Podgatunki fantasy w literaturze

Gatunek Fantasy Fantasy — gatunek literacki lub filmowy używający magicznych i innych nadprzyrodzonych form, motywów, jako pierwszorzędnego składnika fabuły, myśli przewodniej, czasu, miejsca akcji, postaci i okoliczności zdarzeń. Fantasy jest na ogół odróżniane od science fiction oraz od horroru, przy założeniu, że względnie nie wchodzi w tematykę naukową lub tematykę grozy. Jednak gatunki te w znacznym stopniu przenikają się. Wszystkie trzy mieszczą się w pojęciu fantastyki. Fantasy — gatunek literacki lub filmowy używający magicznych i innych nadprzyrodzonych form, motywów, jako pierwszorzędnego składnika fabuły, myśli przewodniej, czasu, miejsca akcji, postaci i okoliczności zdarzeń. Fantasy jest na ogół odróżniane od science fiction oraz od horroru, przy założeniu, że względnie nie wchodzi w tematykę naukową lub tematykę grozy. Jednak gatunki te w znacznym stopniu przenikają się. Wszystkie trzy mieszczą się w pojęciu fantastyki. W kulturze popularnej gatunek fantasy zdominowany jest przez odmianę mediewistyczną, zwłaszcza od czasu ogólnoświatowego sukcesu utworu Władca Pierścieni i innych związanych z tematyką Śródziemia dzieł J.R.R. Tolkiena. W szerszym znaczeniu, fantasy obejmuje prace wielu pisarzy, artystów, filmowców, muzyków, począwszy od starożytnych mitów i legend, aż po wiele ostatnich tytułów, znanych obecnie szerokiej publiczności. W kulturze popularnej gatunek fantasy zdominowany jest przez odmianę mediewistyczną, zwłaszcza od czasu ogólnoświatowego sukcesu utworu Władca Pierścieni i innych związanych z tematyką Śródziemia dzieł J.R.R. Tolkiena. W szerszym znaczeniu, fantasy obejmuje prace wielu pisarzy, artystów, filmowców, muzyków, począwszy od starożytnych mitów i legend, aż po wiele ostatnich tytułów, znanych obecnie szerokiej publiczności.

Podgatunki fantasy Fantas y low fantasy dark fantasy heroic fantasy high fantasy urban fantasy space fantasy

Podgatunki fantasy Podgrupy owe nie oznaczają większych różnic w samej treści, czy w ideach propagowanych przez autorów, lecz raczej w stylu pisania, źródłach inspiracji oraz w ogólnym „nastroju” dominującym w utworach, na przykład mrocznym, baśniowym, heroicznym, pseudohistorycznym, dziejów alternatywnych, postapokaliptycznym, czy religijnym. Utwory, które można opisać tą ogólną nazwą, są dość rozmaite i adresowane do czytelników w różnym wieku, od dzieci, przez młodzież, do dorosłych. Większość klasycznych dzieł tego gatunku przeznaczona jest raczej dla dorosłych czytelników. Stąd fantasy niekiedy nazywana jest też, dość obrazowo, ale w dużym uproszczeniu, "baśnią dla dorosłych". Podgrupy owe nie oznaczają większych różnic w samej treści, czy w ideach propagowanych przez autorów, lecz raczej w stylu pisania, źródłach inspiracji oraz w ogólnym „nastroju” dominującym w utworach, na przykład mrocznym, baśniowym, heroicznym, pseudohistorycznym, dziejów alternatywnych, postapokaliptycznym, czy religijnym. Utwory, które można opisać tą ogólną nazwą, są dość rozmaite i adresowane do czytelników w różnym wieku, od dzieci, przez młodzież, do dorosłych. Większość klasycznych dzieł tego gatunku przeznaczona jest raczej dla dorosłych czytelników. Stąd fantasy niekiedy nazywana jest też, dość obrazowo, ale w dużym uproszczeniu, "baśnią dla dorosłych".

