Oprac. Jolanta Nowakowska, Katarzyna Mazurek Warszawa 2005 Ekslibrisy Oprac. Jolanta Nowakowska, Katarzyna Mazurek Warszawa 2005

Cześć starym księgom; najmniejszy ich szczątek Wart miejsca w świętej skarbnicy pamiątek (Wiktor Gomulicki, „Ekslibris”)

Ekslibris (z łac. Ex libris – z księgozbioru), kompozycja graficzna z inicjałami lub nazwiskiem właściciela księgozbioru, o niewielkich rozmiarach, naklejany zwykle na wewnętrznej stronie okładki. Obok napisu ex libris i rysunku na odbitce występuje zwykle nazwa biblioteki lub nazwisko właściciela księgozbioru. Znak ten umieszcza się zazwyczaj na wewnętrznej stronie okładki książki. Najwcześniejszy europejski ekslibris nosi datę 1450.

XX wiek charakteryzowało gwałtowne tempo zmian w wielu dziedzinach życia. Nie oparł się im również ekslibris. Po kilkuset latach pełnienia funkcji użytkowych (określanie właściciela książki, ochrona przed zagubieniem lub kradzieżą, artystyczne ozdabianie dzieła) przyjął funkcje inne. Przekształcił się w grafikę artystyczną, a swoje związki z książką rozluźnił do tego stopnia, że potrzeba posiadania go i umieszczania przez właścicieli bibliotek w ich księgozbiorach zanikła. Stał się natomiast obiektem kolekcjonerstwa. Zmienił się charakter ekslibrisu i jego społeczny odbiór.

Ekslibris. Taką częściowo przyswojoną formą, a ponadto zleksykalizowaną, czyli traktową jako jeden wyraz, stało się łacińskie wyrażenie ex libris. Spółgłoskowy wygłos każe je Polakom uważać za formę rodzaju męskiego (ten) ekslibris - pisaną łącznie i przez "ks", bo w tworach przystosowanych do polskiej ortografii "x" nie istnieje (por. ekskomunika, ekstradycja, ekspedycja, eksplozja itp. - z łac. excommunicatio, ex traditio, expeditio, explosio).  

Oryginalną pisownię rozłączą natomiast - ex libris zachowujemy przy sporządzaniu napisu na tejże ozdobnej kartce (np. Ex libris Jana Kowalskiego - "z książek Jana Kowalskiego"). Mówiąc jeszcze inaczej: na ekslibrisie piszemy ex libris. bo napiszemy do kogoś: "Jaki mam ładny ekslibris! jaki ładny napis ex libris na nim!’’   (JAN MIODEK Fragment artykułu w czasopiśmie "Wokół ekslibrisu" nr 1 (3) grudzień 1995 r.)

Galeria ekslibrisów

Galeria ekslibrisów-c.d.

Galeria ekslibrisów-c.d.                                               

Galeria ekslibrisów-c.d.