Postępowanie przygotowawcze dr Dagmara Gruszecka

Postępowanie przygotowawcze - wiadomości ogólne pierwsze stadium postępowania karnego art. 14 § 1 zasada skargowości powzięcie przez oskarżyciela decyzji (co do umorzenia lub wniesienia AO) wymaga zbadania okoliczności sprawy. cel – przygotowanie sprawy dla oskarżyciela (ewentualnie sądu) Stadium to pełni przede wszystkim : FUNKCJĘ PRZYGOTOWAWCZĄ jako funkcję zasadniczą ( polega na zebraniu i utrwaleniu materiału dowodowego na użytek przyszłej rozpraw sądowej)

Postępowanie przygotowawcze - wiadomości ogólne Rola funkcji przygotowawczej zależy od 4 czynników: zakresu postępowania przygotowawczego (sumy okoliczności badanych w tym postępowaniu) Czy badać tylko najbardziej niezbędne okoliczności wystarczające dla stwierdzenia możliwości wniesienia aktu oskarżenia, ograniczając się do koniecznych czynności dowodowych czy dążyć do wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy i utrwaleniu wszystkich dowodów CELE POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO

Postępowanie przygotowawcze - wiadomości ogólne Art. 297 § 1.Celem postępowania przygotowawczego jest: 1) ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo, 2) wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy, 3) zebranie danych stosownie do art. 213 i 214, 4) wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody, 5) zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu. 5) zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zasadności wniesienia aktu oskarżenia albo innego zakończenia postępowania, jak również do przedstawienia wniosku o dopuszczenie tych dowodów i przeprowadzenie ich przed sądem § 2. W postępowaniu przygotowawczym należy dążyć także do wyjaśnienia okoliczności, które sprzyjały popełnieniu czynu.

Postępowanie przygotowawcze - wiadomości ogólne Postępowanie przygotowawcze realizuje zarówno cele ogólne postępowania karnego zawarte w art. 2 § 1, jak i cele szczególne, właściwe wyłącznie dla tego etapu postępowania, które stanowią model postępowania przygotowawczego. Pamiętaj też art. 2 § 1 i 2 k.p.k.!!!! Ad. 1 – patrz przesłanka faktyczna. + ustalenie, czy istnieją przesłanki do wniesienia skargi publicznej. Ad. 2 – Potrzeba ujęcia sprawcy podyktowana jest zachowaniem sprawcy. Jeśli wypełnia on swoje obowiązki procesowe, zbędne jest dokonywanie tej czynności. (kwestia czynności wykrywczych poza postępowaniem. Czynności operacyjno-rozpoznawcze) Ad. 3 – dane osoboznawcze + wywiad środowiskowy (tylko do podejrzanego!!!)

Postępowanie przygotowawcze - wiadomości ogólne Ad. 4 - Dokonana ustawą z 5.11.2009 r. zmiana art. 297 § 1 pkt 4 k.p.k. przywróciła z dniem 8.6.2010 r. brzmienie tego przepisu sprzed nowelizacji z 2007 r., eliminując konieczność "wszechstronnego" wyjaśniania okoliczności sprawy, co wydaje się rozwiązaniem bardziej odpowiadającym rzeczywistym potrzebom. Trafnie wskazuje się zwłaszcza, że postępowanie przygotowawcze nie powinno zmierzać do wyjaśnienia wszelkich możliwych wątków sprawy, ponieważ prowadzi to do swoistego nakręcania i rozszerzania sprawy o wątki nieistotne dla oskarżenia i w rezultacie do wydłużenia tego etapu procesu a także osłabienia znaczenia rozprawy głównej i dowodów przeprowadzanych przed sądem

Postępowanie przygotowawcze - wiadomości ogólne 297 K.P.K. a 325h k.p.k. Art. 325h [Ograniczenie dochodzenia] Dochodzenie można ograniczyć do ustalenia, czy zachodzą wystarczające podstawy do wniesienia aktu oskarżenia lub innego zakończenia postępowania. Należy jednak dokonać czynności przewidzianych w art. 321 § 1-5 oraz w art. 325g § 2, przesłuchać podejrzanego i pokrzywdzonego oraz przeprowadzić i utrwalić w protokołach czynności, których nie będzie można powtórzyć. Utrwalenie innych czynności dowodowych następuje w formie protokołu ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących udział w czynności; przepisu art. 148 § 2 zdanie pierwsze nie stosuje się. Funkcje akcesoryjne: W § 2 została wyrażona funkcja profilaktyczna postępowania przygotowawczego, bowiem w toku postępowania przygotowawczego należy dążyć także do wyjaśnienia okoliczności, które sprzyjały popełnieniu czynu.