Low Fantasy

Low fantasy - konwencja literacka, będąca podgatunkiem fantasy, charakteryzująca się realizmem zbliżonym do świata rzeczywistego, bardzo często nawiązując do istniejących w nim realiów. Jest skrajnie odległa od innych podgatunków, np. high fantasy, ale zbieżna m.in. z dark fantasy. Low fantasy - konwencja literacka, będąca podgatunkiem fantasy, charakteryzująca się realizmem zbliżonym do świata rzeczywistego, bardzo często nawiązując do istniejących w nim realiów. Jest skrajnie odległa od innych podgatunków, np. high fantasy, ale zbieżna m.in. z dark fantasy. Środki literackie charakterystyczne dla światów fantasy są bardzo zmarginalizowane - zazwyczaj brak jest fikcyjnych ras, takich jak elfy czy krasnoludy, a magia jest jedynie zjawiskiem incydentalnym; bohaterowie nie mają żadnych nadnaturalnych zdolności, lecz są zwykłymi ludźmi odznaczającymi się jedynie szczególnymi cechami charakteru. Powodowani są prostymi, naturalnymi pobudkami, w przeciwieństwie do postaci występujących w monumentalnych powieściach typu Władca Pierścieni J.R.R. Tolkiena. Środki literackie charakterystyczne dla światów fantasy są bardzo zmarginalizowane - zazwyczaj brak jest fikcyjnych ras, takich jak elfy czy krasnoludy, a magia jest jedynie zjawiskiem incydentalnym; bohaterowie nie mają żadnych nadnaturalnych zdolności, lecz są zwykłymi ludźmi odznaczającymi się jedynie szczególnymi cechami charakteru. Powodowani są prostymi, naturalnymi pobudkami, w przeciwieństwie do postaci występujących w monumentalnych powieściach typu Władca Pierścieni J.R.R. Tolkiena. Low fantasy nie jest odrębnym gatunkiem i jego definicja nie jest ściśle określona, ale może mieć cechy wspólne z innymi odmianami, jak np. dark fantasy czy magia i miecz. Low fantasy nie jest odrębnym gatunkiem i jego definicja nie jest ściśle określona, ale może mieć cechy wspólne z innymi odmianami, jak np. dark fantasy czy magia i miecz.

Conan Za prekursora konwencji uważany jest Robert E. Howard ze swoim cyklem o Conanie, którego fabuła osadzona jest na Ziemi ok p.n.e. w fikcyjnej erze hyboryjskiej, w krainie mającej być pierwowzorem mitologicznej Hiperborei - znanej starożytnym Grekom, a główny bohater jest synem kowala, który chce się zemścić na mordercach swoich rodziców. Jednak jego cykl kieruje się bardziej w stronę heroic fantasy lub odmiany zwanej "magia i miecz". Za prekursora konwencji uważany jest Robert E. Howard ze swoim cyklem o Conanie, którego fabuła osadzona jest na Ziemi ok p.n.e. w fikcyjnej erze hyboryjskiej, w krainie mającej być pierwowzorem mitologicznej Hiperborei - znanej starożytnym Grekom, a główny bohater jest synem kowala, który chce się zemścić na mordercach swoich rodziców. Jednak jego cykl kieruje się bardziej w stronę heroic fantasy lub odmiany zwanej "magia i miecz".

Dark Fantasy

Dark fantasy to podgatunek łączący ze sobą fantasy i horror. Należy zauważyć, iż dzieła zaliczane do tego gatunku są często kwalifikowane jako horror lub fantasy, w zależności od tego, których cech posiadają więcej. W konsekwencji, terminem dark fantasy określa się często dzieła, które można by śmiało zaliczyć do bardzo różnych gatunków. Należy zauważyć, iż dzieła zaliczane do tego gatunku są często kwalifikowane jako horror lub fantasy, w zależności od tego, których cech posiadają więcej. W konsekwencji, terminem dark fantasy określa się często dzieła, które można by śmiało zaliczyć do bardzo różnych gatunków.

H. P. Lovecraft Prawdopodobnie najbardziej typowymi dziełami z gatunku dark fantasy są utwory H. P. Lovecrafta, które łączą w sobie fantasy i horror (oraz w mniejszym stopniu science fiction) a nie można ich w prosty sposób zakwalifikować do żadnej z tych kategorii. Prawdopodobnie najbardziej typowymi dziełami z gatunku dark fantasy są utwory H. P. Lovecrafta, które łączą w sobie fantasy i horror (oraz w mniejszym stopniu science fiction) a nie można ich w prosty sposób zakwalifikować do żadnej z tych kategorii.

