SZTUKA GOTYCKA

GOTYK Styl w architekturze ,rzeźbie i malarstwie , który powstał i rozwinął się w połowie XII wieku we Francji (Anglosasi uważają, że w Anglii) i swoim zasięgiem objął zachodnio- chrześcijańską Europę . Powstanie gotyku związane jest z rozwijającą się pod koniec średniowiecza kulturą dworską, rycerską i mieszczańską. Nazywanie stylu gotyckim zaczęło się w epoce odrodzenia i znaczyło to wówczas tyle, co barbarzyński. Goci - germańscy barbarzyńcy - od V wieku zalewali cesarstwo rzymskie, dlatego tę „barbarzyńską” sztukę nazwano gotykiem. Sztuka gotycka tworzona była przede wszystkim na potrzeby kościoła i wiary chrześcijańskiej, była ona sztuką w większości swoich dzieł religijną, chociaż stworzyła , szczególnie w architekturze , wiele wspaniałych świeckich dzieł.

ARCHITEKTURA W gotyku budowle odznaczały się dużą lekkością w stosunku do budowli romańskich. Miały one wiele okien, wypełnianych zazwyczaj witrażami, strzeliste wieże, bogato zdobione portale. Cechami charakterystycznymi dla architektury gotyckiej jest stosowanie łuku ostrego, sklepienia krzyżowo-żebrowego i systemu łuków przyporowych, odciążających ściany budowli. Lekkości dodawały sterczyny - wieńczące wieżyczki. Wnętrza kościołów zdobiły często freski, przedstawiające sceny biblijne. Kościoły były zazwyczaj budowane na planie wydłużonym, o przekroju bazylikowym lub hali. (3 nawowe, z jedną nawą główną i dwiema bocznymi, bądź 5 nawowe z 4 nawami bocznymi)

MIASTO Składało się z rzędu uliczek podzielonych rzędami krzyżujących się pod kątem prostym . W centrum miasta był rynek , który miał kształt kwadratu lub prostokąta . Miasto otoczone było murami sięgającymi 10 metrów wysokości , zakończonymi blankami. Ważnym elementem obrony były baszty z wyciętymi otworami strzelniczymi.

TORUŃ

RATUSZ W MALBORKU

KOŚCIÓŁ GOTYCKI Kościół gotycki sięgał swymi strzelistymi wieżami ponad stu metrów ,górował nad okolicą pośród otaczających go domów. Bywało , ze główna nawa była wyciągnięta ku górze na 50 metrów. Duże okna rozświetlały wnętrze kościoła okna zamykały się od góry ostrymi łukami. Cechą świątyni gotyckiej jest strzelistość , dynamika i pęd ku górze.

KATEDRA W REIMS (FRANCJA)

KATEDRA NOTRE DAME

KATEDRA DUOMO W MEDIOLANIE

Kościół najświętszej Marii Panny na Piasku

Kościół Mariacki w Krakowie

KATEDRA ŚW SZCZEPANA W WIEDNIU

ZAMEK Kształt zamku zależał od ukształtowania terenu , na którym powstał. Na terenach nizinnych były to zamki o regularnych kształtach , otoczone murem z basztami oraz fosą i mostem zwodzonym. W górach zamek stawiany na szczycie skały nosił nazwę ”orle gniazdo”. Był praktycznie nie do zdobycia

Orle gniazdo –ruiny zamku Chojnik na Dolnym Śląsku

Zamek biskupi w Lidzbarku Warmińskim

ELEMENTY ARCHTEKTURY

WITRAŻE Witraż – ozdobne wypełnienie okna, wykonane z kawałków kolorowego szkła wprawianych w ołowiane ramki osadzone między żelazne sztaby

PORTALE Portal – architektoniczne, ozdobne obramienie drzwi wejściowych w kościołach, pałacach, ratuszach, bogatszych kamienicach, czasami także drzwi wewnętrznych.

ŁUKI PRZYPOROWE Łuk oporowy element systemu przyporowego. Zadaniem łęku przyporowego jest przejęcie sił ukośnych ze sklepienia nad nawą główną i przekazania ich na zewnętrzne przypory.

BLANKI Element architektoniczny w postaci zwieńczenia murów obronnych i baszt tzw. zębami, pomiędzy którymi znajduje się wolna przestrzeń

RZEŹBA Rzeźba gotycka narodziła się jako rzeźba architektoniczna w połowie XII wieku w regionie Île-de-France. Styl rzeźby gotyckiej ewoluował. Początkowo postacie były sztywne i wydłużone, częściowo jeszcze pod wpływem tradycji romańskiej, w końcu XII i początku XIII w. zyskały na przestrzenności i realizmie. Wpływy rzeźby antycznej Grecji i Rzymu były widoczne w traktowaniu szat, ekspresji twarzy i pozie.

OŁTARZ WITA STWOSZA

Piękna Madonna (KOŚCIÓŁ ŚW. ELŻBIETY WE WROCŁAWIU)

Płyta nagrobna Kazimierza Jagiellończyka (katedra wawelska)

ŚMIEJĄCY SIĘ ANIOŁ (KATEDRA NOTRE DAME)

MALARSTWO Rozwija się wówczas malarstwo o ostrym, wyrazistym rysunku. Artyści śmiało wydłużają postaci, dbając przede wszystkim o ich siłę wyrazu - ekspresję. Wyobraźnia późnogotyckich artystów jest często okrutna. Z upodobaniem prezentują oni sceny męki i tortur, okaleczone i zdeformowane cierpieniem ciała Zbawiciela i świętych ludzi.

Wypędzenie przekupniów ze świątyni –fragment poliptyku augustiańskiego

Rzeź niewiniątek- ołtarz Jerozolimski , Gdańsk

Pieta z Avinionu

ZMARTWYCHWSTANIE CHRYSTUSA (MISTRZ Z TSZEBONI)

koniec autor: Szymon Kozłowski