Postępowanie przygotowawcze - wiadomości ogólne Realizacja funkcji akcesoryjnej: sygnalizacje – [art. 19 k.p.k.] bezzwłoczne zawiadomienie przełożonych [art. 21 k.p.k.] zatrzymanie przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa [229 k.p.k.] środki zapobiegawcze FUNKCJA WZGLĘDNIE PREJUDYCJALNA - oddziaływanie decyzji post. przygotowawczego na inne procesy

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania śledztwo dochodzenie Różnice: rodzaj spraw, w jakich się prowadzi organy prowadzące czas trwania postępowania stopień formalizmu postępowanie sprawdzające dochodzenie wstępne (308 k.p.k.) śledztwo (śledztwo prokuratorskie i śledztwo policyjne)

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - Organy Art. 298 [Organy właściwe] § 1. Postępowanie przygotowawcze prowadzi lub nadzoruje prokurator, a w zakresie przewidzianym w ustawie prowadzi je Policja. W wypadkach przewidzianych w ustawie uprawnienia Policji przysługują innym organom. § 2. Określone w ustawie czynności w postępowaniu przygotowawczym przeprowadza sąd. Art. 299 [Strony postępowania przygotowawczego] § 1. W postępowaniu przygotowawczym pokrzywdzony i podejrzany są stronami. § 2. W wypadkach wskazanych w ustawie określone uprawnienia przysługują również osobom nie będącym stronami. § 3. W czynnościach sądowych w postępowaniu przygotowawczym prokuratorowi przysługują prawa strony.

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - Organy Wyróżniamy: organy prowadzące i organy nadzorujące. Organy prowadzące są to organy państwowe, które same przeprowadza" czynności dowodowe w postępowaniu przygotowawczym, choćby zakres tych czynności był ściśle ograniczony. Organem nadzorującym jest organ, który w zasadzie nie przeprowadza postępowania bezpośrednio, lecz czuwa nad zgodnością postępowania z prawem i dba o jego sprawność.

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - Organy Organy prowadzące postępowanie przygotowawcze: śledztwo: - prowadzi je prokurator (art. 311 § 1); Art. 311 § 2. Prokurator może powierzyć Policji przeprowadzenie śledztwa w całości lub w określonym zakresie albo dokonanie poszczególnych czynności śledztwa; w wypadkach określonych w art. 309 pkt 2 i 3 można powierzyć Policji jedynie dokonanie poszczególnych czynności śledztwa. § 4. W sytuacji, o której mowa w § 2, Policja może dokonać innych czynności, jeżeli wyłoni się taka potrzeba. § 6. Prokurator może zastrzec do osobistego wykonania jakąkolwiek czynność śledztwa.

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - Organy Pamiętaj jednak, że policja prowadząc czynności dowodowe w ramach powierzonego zakresu śledztwa: Art. 311 § 3. Utrwalanie przesłuchania świadków przez Policję następuje w formie protokołu ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących udział w czynności. Przepisu art. 148 § 2 zdanie pierwsze nie stosuje się. § 5. W sytuacji, o której mowa w § 4, Policja utrwala wypowiedzi świadka w formie notatki urzędowej. W wypadkach niecierpiących zwłoki Policja może sporządzić protokół, o którym mowa w § 3. § 7. W toku powierzonego śledztwa, Policja występuje z wnioskiem do prokuratora o przesłuchanie świadka, jeżeli jego zeznania mogą mieć szczególne znaczenie dla procesu.

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - Organy Policja nie może sama wszczynać śledztwa, taka czynność należy wyłącznie do kompetencji prokuratora; prokurator może powierzyć natomiast dokonanie jedynie określonej czynności śledztwa, ale już nie jego prowadzenie, gdy osobą podejrzaną jest sędzia, prokurator, funkcjonariusz Policji, ABW, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego lub CBA, a także gdy osobą podejrzaną jest funkcjonariusz Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nad nim nadrzędnego, w zakresie spraw należących do właściwości tych organów lub o występki popełnione przez tych funkcjonariuszy w związku z wykonywaniem czynności służbowych (art. 311 § 2); W takim samym zakresie jak policja, śledztwo mogą prowadzić: Straż Graniczna, Służba Celna,ABW, CBA ,Żandarmeria Wojskowa oraz inne przewidziane w przepisach szczególnych (312 pkt 1 i 2);

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - Organy dochodzenie prowadzi: - Policja, która jest klasycznym organem dochodzenia (art. 325a § 1); - organy, o których mowa w art. 312, np: - organy Straży Granicznej w sprawach o wymienione przestępstwa w ustawie o SG; - organy ABW w sprawach należących do zakresu jej właściwości (art. 5 ust. 1 ustawy o ABW oraz AW), choć ze względu na wagę takich czynów jednak prawie zawsze w takich sprawach prowadzi się śledztwo, chociażby konkretny czyn wyczerpywał tylko znamiona występku upoważniającego do prowadzenia dochodzenia (np. art. 256 kk); - organy CBA w sprawach należących do jego właściwości; - finansowe organy dochodzenia w zakresie ich właściwości;