Bardziej Horror czy Fantasy Bardziej jako horror Bardziej jako horror W tym kontekście termin "dark fantasy" oznacza pewien typ horrorów; staje się on jednak szybko własnym, oddzielnym gatunkiem. Różnica między horrorem a dark fantasy jest widoczna, gdyż w tym drugim gatunku, potwory typowe dla horroru (jak wampiry) posiadają pewne cechy, które dodają im "ludzkie oblicze" - jak na przykład podobną do ludzkiej motywację. Anne Rice i jej Kroniki wampirów są chyba najbardziej znanym przykładem tego gatunku, zaś do innych liczących się autorów można zaliczyć między innymi Thomasa Ligottiego i Celię Friedman. W tym kontekście termin "dark fantasy" oznacza pewien typ horrorów; staje się on jednak szybko własnym, oddzielnym gatunkiem. Różnica między horrorem a dark fantasy jest widoczna, gdyż w tym drugim gatunku, potwory typowe dla horroru (jak wampiry) posiadają pewne cechy, które dodają im "ludzkie oblicze" - jak na przykład podobną do ludzkiej motywację. Anne Rice i jej Kroniki wampirów są chyba najbardziej znanym przykładem tego gatunku, zaś do innych liczących się autorów można zaliczyć między innymi Thomasa Ligottiego i Celię Friedman. Bardziej jako fantasy Bardziej jako fantasy W tym kontekście dark fantasy to opowieści, których akcja skupia się na elementach typowych dla horroru, miejscem akcji są jednak światy magii i miecza lub high fantasy. Mogą, lecz nie muszą być to światy stworzone specjalnie dla konkretnej opowieści. W tym sensie, dark fantasy jest uważany za podgatunek fantasy. Powieści Michaela Moorcocka o Elryku to prawdopodobnie najbardziej znany przykład tego typu dark fantasy. W tym kontekście dark fantasy to opowieści, których akcja skupia się na elementach typowych dla horroru, miejscem akcji są jednak światy magii i miecza lub high fantasy. Mogą, lecz nie muszą być to światy stworzone specjalnie dla konkretnej opowieści. W tym sensie, dark fantasy jest uważany za podgatunek fantasy. Powieści Michaela Moorcocka o Elryku to prawdopodobnie najbardziej znany przykład tego typu dark fantasy. Innym przykładem fantasy połączonej z horrorem są powieści osadzone w świecie Ravenloft. Innym przykładem fantasy połączonej z horrorem są powieści osadzone w świecie Ravenloft.

High Fantasy

High fantasy pododmiana gatunku fantasy; w utworach tego typu akcja rozgrywa się w wymyślonym lub równoległym świecie. Do najbardziej znanych twórców high fantasy należą J.R.R. Tolkien i Clive Staples Lewis. High fantasy pododmiana gatunku fantasy; w utworach tego typu akcja rozgrywa się w wymyślonym lub równoległym świecie. Do najbardziej znanych twórców high fantasy należą J.R.R. Tolkien i Clive Staples Lewis.

Opowieści z Narnii Opowieści z Narnii opowiadają o przygodach dzieci, które grają główne role w odkrywaniu historii fikcyjnego świata, miejsca, gdzie zwierzęta mówią, magia jest powszechna, a dobro walczy ze złem. W każdej z książek, z wyjątkiem Konia i jego chłopca, protagonistami są postaci z realnego świata, które w magiczny sposób przenoszone zostają do Narnii aby pomóc Lwu Aslanowi w zażegnaniu trwającego tam kryzysu. Opowieści z Narnii opowiadają o przygodach dzieci, które grają główne role w odkrywaniu historii fikcyjnego świata, miejsca, gdzie zwierzęta mówią, magia jest powszechna, a dobro walczy ze złem. W każdej z książek, z wyjątkiem Konia i jego chłopca, protagonistami są postaci z realnego świata, które w magiczny sposób przenoszone zostają do Narnii aby pomóc Lwu Aslanowi w zażegnaniu trwającego tam kryzysu.

Władcy piercieni Władca Pierścien – powieść fantasy J. R. R. Tolkiena, której akcja dzieje się w mitologicznym świecie Śródziemia. Władca Pierścien – powieść fantasy J. R. R. Tolkiena, której akcja dzieje się w mitologicznym świecie Śródziemia. Władca Pierścieni jest często mylnie nazywany trylogią, choć w rzeczywistości jest to powieściowa całość, podzielona na sześć ksiąg. Ze względu na swoją dużą objętość została wydana w trzech tomach z powodu nacisków wydawcy, nie było to jednak oryginalne zamierzenie Tolkiena. Władca Pierścieni jest często mylnie nazywany trylogią, choć w rzeczywistości jest to powieściowa całość, podzielona na sześć ksiąg. Ze względu na swoją dużą objętość została wydana w trzech tomach z powodu nacisków wydawcy, nie było to jednak oryginalne zamierzenie Tolkiena.

