNKAMI AUKCJI ALBO PRZETARGU OGRANIZATOR od chwili udostępnienia warunków ma obowiązek postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia i warunków aukcji albo przetargu OFERENT od chwili złożenia oferty ma obowiązek postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia i warunków aukcji albo przetargu Ogłoszenie oraz warunki aukcji lub przetargu mogą być zmienione lub odwołane, tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści (art. 70[1] § 3 KC).

AUKCJA Uczestnicy aukcji (licytanci), którzy obecni są w miejscu aukcji albo komunikują się za pośrednictwem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość – składają oferty słownie lub równorzędnymi znakami Każda kolejna oferta powinna być korzystniejsza od poprzedniej (kolejne postąpienia), a każdy z uczestników może złożyć dowolną liczbę ofert Wybrana zostaje oferta najkorzystniejsza Jeśli w warunkach aukcji nie zastrzeżono inaczej, oferta złożona przez licytanta przestaje go wiązać, jeśli inny licytant złożył korzystniejszą ofertę (art. 70[2] § 1 KC) Do zawarcia umowy dochodzi z chwilą udzielenia przybicia (art. 70[2] § 2 KC). Licytant zaoferował najwyższą cenę, a pomimo 3-krotnego wezwania do dalszych postąpień, nikt nie zaoferował ceny wyższej.

Pomimo udzielenia przybicia umowa nie zostaje zawarta, jeśli jej ważność zależy od szczególnych wymagań określonych ustawą (np. od zachowania formy szczególnej). W takiej sytuacji zarówno organizator aukcji, jak również licytant, którego oferta została wybrana mogą dochodzić zawarcia umowy (art. 70[2] § 3 KC). Jeśli jedna ze stron uchyla się od zawarcia umowy, brakujące oświadczenie woli może zostać zastąpione przez orzeczenie sądu (art. 64 KC).

PRZETARG Oferty zawarcia umowy składane są w miejscu i czasie określonym przez organizatora w ogłoszeniu o przetargu Oferty weryfikowane są przez organizatora (komisję przetargową) Organizator dokonuje wyboru oferty najkorzystniejszej lub zamyka przetarg bez wyboru oferty Oferta przestaje wiązać, gdy wybrana została inna oferta lub zamknięto przetarg bez wyboru oferty – chyba, że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej Organizator ma obowiązek, niezwłocznie, powiadomić na piśmie uczestników przetargu o wyniku przetargu lub zamknięciu przetargu bez dokonania wyboru oferty

Do ustalenia chwili zawarcia umowy w drodze przetargu stosuje się przepisy dotyczące przyjęcia oferty – o ile w warunkach przetargu nie zastrzeżono inaczej. Zawarcie umowy = w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia organizatora przetargu o jej wyborze Do zawarcia umowy nie dojdzie, jeśli ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych przez ustawę. Zarówno organizatorowi, jak również uczestnikowi, którego ofertę wybrano przysługuje roszczenie o zawarcie umowy.

WADIUM Dodatkowe zastrzeżenie zawarte w warunkach aukcji albo przetargu Na osobach przystępujących do aukcji lub przetargu ciąży obowiązek wpłacenia odpowiedniej sumy pieniężnej lub ustanowienia jej zabezpieczenia – pod rygorem niedopuszczenia do aukcji albo przetargu Podmiot, który wpłacił lub zabezpieczył wadium staje się uczestnikiem aukcji albo przetargu

UCHYLANIE SIĘ OD ZAWARCIA UMOWY PRZEZ UCZESTNIKA Jeśli uczestnik aukcji albo przetargu, którego oferta została wybrana, uchyla się od zawarcia umowy, której ważność zależy od spełnienia szczególnych wymogów ustawowych, organizator aukcji albo przetargu może: - zachować sumę pobraną tytułem wadium, - dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia W pozostałych przypadkach wadium należy niezwłocznie zwrócić, a zabezpieczenie wygasa PRZEZ ORGANIZATORA Jeśli organizator aukcji albo przetargu uchyla się od zawarcia umowy, uczestnik, którego umowa została zawarta może: - żądać zapłat podwójnego wadium - żądać naprawienia szkody w granicach negatywnego interesu umownego

UNIEWAŻNIENIE UMOWY Legitymacja czynna: organizator aukcji albo przetargu (będący stroną umowy) + uczestnik aukcji albo przetargu (chociażby jego oferta nie została wybrana) + inna osoba, jeśli umowa została zawarta na jej rachunek lub zlecenie Przesłanka: jeśli strona umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji lub przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami Podmiot uprawniony może zwrócić się do sądu o unieważnienie umowy (wyrok konstytutywny, skutki ex tunc) Wygaśniecie uprawnień (terminy zawite): - miesiąc od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, - rok od dnia zawarcia umowy

NEGOCJACJE Wzajemna wymiana propozycji (informacji) w celu zawarcia umowy W toku negocjacji strony nie są związane swoimi oświadczeniami, aż do momentu uzyskania porozumienia, co do wszystkich postanowień stanowiących przedmiot negocjacji Art. 72 § 1 KC zawiera regułę interpretacyjną, którą stosuje się w razie wątpliwości, czy doszło do zawarcia umowy. Zgodnie z jej treścią – umowa zostaje zawarta jeśli strony doszły do porozumienia, co do wszystkich postanowień będących przedmiotem negocjacji Strony mają obowiązek wszczynać i prowadzić negocjacje w sposób zgodny z dobrymi obyczajami, w szczególności z zamiarem zawarcia umowy. Naruszenie ww. powinności opatrzone jest sankcją odszkodowawczą w granicach ujemnego interesu umownego

Literatura: Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2009, wyd. 10. Gniewek E. (red.), Machnikowski P. (red.), Zarys prawa cywilnego, Warszawa 2014. Gniewek E., Komentarz do KC, 2014, wyd. 6, Legalis.