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - Organy prokurator, jeżeli postanowi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy prokurator o prowadzeniu w sprawie własnego dochodzenia (art. 325 § 1 in fine); organy uprawnione, obok Policji, na podstawie rozporządzenia wykonawczego Ministra Sprawiedliwości z 13 VI 2003 r. (Dz.U. Nr 108, poz. 1019 z późno zm.), wydanego na podstawie art. 325d w sprawach o przestępstwa szczegółowo określone w tym rozporządzeniu. Są to: organy Inspekcji Handlowej, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, urzędy skarbowe i inspektorzy kontroli skarbowej, Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej; Organ tym przysługują też uprawnienia prokuratora w zakresie stosowania trybów konsensualnych i warunkowego umorzenia postępowania określone w art. 335 § 1, 336 i 387 § 2 (art. 325i § 3)

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - Organy Organy uprawnione do prowadzenia dochodzeń, określone w § 1, mogą również w tym zakresie wnosić i popierać oskarżenie przed sądem pierwszej instancji. 2. Uprawnienia do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji przysługują także organom Straży Granicznej w sprawach o przestępstwa z art. 137, 264, 270, 273 i art. 275-277 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.4)), art. 147 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 128, poz. 1175 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959) oraz art. 125 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128, poz. 1176 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959). wszystkie te organy mogą prowadzić dochodzenie tylko w sprawach o przestępstwa wyraźnie określone w rozporządzeniu i pozbawione są prawa do wnoszenia apelacji;

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - Organy organy uprawnione na podstawie ustaw szczególnych, a to: funkcjonariusze Straży Leśnej i podmioty mające uprawnienia strażników leśnych (ustawa o lasach z 28 IX 1991 r.), Państwowa Straż Łowiecka (ustawa - Prawo łowieckie z 13 X 1995 r., finansowe organy dochodzenia (art. 133 kks.); - dochodzenie wstępne (w niezbędnym zakresie), które mogą prowadzić prokurator, Policja (art. 308 § 1) i inne organy posiadające uprawnienia Policji, . zakresie ich właściwości określonej ustawowo (art. 312).

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - Organy Organami nadzorującymi postępowanie są: prokurator, którego zakres uprawnień w dziedzinie nadzoru określają art. 311 § 5,326-328 k.p.k. sąd, któremu kodeks zastrzega: - wyłączność niektórych decyzji, - rozpoznawanie zażalenia na niektóre postanowienia prokuratora, - upoważnia do niektórych czynności dowodowych

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - właściwość Postępowanie przygotowawcze prowadzi lub nadzoruje jednostka określona zgodnie z odpowiednio stosowanymi art. 31-34 Kodeksu postępowania karnego – czyli według zasad ogólnych !!!!! forma - Przekazanie sprawy według właściwości miejscowej do innej jednostki nie wymaga zarządzenia ani postanowienia. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej, postępowanie przygotowawcze prowadzi się lub nadzoruje w jednostce wyznaczonej przez kierownika prokuratury apelacyjnej, na której obszarze właściwości najwcześniej uzyskano informację o popełnieniu przestępstwa lub przestępstwa skarbowego. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, ze względu na dobro prowadzonego postępowania, kierownik jednostki wyższego stopnia może, w drodze postanowienia, przekazać sprawę do prowadzenia lub nadzoru innej podległej jednostce niż jednostka właściwa w myśl ust. 1. O sprawach, które mogą dotyczyć funkcjonariuszy publicznych, o których mowa w art. 115 § 13 pkt 1-2a k.k., sędziów lub prokuratorów, a także o innych sprawach wywołujących oddźwięk społeczny, kierownik jednostki zawiadamia prokuratora apelacyjnego, który może o tej sprawie poinformować Prokuratora Generalnego.

Postępowanie przygotowawcze – formy postępowania - właściwość Uregulowania szczególne: § 59 np.: 1. W sprawach o przestępstwo określone w art. 209 k.k. postępowanie przygotowawcze prowadzi się lub nadzoruje w jednostce, na której obszarze właściwości stale mieszka lub czasowo przebywa pokrzywdzony. 2. W sprawach o przestępstwo popełnione za pośrednictwem sieci teleinformatycznej lub telekomunikacyjnej postępowanie przygotowawcze prowadzi się lub nadzoruje w jednostce, na której obszarze właściwości sprawca działał. § 60 Kierownik jednostki może zwrócić się do bezpośredniego przełożonego z wnioskiem o przejęcie prowadzenia danej sprawy, jeżeli uzasadniają to w szczególności skomplikowany charakter sprawy lub względy organizacyjne, w tym związane z obsadą kadrową jednostki. § 61 1. W przypadku łączenia spraw do prowadzenia w jednym postępowaniu przygotowawczym, akta postępowania później wszczętego włącza się do akt postępowania wszczętego wcześniej. 2. Niezależnie od dnia wszczęcia postępowania przygotowawczego w łączonych sprawach akta dochodzenia włącza się do akt śledztwa, a akta innego postępowania do akt postępowania, w którym stosuje się tymczasowe aresztowanie.