Urban Fantasy

Urban fantasy – podgatunek literatury fantasy, którego akcja rozgrywa się w realiach wielkomiejskich. Specyficzny klimat utworów utrzymanych w tym gatunku jest spowodowany przez pozorną sprzeczność współistniejących tu - magii i techniki. Urban fantasy – podgatunek literatury fantasy, którego akcja rozgrywa się w realiach wielkomiejskich. Specyficzny klimat utworów utrzymanych w tym gatunku jest spowodowany przez pozorną sprzeczność współistniejących tu - magii i techniki. Pionierami gatunku, w latach 80., byli: Charles de Lint, Emma Bull czy John Crowley. Pionierami gatunku, w latach 80., byli: Charles de Lint, Emma Bull czy John Crowley. Urban fantasy, to jeden z subgatunków naszego ulubionego, jakże bogatego gatunku literackiego. Mianem urban fantasy określamy utwory utrzymane w poetyce pikarejsko-wielkomiejskich ballad, krzyżujące i godzące atmosfery kryminałów Chandlera z tymi rodem z West Side Story i z tymi z Pulp Fiction, tymi z ballad Leonarda Cohena i Stinga z tymi z tekstów i muzyki Marka Knopflera, Kurta Cobaina i Sida Viciousa. Utwory, w których magia wśród kwadrofonicznego łomotu rock and rolla i ryku Harleyów wkracza do betonowo-asfaltowo-neonowej dżungli naszych miast. Magia wkracza. Wraz z nią wkraczają mieszkańcy magicznych krain. Najczęściej po to, by cholernie narozrabiać.” Urban fantasy, to jeden z subgatunków naszego ulubionego, jakże bogatego gatunku literackiego. Mianem urban fantasy określamy utwory utrzymane w poetyce pikarejsko-wielkomiejskich ballad, krzyżujące i godzące atmosfery kryminałów Chandlera z tymi rodem z West Side Story i z tymi z Pulp Fiction, tymi z ballad Leonarda Cohena i Stinga z tymi z tekstów i muzyki Marka Knopflera, Kurta Cobaina i Sida Viciousa. Utwory, w których magia wśród kwadrofonicznego łomotu rock and rolla i ryku Harleyów wkracza do betonowo-asfaltowo-neonowej dżungli naszych miast. Magia wkracza. Wraz z nią wkraczają mieszkańcy magicznych krain. Najczęściej po to, by cholernie narozrabiać.” — Andrzej Sapkowski, Wstęp do powieści Emmy Bull Wojna o dąb — Andrzej Sapkowski, Wstęp do powieści Emmy Bull Wojna o dąb

Wojna o Dąb Tylko niektórzy dostrzegają straszliwe piękno, które nas otacza: lśniące stworzenia o nieziemskich oczach, koszmarne gobliny czające się w mroku. Ludzie ze współczesnego Minneapolis zajmują się codziennymi sprawami, nieświadomi, że obok nich toczy się wojna, odwieczny konflikt między Jasnym i Mrocznym Dworem. Tylko Eddi McCandry jest świadkiem bitew, ponieważ wbrew swojej woli została zwerbowana przez magiczne istoty. Tylko niektórzy dostrzegają straszliwe piękno, które nas otacza: lśniące stworzenia o nieziemskich oczach, koszmarne gobliny czające się w mroku. Ludzie ze współczesnego Minneapolis zajmują się codziennymi sprawami, nieświadomi, że obok nich toczy się wojna, odwieczny konflikt między Jasnym i Mrocznym Dworem. Tylko Eddi McCandry jest świadkiem bitew, ponieważ wbrew swojej woli została zwerbowana przez magiczne istoty.

Space Fantasy

Space Fantasy - fantastyka z elementami typowymi dla science-fiction, aczkolwiek odczuwalny jest tam brak dyskursu naukowego, a całość dzieła jak w większość gatunków fantasy, oparta jest o archetyp mityczny np. Star Wars Lucasa. Space Fantasy - fantastyka z elementami typowymi dla science-fiction, aczkolwiek odczuwalny jest tam brak dyskursu naukowego, a całość dzieła jak w większość gatunków fantasy, oparta jest o archetyp mityczny np. Star Wars Lucasa.

