BUDOWA I FUNKCJONOWANIE UKŁADU POKARMOWEGO CZŁOWIEKA Biologia Karolina Iwanowska

Sposoby odżywiania się organizmów: autotrofizm (samożywność) – asymilacja CO2 ze środowiska zewnętrznego wykorzystywanego do syntezy własnych związków organicznych, fotoautotrofizm – źródło energii to energia świetlna (rośliny i bakterie fotosyntezujące), chemoautortofizm – utlenianie prostych związków organicznych i nieorganicznych (niektóre bakterie).

heterotrofizm (cudzożywność), pasożyty – korzystanie ze związków organicznych wytwarzanych przez żywiciela (bakterie, grzyby, zwierzęta, rośliny), saprobionty – korzystanie z materii organicznej, saprofity (bakterie, grzyby), saprofagi – zwierzęta żywiąze się martwą materią organiczną, glebożercy (np. dżdżownica), mułożercy (zwierzęta żyjące na dnie zbiorników wodnych), kałożercy (koprofagi) – zwierzęta odżywiające się kałem innych zwierząt, holozoiki – zwierzęta aktywnie poszukujące pokarmu, roślinożercy – żyją w symbiozie z bakteriami rozkładającymi celulozę, wszystkożercy, mięsożercy, drapieżcy, padlinożercy.

TRAWIENIE Trawienie polega na rozkładzie pokarmu za pomocą enzymów na substancje przyswajalne przez organizm i wchłaniane przez błony komórkowe.

Układ pokarmowy człowieka składa się z przewodu pokarmowego i jego gruczołów oraz zębów i języka. Budowa układu pokarmowego człowieka: jama ustna, gruczoły ślinowe, gardło i przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, wątroba, trzustka.

JAMA USTNA Jama ustna jako część układu pokarmowego składa się z: przedsionka jamy ustnej, jamy ustnej właściwej, podniebienia twardego, podniebienia miękkiego, zębów (osadzonych w zębodołach), języka. BUDOWA ZĘBA: szkliwo zębina komora zębowa ozębina kanał korzenia cement (kostniwo) korona szyjka zęba korzeń

Budowa układu pokarmowego człowieka: jama ustna, gruczoły ślinowe, gardło i przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, wątroba, trzustka.

TRAWIENIE W JAMIE USTNEJ zachodzi dzięki ślinie produkowanej przez ślinianki. Funkcje śliny: nawilżanie, odkażanie (działanie antybakteryjne), trawienie. Enzymy zawarte w ślinie: amylaza ślinowa (ptyalina) – rozkłada wielocukry na dwucukry, skrobia maltoza maltaza. maltoza glukoza pH 7

Budowa układu pokarmowego człowieka: jama ustna, gruczoły ślinowe, gardło i przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, wątroba, trzustka.

małżowina nosowa dolna GARDŁO I PRZEŁYK przewód nosowy górny część nosowa gardła część krtaniowa gardła przełyk małżowina nosowa dolna przedsionek nosa podniebienie twarde język języczek

Budowa układu pokarmowego człowieka: jama ustna, gruczoły ślinowe, gardło i przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, wątroba, trzustka.

ŻOŁĄDEK wpust żołądka dno żołądka trzon żołądka część odźwiernikowa dwunastnica

TRAWIENIE W ŻOŁĄDKU odbywa się przy pomocy soku żołądkowego. Zawarty w kwasie żołądkowym kwas solny (HCl) spełnia następujące funkcje: odkażanie, uaktywnianie enzymów. W skład soku żołądkowego wchodzą trzy enzymy: pepsyna – skraca długie łańcuchy aminokwasów, białka peptydy renina (podpuszczka) – produkowana tylko u młodych ssaków, kazeina parakazeina lipaza żołądkowa – działa na tłuszcze. pH 1,5 Pokarm w żołądku zalega od 2 do 8 godzin.

Budowa układu pokarmowego człowieka: jama ustna, gruczoły ślinowe, gardło i przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, wątroba, trzustka.

JELITO CIENKIE Na powierzchni jelita cienkiego występują kosmki jelitowe, które służą do wchłaniania strawionego pokarmu. naczynia limfatyczne naczynia krwionośne pokarm

TRAWIENIE W JELICIE CIENKIM rozpoczyna się w dwunastnicy – pierwszym odcinku jelita cienkiego. Dwunastnica nie produkuje własnych enzymów ale pobiera je z wątroby i z trzustki. Wątroba produkuje: żółć, która emulguje tłuszcze – rozbija tłuszcze na zawiesinę mikroskopijnych kropelek. Trzustka produkuje: trypsynę, chymotrypsynę, lipazę trzustkową – kończy trawienie tłuszczów, amylazę trzustkową, skrobia maltoza pH 8,5 rozkładają peptydy

TRAWIENIE W JELICIE CIENKIM umożliwia wydzielany do niego sok jelitowy Enzymy trawienne działające w jelicie cienkim: karboksypeptydazy i aminopeptydazy – działają na peptydy rozkładając je na aminokwasy, maltaza, maltoza 2 cząsteczki glukozy sacharaza, laktoza, glukoza fruktoza sacharoza glukoza galaktoza laktoza nukleazy – rozkładają kwasy nukleinowe.

Budowa układu pokarmowego człowieka: jama ustna, gruczoły ślinowe, gardło i przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, wątroba, trzustka.

JELITO GRUBE W skład jelita grubego wchodzi: jelito ślepe, okrężnica, odbytnica. okrężnica jelito kręte zastawka krętniczo-kątnicza ujście wyrostka robaczkowego wyrostek robaczkowy

Budowa układu pokarmowego człowieka: jama ustna, gruczoły ślinowe, gardło i przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, wątroba, trzustka.

WĄTROBA przewód wątrobowy mniejszy drogi żółciowe wewnątrzwątrobowe przewód pęcherzykowy pęcherzyk żółciowy dwunastnica drogi żółciowe wewnątrzwątrobowe przewód wątrobowy mniejszy przewód żółciowy wspólny przewód trzustkowy

Budowa układu pokarmowego człowieka: jama ustna, gruczoły ślinowe, gardło i przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, wątroba, trzustka.

TRZUSTKA przewód trzustkowy dodatkowy przewód żółciowy wspólny odźwiernik ogon trzustki przewód trzustkowy trzon trzustki głowa trzustki

WCHŁANIANIE Wchłanianie odbywa się w jamie ustnej, żołądku, jelicie cienkim i jelicie grubym. Najlepiej do tego procesu przystosowane jest jelito cienkie, dzięki pofałdowanym ścianom i występujących w nim kosmkom jelitowym.

WCHŁANIANIE Produkty trawienia przenikają przez błony komórkowe nabłonka jelitowego: do krwi (aminokwasy, cukry, produkty z rozpadu kwasów nukleinowych, witaminy rozpuszczalne w wodzie), do limfy (produkty rozkładu tłuszczów, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach), do jelita grubego (nie strawiony pokarm, woda, sole żółciowe i inne substancje).

Podsumowanie Układ pokarmowy człowieka składa się z przewodu pokarmowego i jego gruczołów oraz zębów i języka. Przewód pokarmowy rozpoczyna się otworem ustnym, a kończy otworem odbytowym. Człowiek, jako organizm cudzożywny, potrafi wytwarzać własne związki organiczne jedynie z gotowych związków węgla wytworzonych przez inne organizmy.