Postępowanie przygotowawcze – śledztwo Art. 309 - Przedmiot śledztwa  ŚLEDZTWO OBLIGATORYJNE: (kryt. podmiotowe, przedmiotowe i w sprawach: mieszane) 1) w których rozpoznanie w pierwszej instancji należy do właściwości sądu okręgowego, 2) o występki - gdy osobą podejrzaną jest sędzia, prokurator, funkcjonariusz Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Celnej lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego, 3) o występki - gdy osobą podejrzaną jest funkcjonariusz Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, w zakresie spraw należących do właściwości tych organów lub o występki popełnione przez tych funkcjonariuszy w związku z wykonywaniem czynności służbowych, 4) o występki, w których nie prowadzi się dochodzenia, (325b K.P.K.)

Postępowanie przygotowawcze – śledztwo Śledztwo wszczyna się także przeciwko nieletniemu w sprawie, w której prokurator jest właściwy do jej prowadzenia. Chodzi zwłaszcza o sytuacje określone w przepisie art. 16 § 2 NielU. Przewiduje on - jako odstępstwo od zasady - prowadzenie postępowania przez prokuratora przeciwko nieletniemu, który dopuścił się czynu karalnego z dorosłym. Łączne prowadzenie przez prokuratora sprawy nieletniego i osób dorosłych w jednym postępowaniu przygotowawczym, uzależnione jest od dwóch przesłanek: czyn karalny nieletniego pozostaje w ścisłym w związku z czynem osoby pełnoletniej oraz dobro nieletniego nie stoi na przeszkodzie łącznemu procedowaniu sprawy. Postanowienie prokuratora o wszczęciu śledztwa wobec nieletniego, a następnie objęcie go aktem oskarżenia wymaga uzasadnienia wskazującego na powody odstąpienia od zasady przewidzianej w art. 16 § 1 NielU (por. wyr. SN z 9.7.1997 r., V KKN 217/97, Prok. i Pr. - wkł. 1998, Nr 1, poz. 19). ŚLEDZTWO FAKULTATYWNE Art. 309 pkt 5 o występki, w których prowadzi się dochodzenie, jeżeli prokurator tak postanowi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy.

Postępowanie przygotowawcze – śledztwo Termin ukończenia śledztwa Art. 310 k.p.k. § 1. ŚLEDZTWO POWINNO BYĆ UKOŃCZONE W CIĄGU 3 MIESIĘCY. § 2. W uzasadnionych wypadkach okres śledztwa może być przedłużony na dalszy czas oznaczony przez prokuratora nadzorującego śledztwo lub prokuratora bezpośrednio przełożonego wobec prokuratora, który prowadzi śledztwo, nie dłuższy jednak niż rok. W szczególnie uzasadnionych wypadkach właściwy prokurator nadrzędny nad prokuratorem nadzorującym lub prowadzącym śledztwo może przedłużyć jego okres na dalszy czas oznaczony.

Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie Zakres spraw objętych dochodzeniem Art. 325b k.p.k. § 1. Dochodzenie prowadzi się w sprawach o przestępstwa należące do właściwości sądu rejonowego: 1) zagrożone karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, z tym że w wypadku przestępstw przeciwko mieniu tylko wówczas, gdy wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub grożąca nie przekracza 200 000 zł, 2) przewidziane w art. 159, art. 254a i art. 262 § 2 Kodeksu karnego, 3) przewidziane w art. 279 § 1, art. 286 § 1 i 2 oraz w art. 289 § 2 Kodeksu karnego, jeżeli wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub grożąca nie przekracza 200 000 zł.

Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie Warunki negatywne: Art. 325b § 2. - wyłączenia - spośród spraw o przestępstwa wymienione w § 1 pkt 1 nie prowadzi się dochodzenia w sprawach o przestępstwa określone w Kodeksie karnym w art. w art. 155, art. 156 § 2, art. 157a § 1, art. 165 § 2, art. 168, art. 174 § 2, art. 175, art. 181–184, art. 186, art. 201, art. 231 § 1 i 3, art. 240 § 1, art. 250a § 1–3, art. 265 § 3 oraz w rozdziale XXXVI, z wyjątkiem art. 297 i art. 300, i rozdziale XXXVII Kodeksu karnego. Art. 325c - już nie obowiązuje!!!!

Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie Termin zakończenia dochodzenia; inne zagadnienia Art. 325i k.p.k. § 1.DOCHODZENIE POWINNO BYĆ UKOŃCZONE W CIĄGU 2 MIESIĘCY. Prokurator może przedłużyć ten okres do 3 miesięcy, a w wypadkach szczególnie uzasadnionych - na dalszy czas oznaczony nie dłuższy jednak niż rok W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, prokurator bezpośrednio przełożony nad prokuratorem prowadzącym lub nadzorującym dochodzenie może przedłużyć jego okres na dalszy czas oznaczony

Postępowanie przygotowawcze – porządek czynności fazy poprzedzające formalne wszczęcie postępowania (postępowanie sprawdzające, dochodzenie w niezbędnym zakresie) Postępowanie przygotowawcze w sprawie (in rem) postępowanie przeciwko podejrzanemu (in personam) sporządzenie aktu oskarżenia