Zaginiona flota Zaginiona flota – seria powieści z gatunku space opera autorstwa Johna Hemry'ego (pod pseudonimem Jack Campbell). Opowiada o losach Johna Geary'ego, bohatera jednej z pierwszych bitew stuletniej wojny przeciwko Syndykatowi, odnalezionego po stu latach hibernacji w kapsule ratunkowej, który obejmuje dowództwo nad flotą Sojuszu. Zaginiona flota – seria powieści z gatunku space opera autorstwa Johna Hemry'ego (pod pseudonimem Jack Campbell). Opowiada o losach Johna Geary'ego, bohatera jednej z pierwszych bitew stuletniej wojny przeciwko Syndykatowi, odnalezionego po stu latach hibernacji w kapsule ratunkowej, który obejmuje dowództwo nad flotą Sojuszu.

Heroic Fantasy

Heroic fantasy, to podtyp przygodowej literatury fantasy oraz gier fabularnych, opowiadający o przygodach herosów reprezentujących Dobro, w walce ze Złem. Fantastyka heroiczna nie należy do najbardziej szanowanych gatunków, ze względu na prostą konstrukcję fabuły. Najczęstszym motywem heroic fantasy jest wędrówka bohatera (człowieka, czasem w towarzystwie innych ludzi, elfów czy krasnoludów) walczących z czarnoksiężnikami, smokami lub innymi kreaturami, aby uratować świat. Częstym zabiegiem stosowanych przez autorów jest rozdzielenie bohaterów na dobrych i złych, co pozwala odnaleźć czytelnikowi cechy głównego bohatera w sobie. Droga postaci zaczyna się w momencie, kiedy bohaterowie są całkiem niepozorni (baśniowy świniopas), prowadzi ona przez różne niebezpieczeństwa, zaś kończy na walce ze śmiertelnym antagonistą. Częstym elementem heroic fantasy są opisy bitew, główny bohater niekiedy wywodzi się ze znakomitego rodu, ale nie wie o tym. Fantastyka heroiczna nie należy do najbardziej szanowanych gatunków, ze względu na prostą konstrukcję fabuły. Najczęstszym motywem heroic fantasy jest wędrówka bohatera (człowieka, czasem w towarzystwie innych ludzi, elfów czy krasnoludów) walczących z czarnoksiężnikami, smokami lub innymi kreaturami, aby uratować świat. Częstym zabiegiem stosowanych przez autorów jest rozdzielenie bohaterów na dobrych i złych, co pozwala odnaleźć czytelnikowi cechy głównego bohatera w sobie. Droga postaci zaczyna się w momencie, kiedy bohaterowie są całkiem niepozorni (baśniowy świniopas), prowadzi ona przez różne niebezpieczeństwa, zaś kończy na walce ze śmiertelnym antagonistą. Częstym elementem heroic fantasy są opisy bitew, główny bohater niekiedy wywodzi się ze znakomitego rodu, ale nie wie o tym. Elementy tego gatunku możemy odnaleźć w większej części literatury spod znaku miecza i magii, bądź nawet ambitnej literatury fantastycznej. Najlepszym przykładem jest Saga o wiedźminie, która mimo zawarcia dużej części heroic fantasy stała się powieścią typowo high/dark fantasy. Elementy tego gatunku możemy odnaleźć w większej części literatury spod znaku miecza i magii, bądź nawet ambitnej literatury fantastycznej. Najlepszym przykładem jest Saga o wiedźminie, która mimo zawarcia dużej części heroic fantasy stała się powieścią typowo high/dark fantasy.

Saga Drenajów Minęło ponad sto lat od legendarnej obrony Dros Delnoch przed Nadirami. Na ziemiach Drenai niepodzielnie panuje terror, a największe zagrożenie stanowi szalony władca. Wspierają go potęgi zła, w tym stwory będące połączeniem ludzi krwiożerczych bestii. Każde ich pojawienie się budzi lęk i wywołuje grozę wśród mieszkańców. Tylko jeden człowiek, Książę Cieni, odważa się stanąć do zdecydowanej walki ze złem. Minęło ponad sto lat od legendarnej obrony Dros Delnoch przed Nadirami. Na ziemiach Drenai niepodzielnie panuje terror, a największe zagrożenie stanowi szalony władca. Wspierają go potęgi zła, w tym stwory będące połączeniem ludzi krwiożerczych bestii. Każde ich pojawienie się budzi lęk i wywołuje grozę wśród mieszkańców. Tylko jeden człowiek, Książę Cieni, odważa się stanąć do zdecydowanej walki ze złem.