Popyt, efekty substytucyjne i dochodowe Olimpia Markiewicz Dominika Milczarek-Andrzejewska Popyt, efekty substytucyjne i dochodowe Mikroekonomia I

Wpływ zmian cen dobra na realny dochód konsumenta

Wpływ zmian cen dobra na realny dochód konsumenta W wyniku spadku ceny powiększenie zbioru budżetowego dostępne są nowe koszyki dóbr, które nie były dostępne przed zmianą zmienia się dochód realny konsumenta, gdyż wzrósł dobrobyt konsumenta (dochód nominalny pozostał na stałym poziomie) Należy wyodrębnić dwa efekty: czysty efekt zmiany relacji cen (tzw. efekt substytucyjny) i efekt zmiany realnego dochodu (tzw. efekt dochodowy)

Wpływ zmian cen dobra na realny dochód konsumenta Efekt substytucyjny to zmiana popytu spowodowana zmianą ceny przy stałym dochodzie Efekt dochodowy to zmiana popytu spowodowana zmianą dochodu przy stałych cenach Efekt łączny suma efektu substytucyjnego i efektu dochodowego W jaki sposób można mierzyć zmianę dochodu realnego? Podejście Słuckiego lub podejście Hicksa

Podejście Słuckiego Podejście Słuckiego polega na takiej kompensacji zmiany dochodu realnego powstałej w wyniku zmiany cen dóbr, aby po zmianie cen dostępny był koszyk wybrany przez konsumenta przed zmianą

Podejście Słuckiego

Podejście Słuckiego Konsumenta jest stać na stary koszyk => jego sytuacja nie pogorszyła się Porównujemy pkt. wyboru przy ograniczeniu budżetowym przed zmianą z pkt. wyboru przy ograniczeniu budżetowym po zmianie cen i nowym poziomie dochodu => Zmiana popytu wynikająca ze zmiany relacji cen przy stałym dochodzie, czyli tzw. efekt substytucyjny w ujęciu Słuckiego.

Podejście Słuckiego Jaka powinna być zmiana dochodu, aby po zmianie cen stary koszyk był dostępny? Pierwotne ograniczenie budżetowe Po zmianie ceny (p1’) dochód kompensujący zmianę ceny w ujęciu Słuckiego (m’) spełnia nierówność Po odjęciu stronami Nowy poziom dochodu konsumenta

Podejście Hicksa Polega ono na takiej kompensacji zmiany dochodu realnego powstałej w wyniku zmiany cen dóbr, aby po zmianie cen wybrany przez konsumenta koszyk miał taką samą użyteczność, jak koszyk wybrany przed zmianą

Podejście Hicksa

Podejście Hicksa Konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności => nie odczuwa zmiany Porównujemy pkt. wyboru przy ograniczeniu budżetowym przed zmianą z pkt. wyboru przy ograniczeniu budżetowym po zmianie cen i nowym poziomie dochodu => Zmiana popytu wynikająca ze zmiany relacji cen przy stałym dochodzie, czyli efekt substytucyjny w ujęciu Hicksa

Podejście Hicksa Pierwotne ograniczenie budżetowe Po zmianie ceny (p1’) dochód kompensujący zmianę ceny w ujęciu Hicksa (m’) spełnia nierówność Gdzie jest nowym punktem wyboru przy ograniczeniu budżetowym Nowy dochód wylicza się poprzez przyrównanie użyteczności koszyków przed i po zmianie

Równanie Słuckiego Efekt substytucyjny i dochodowy działają w tę samą stronę

Równanie Słuckiego

Efekt łączny w postaci Hicksa Efekt substytucyjny i dochodowy działają w tę samą stronę

Efekt łączny w postaci Hicksa Równanie Słuckiego wygląda w tym przypadku analogicznie Należy pamiętać, iż wielkość kompensowanego dochodu w obydwu pojęciach nie musi być taka sama

Dobro normalne Efekt substytucyjny i dochodowy działają w tę samą stronę Elastyczność cenowa jest mniejsza do zera wzrost ceny powoduje spadek popytu, a spadek ceny powoduje wzrost popytu Elastyczność dochodowa jest większa od zera wzrost dochodu powoduje wzrost popytu, a spadek dochodu powoduje spadek popytu Analizowane dobro jest dobrem normalnym

Dobro niższego rzędu Elastyczność dochodowa jest ujemna Analizowane dobro jest dobrem niższego rzędu Efekty substytucyjny i dochodowy działają w przeciwnych kierunkach Efekt łączny może przyjmować różne znaki W rzeczywistości: Przeważnie efekt substytucyjny jest silniejszy od efektu dochodowego Czyli przy spadku ceny efekt łączny przyjmuje znak dodatni (wzrasta popyt na dobro)

Dobra Giffena Teoretycznie może wystąpić sytuacja: Efekt dochodowy będzie silniejszy Przy spadku ceny, efekt łączny przyjmie znak ujemny Dobra Giffena - spadek ceny powoduje spadek popytu, natomiast wzrost ceny powoduje wzrost popytu Przykłady: dzieła sztuki (im droższe, tym lepsze); ziemniaki lub pieczywo (jeśli pozostaną najtańszymi artykułami spożywczymi na rynku a z powodu wzrostu ich ceny dochód realny konsumentów spadnie)

Dobra Giffena Efekt substytucyjny i dochodowy działają w przeciwną stronę

Podsumowanie