Postępowanie przygotowawcze – postępowanie w sprawie Źródło wiedzy o przestępstwie zawiadomienie o przestępstwie, co jest regułą, materiały własne organu procesowego a także informacje prasowe. Pamiętać o zasadzie legalizmu (przestępstwa publicznoskargowe!!!) Kwestia przestępstw wnioskowych !!! Art. 304 k.p.k. : społeczny obowiązek zawiadomienia prokuratora lub Policji o przestępstwie ściganym z urzędu, ciążący na każdym prawny obowiązek takiego zawiadomienia, ciążący na instytucjach państwowych i samorządowych. oraz ciążący na nich obowiązek podjęcia stosownych działań mających na celu nie dopuszczenie do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

Postępowanie przygotowawcze – postępowanie w sprawie Obowiązek prawny zawiadomienia, zagrożony dodatkowo sankcją karną, dotyczy też osób fizycznych, które posiadają wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 240 § 1 KK!!! Ustawa nie przewiduje szczególnej formy, w jakiej ma zostać złożone zawiadomienie o przestępstwie. Może ono nastąpić na piśmie lub ustnie do protokołu – ART. 304a KPK!!!!! Prokurator przyjmuje ustne zawiadomienie o przestępstwie w sprawach, o których mowa w art. 309 pkt 2 i 3 k.p.k. niezależnie od właściwości miejscowej. Prokurator jest obowiązany nadać bieg sprawie niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia sporządzenia protokołu lub otrzymania pisemnego zawiadomienia o przestępstwie. PROTOKÓŁ

Postępowanie przygotowawcze – postępowanie w sprawie art. 304 § 3. Zawiadomienie o przestępstwie lub własne dane świadczące o popełnieniu takiego przestępstwa, co do którego obowiązkowe jest prowadzenie śledztwa przez prokuratora, Policja przekazuje wraz z zebranym materiałem niezwłocznie prokuratorowi Należy przyjąć, że obowiązek policji wskazany w tym przepisie dotyczy wszystkich przypadków, co do których prowadzenie śledztwa jest obowiązkowe. 325e § 2 – postanowienie o wszczęciu dochodzenia nie wymaga zatwierdzenia przez prokuratora, ale trzeba go powiadomić w związku ze skreśleniem par. 3 tego przepisu.

Postępowanie przygotowawcze – czynności sprawdzające Czynności sprawdzające są dokonywane PRZED WYDANIEM POSTANOWIENIA O WSZCZĘCIU ŚLEDZTWA LUB DOCHODZENIA!!! Ta faza procesu, ma za zadanie wyeliminowanie przypadków zbędnego wszczynania i prowadzenia postępowania przygotowawczego, w sytuacji, gdy nie było ku temu podstaw. Polegają one na uzupełnieniu danych zawartych w zawiadomieniu o przestępstwie lub sprawdzeniu faktów. Przeprowadzenie czynności sprawdzających jest możliwe także w wypadku uzyskania informacji z innego źródła niż zawiadomienie o przestępstwie, w szczególności, gdy organ ścigania dysponuje własnymi informacjami o możliwości zaistnienia przestępstwa.

Postępowanie przygotowawcze – czynności sprawdzające (ART. 307 § 2) czynności, których przeprowadzenie jest niedopuszczalne podczas czynności sprawdzających: dowodu z opinii biegłego oraz czynności wymagających spisania protokołu, np. oględzin, z wyjątkiem spisania protokołu z przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie lub wniosku o ściganie oraz z przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej. Jeżeli zawiadamiającym o przestępstwie jest pokrzywdzony, to przesłuchuje się go wówczas w charakterze świadka. Jeżeli zaś zawiadomienie składa osoba trzecia, to przesłuchanie pokrzywdzonego jako świadka w trybie art. 307 § 3 jest niedopuszczalne

Postępowanie przygotowawcze – czynności sprawdzające Czynności sprawdzające dokumentowane są w formie notatek urzędowych (art. 143 § 2 K.P.K.), które nie mają mocy dowodowej!!! art. 207 § 5. K.P.K. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio w wypadku podejmowania przez organy ścigania przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa sprawdzenia własnych informacji, nasuwających przypuszczenie, że popełniono przestępstwo.

Postępowanie przygotowawcze – czynności sprawdzające Sprawdzenie informacji własnych Chodzi o czynności operacyjne dokumentowane przez Policję lub inne organy ścigania. Odpowiednie stosowanie (art. 307 par 2 !!!!) odnosi się do ograniczeń możliwości utrwalania czynności w protokołach w przypadku "sprawdzania informacji własnych" nie ma obowiązku wydawania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania. Ewentualne wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia jest przewidziane podczas dokonywania czynności sprawdzających na podstawie § 1 komentowanego artykułu! do sprawdzania informacji własnych nie odnosi się też termin 30 – dniowy!

Postępowanie przygotowawcze – czynności sprawdzające Termin 30 DNI (od przyjęcia zawiadomienia o przest.) Postanowienie o: wszczęciu śledztwa albo o odmowie wszczęcia należy wydać najpóźniej w terminie 30 dni od otrzymania zawiadomienia. Termin ten ma charakter instrukcyjny. Jeżeli czynności sprawdzające przeprowadzane są na podstawie informacji własnych, to nie są one związane 30-dniowym terminem z § 1 przepisu. Można wyróżnić 2 fazy CS: właściwe postępowanie sprawdzające + czynności koncowe, czyli wydanie stosowanego postanowienia wraz z procedurą zażaleniową (306 par. 1)

Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie wstępne Od dochodzenia właściwego istotnie różni się tzw. dochodzenie wstępne zwane „DOCHODZENIEM W NIEZBĘDNYM ZAKRESIE” ART. 308 K.P.K. Wstępna faza post. przygotowawczego Podstawami warunkującymi podjęcie czynności w niezbędnym zakresie są: 1) konieczność zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem, wynikająca z realnego zagrożenia, 2) wypadek niecierpiący zwłoki, 3) czynności podejmowane PRZED wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, a więc, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa.

Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie wstępne Czynności w niezbędnym zakresie podejmowane są przez Policję, jak i prokuratora oraz inne organy uprawnione do prowadzenia dochodzenia na podstawie art. 312 k.p.k. Polegają one na tym, że W wypadkach niecierpiących zwłoki można dokonać : oględzin, w razie potrzeby z udziałem biegłego, przeszukania lub czynności wymienionych w art. 74 § 2 pkt 1 (oględziny zewnętrze ciała oraz inne badania niepołączone z naruszeniem integralności ciała; pobranie odcisków, fotografowanie oraz okazanie w celach rozpoznawczych innym osobom) w stosunku do osoby podejrzanej, a także przedsięwziąć wobec niej inne niezbędne czynności, nie wyłączając pobrania krwi, włosów i wydzielin organizmu. Katalog czynności dokonywanych na podstawie § 1 jest otwarty.

Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie wstępne W wypadkach niecierpiących zwłoki, w szczególności wtedy, gdy mogłoby to spowodować zatarcie śladów lub dowodów przestępstwa, można w toku czynności wymienionych w § 1 przesłuchać osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa w charakterze podejrzanego. Przesłuchanie odbywa się przed wydaniem postanowienia o przedstawieniu zarzutów. Rozpoczyna się ono od przedstawienia ustnie zarzutów osobie podejrzanej. Przesłuchanie osoby podejrzanej w charakterze podejrzanego uprawnia ją do korzystania z praw podejrzanego, a na organy nakłada obowiązki, np. pouczenia o prawach i obowiązkach podejrzanego.

Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie wstępne Wszystkie czynności mają walor czynności procesowych!!! Należy je zaprotokołować. Protokoły sporządzone podczas dokonywania czynności w niezbędnym zakresie posiadają PEŁNĄ MOC DOWODOWĄ i mogą by odczytywane na rozprawie zgodnie z regulującymi tę kwestię przepisami (art. 389, 391, 392, 393 k.p.k.), ale protokoły przesłuchania świadków mają formę protokołu skróconego – 311 § 5 I CO DALEJ ? Jeżeli po dokonaniu czynności okaże się, że prowadzenie śledztwa jest obowiązkowe, prowadzący postępowanie przekazuje sprawę niezwłocznie prokuratorowi. W przypadku gdy, nie ma takiej potrzeby, a więc, gdy prowadzi się dochodzenie, przekazywanie sprawy prokuratorowi jest bezprzedmiotowe

Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie wstępne 5 dni !!! W ciągu 5 dni od daty przesłuchania prokurator, gdy prowadzenie śledztwa jest obowiązkowe, wydaje postanowienie : o przedstawieniu zarzutów, a jeśli nie ma podstaw - umarza postępowanie w stosunku do osoby podejrzanej. W innych przypadkach (tj. w ramach dochodzenia) postanowienie o umorzeniu wydaje Policja lub inny organ prowadzący postępowanie Postanowienie o umorzeniu postępowania w stosunku do osoby podejrzanej podlega zatwierdzeniu przez prokuratora (art. 305 § 3 k.p.k). Termin

Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie wstępne NA POSTANOWIENIE O UMORZENIU przysługuje pokrzywdzonemu i podejrzanemu oraz instytucji państwowej lub samorządowej zawiadamiającej i osobie, która złożyła zawiadomienie - zażalenie w trybie art. 306 § 1a K.P.K. kwestia skuteczności czynności dokonanych po przekroczeniu terminu 5-dniowego! § 5. Czynności, o których mowa w § 1 i 2, mogą być dokonywane tylko w ciągu 5 dni od dnia pierwszej czynności. § 6. W wypadkach określonych w § 1 i 2 czas trwania śledztwa lub dochodzenia liczy się od dnia pierwszej czynności.

Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie wstępne Dochodzenie w niezbędnym zakresie a czynności sprawdzające Warunkiem podjęcia czynności procesowych w niezbędnym zakresie jest istnienie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa, co zasadniczo odróżnia je od czynności podejmowanych w oparciu o przepis art. 307 k.p.k.!!!. Nie chodzi w DWNZ o sprawdzenie, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania przygotowawczego, gdyż już pierwsza czynność procesowa przeprowadzona przez organ ścigania faktycznie wszczyna postępowanie przygotowawcze i dlatego czas trwania dochodzenia lub śledztwa liczy się właśnie od dnia pierwszej czynności (art. 308 § 6 k.p.k.).

Postępowanie przygotowawcze – postępowanie w sprawie Wszczęcie postępowania przygotowawczego. Art. 303. Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, wydaje się : z urzędu lub na skutek zawiadomienia o przestępstwie POSTANOWIENIE O WSZCZĘCIU ŚLEDZTWA, w którym określa się czyn będący przedmiotem postępowania oraz jego kwalifikację prawną. Istnienie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa obliguje prokuratora do wszczęcia śledztwa, co jest przejawem obowiązywania zasady legalizmu (art. 10 § 1 KPK).

Postępowanie przygotowawcze – postępowanie w sprawie Wszczęcie postępowania przygotowawczego. Warunkiem wszczęcia śledztwa jest brak przeszkód procesowych (art. 17 § 1 KPK). Jeżeli z zawiadomienia o przestępstwie lub z posiadanych materiałów nie wynika w sposób jednoznaczny, że brak jest takich przeszkód a więc przykładowo, że nastąpiło przedawnienie lub oskarżony zmarł, a istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, należy wszcząć śledztwo, w toku którego istniejące wątpliwości zostaną usunięte. Art. 305 k.p.k. § 1.Niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o przestępstwie organ powołany do prowadzenia postępowania przygotowawczego obowiązany jest wydać postanowienie o wszczęciu bądź o odmowie wszczęcia śledztwa. Art.304a k.p.k. – protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie

Postępowanie przygotowawcze – postępowanie w sprawie Podmioty uprawnione: śledztwo  Postanowienie o wszczęciu śledztwa wydaje prokurator. Postanowienie o odmowie wszczęcia wydaje prokurator albo Policja; postanowienie wydane przez Policję zatwierdza prokurator. [art. 305 § 3 ] dochodzenie Postanowienia o wszczęciu dochodzenia, odmowie wszczęcia dochodzenia wydaje prowadzący postępowanie, nie wymagają one zatwierdzenia przez prokuratora Mogą one zostać zamieszczone w protokole z art. 304a, i nie wymagają uzasadnienia, ale na wniosek strony organ prowadzący dochodzenie podaje ustnie najważniejsze powody rozstrzygnięcia! Powinno się powiadomić prokuratora o wszczęciu dochodzenia. [art. 325e ]

Postępowanie przygotowawcze – postępowanie w sprawie Postanowienie o wszczęciu śledztwa winno spełniać warunki formalne przewidziane w art. 94 oraz w art. 303 KPK. Określenie czynu, będącego przedmiotem postępowania następuje przez zwięzłe wskazanie w sentencji postanowienia okoliczności faktycznych należących do znamion przestępstwa, czasu i miejsca jego popełnienia oraz osoby pokrzywdzonej Należy również podać kwalifikację prawną tak opisanego czynu. W uzasadnieniu postanowienia należy zwięźle przedstawić okoliczności uzasadniające podejrzenie popełnienie przestępstwa. Nie wymaga uzasadnienia postanowienie o wszczęciu dochodzenia (art. 325e § 1 KPK). Zarówno w sentencji, jak i uzasadnieniu postanowienia nie należy wskazywać danych osobowych sprawcy, chyba że jest to niezbędne dla jego poprawnego określenia a jednocześnie zachodzą warunki do bezzwłocznego sporządzenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów.

Postępowanie przygotowawcze – postępowanie w sprawie Postanowienie o wszczęciu śledztwa (dochodzenia) nie jest zaskarżalne!!! Ale postanowienie o odmowie – tak. art. 305 § 4. O wszczęciu, odmowie wszczęcia albo o umorzeniu śledztwa zawiadamia się osobę lub instytucję państwową, samorządową lub społeczną, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, oraz ujawnionego pokrzywdzonego, a o umorzeniu także podejrzanego – z pouczeniem o przysługujących im uprawnieniach.

Postępowanie przygotowawcze – postępowanie w sprawie Postanowienie o wszczęciu śledztwa (dochodzenia) nie jest zaskarżalne!!! Ale postanowienie o odmowie tak! Art. 306 [Zażalenie] Pokrzywdzonemu Osobie zawiadamiającej, jeżeli doszło do naruszenia jej praw przestępstwem oraz instytucji państwowej, społecznej lub samorządowej, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie  przysługuje ZAŻALENIE na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa (dochodzenia). Uprawnionym do złożenia zażalenia przysługuje prawo przejrzenia akt. Art. 325e - Zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia wnosi się do prokuratora właściwego do sprawowania nadzoru nad dochodzeniem. Jeżeli prokurator nie przychyli się do zażalenia, kieruje je do sądu.

Postępowanie przygotowawcze – postępowanie w sprawie art. 460, 465 § 2a (przestępstwo prywatnoskargowe) ZAŻALENIE NA BEZCZYNNOŚĆ!!! Art.. 306 § 3. Jeżeli osoba lub instytucja, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu albo odmowie wszczęcia śledztwa, może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego albo powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie.

Postępowanie przygotowawcze – post. przeciwko podejrzanemu PRZEDSTAWIENIE ZARZUTÓW [Art. 313 § 1 k.p.k.] Następuje, gdy „dane istniejące w chwili wszczęcia śledztwa lub zebrane w jego toku UZASADNIAJĄ DOSTATECZNIE PODEJRZENIE, że czyn popełniła określona osoba” Postanowienie o przedstawieniu zarzutów skutkuje przejściem postępowania przygotowawczego z fazy in rem do fazy in personam. W doktrynie wyróżnia się: 1) przedstawienie zarzutów zwykłe (art. 313 § 1), 2) przedstawienie zarzutów uproszczone (art. 308 § 2)

Postępowanie przygotowawcze – post. przeciwko podejrzanemu Wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów obejmuje 3 czynności (kumulatywnie!!!): sporządzenie postanowienia, jego niezwłoczne ogłoszenie podejrzanemu, przesłuchanie podejrzanego (por. post. SN z 24.4.2007 r., IV KK 31/07) wyjątek – gdy osoba podejrzana ukrywa się lub nie jest obecna w kraju.

Postępowanie przygotowawcze – post. przeciwko podejrzanemu Postanowienie o przedstawieniu zarzutów zawiera : - wskazanie podejrzanego, - dokładne określenie zarzucanego mu czynu - jego kwalifikacji prawnej. (Organ prowadzący postępowanie nie jest jednak związany opisem czynu i jego kwalifikacją prawną, przyjętymi w postanowieniu o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia) Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 1994 r. II AKz 23/95 Ogólnikowość zarzutów stawianych podejrzanemu w śledztwie wpływa na jego obronę, utrudniając ją w znacznym stopniu, co powoduje, iż naruszenie przepisu art. 269 par. 2 KPK nie może być przed sądem konwalidowane i to nawet przez sporządzenie już we właściwej formie nowego aktu oskarżenia.

Postępowanie przygotowawcze – post. przeciwko podejrzanemu Podejrzany może do czasu zawiadomienia go o terminie zapoznania z materiałami śledztwa żądać : podania mu ustnie podstaw zarzutów, a także sporządzenia uzasadnienia na piśmie, o czym należy go pouczyć!!! Uzasadnienie doręcza się podejrzanemu i ustanowionemu obrońcy w terminie 14 dni. W uzasadnieniu należy wskazać fakty i dowody przyjęte za podstawę zarzutów (art. 313 § 4). Nie może być ono ogólnikowe, bowiem, jak wcześniej wspomniano, znajomość faktów i dowodów stanowi o warunkach realności obrony podejrzanego. żądanie przesłuchania z udziałem obrońcy.

Postępowanie przygotowawcze – post. przeciwko podejrzanemu DOCHODZENIE !!! art. 325g § 1 k.p.k. ustawia odstępstwo od obowiązującej w śledztwie zasady, że za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów, przewidując że status taki osoba podejrzana uzyskuje już z chwilą rozpoczęcia przesłuchania, po powiadomieniu jej o treści zarzutu wpisanego do protokołu przesłuchania. (Por art. 71 § 1 k.p.k)  Wskazany w art. 325g § 1 KPK tryb przesłuchania osoby podejrzanej w charakterze podejrzanego ma zastosowanie również w sytuacji określonej w art. 308 § 2 k.p.k..

Postępowanie przygotowawcze – post. przeciwko podejrzanemu PAMIĘTAJ!!! Nie jest natomiast możliwe niesformalizowane przedstawienie zarzutu, jeżeli: w toku postępowania przygotowawczego zachodzi potrzeba zastosowania środka zapobiegawczego (art. 249 § 2 k.p.k) jeżeli podejrzany nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim, gdyż ustawa nakazuje w takim wypadku doręczenie podejrzanemu postanowienia o przedstawieniu, uzupełnieniu lub zmianie zarzutów wraz z tłumaczeniem (art. 72 § 3 k.p.k).

Postępowanie przygotowawcze – post. przeciwko podejrzanemu Podczas prowadzenia dochodzenia nie jest wymagane sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów przykład odformalizowania postępowania przygotowawczego organ procesowy zobowiązany jest do przedstawienia osobie podejrzanej zarzutów w formie ustnej. Informacje o powiadomieniu o zarzutach wpisuje się do protokołu przesłuchania. Od momentu powiadomienia następuje przesłuchanie, a osobę przesłuchiwaną od chwili rozpoczęcia przesłuchania traktuje się jako podejrzanego. Podejrzany ma prawo żądać, aby podano mu ustnie podstawy zarzutów, jak również sporządzenia uzasadnienia na piśmie!!!

... jakieś pytania?