Uzależnienie jako choroba

Czy uzależnienie jest chorobą? W XVIII w podejrzewano, że nadmierne picie może być chorobą umysłu, a nie jak uważano, słabości XIX w. dopuszczano, że choroba psychiczna może być niezawiniona przez chorego W obiegowej opinii do lat 50. funkcjonowanie uzależnionych traktowano jako chuligaństwo, bandytyzm, brak woli Choroba psychiczna - określenie uznane jako dyskryminujące ponieważ chorzy psychiczne byli utożsamiani ze „złem” Przez wieki uważano że „zło” należy karać

Postawa społeczeństwa do danego zagadnienia narzuca normy prawne oraz postępowanie lecznicze, opiekuńcze Druga połowa XX w. - największy rozwój neurobiologii DSM III – medyczne uznanie uzależnienia jako choroby Od kilkudziesięciu lat choroba psychiczna jest zastępowana terminem zaburzenia psychiczne

Definicja (Wciórka, Encyklopedia Zdrowia PWN 2001) Zaburzenie psychiczne jest wyrazem: utraty zdolności skutecznego regulowania przez organizm swych stosunków wewnętrznych i wymiany ze środowiskiem utraty równowagi wewnętrznej lub/i adaptacji do środowiska

„Miejsce uzależnienia” w psychiatrii Zaburzenie psychiczne i zaburzenie zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych

Uzależnienie jest przewlekłą i nawrotową chorobą mózgu. alkohol nikotyna amfetamina heroina Uzależnienie jest przewlekłą i nawrotową chorobą mózgu.

Uzależnienie jest to ciężka , przewlekła choroba ośrodko-wego układu nerwowego, która przebiega pod postacią remisji i nawrotów często doprowadzając do inwalidztwa.

Model wieloosiowy a uzależnienie wg Th. Millon, R. Davis Oś I - zespoły kliniczne…..uzależnienie Oś II - zaburzenia osobowości Oś III - uwarunkowania medyczne Oś IV - problemy psychospołeczne i środowiskowe Oś V - ocena funkcjonowania psychologicznego, społecznego, zawodowego

Czynniki sprzyjające uzależnieniom Dziedziczenie społeczne Występowanie w rodzinie chorób przewlekłych np. SM lub zaburzenia psychicznych jak schizofrenia, alkoholizm Opuszczenie przez rodzica (w tym śmierć) Brak pozytywnych relacji i zasad wychowawczych w rodzinie Znęcanie się fizyczne, psychiczne, wykorzystanie seksualne (stres) Zab. zachowania – buntowniczość, impulsywność, agresja Okres dojrzewania i przekwitania (m.in. zmiany hormonalne)

c.d. czynniki sprzyjające Zaburzenia psychiczne (m.in. lękowe, afektywne, odżywiania się, rozwojowe jak: dysleksja, dysgrafia, ADHD, zespół stresu pourazowego, psychozy) Obciążenie genetyczne Cechy temperamentalne jak: wybuchowość, drażliwość, nadaktywność motoryczna Niski status socjo-ekonomiczny Zamieszkiwanie w dużych aglomeracjach miejskich

Teorie powstawania uzależnień biologiczne psychologiczne socjologiczne

Uzależnienie jest związane: ze zwiększeniem roli układu nagrody (układ dopaminergiczny, opioidowy): zależność od wzmocnień zmniejszeniem roli układu kary (układ serotoninergiczny): unikanie stresu zmniejszenie aktywności układu serotoninergicznego powoduje upośledzenie kontroli impulsów

Ogólna budowa tzw. układu nagrody Wszystkie substancje uzależniające zwiększają uwalnianie dopaminy w obrębie jądra półleżącego przegrody kora czołowa Ogólna budowa tzw. układu nagrody jądro półleżące (nucleus accumbens) komórki dopaminowe śródmózgowia

+ Uczenie się + Pamięć drug „Nagroda” Motywacja Środowisko (stres, bodźce warunkowe, czynniki kulturowe) Uczenie się + Pamięć + sek., min… drug „Nagroda” Motywacja Różnice osobnicze

Nawroty w uzależnieniach „pierwszy” narkotyk stres kora czołowa bodźce warunkowe jądro półleżące (nucleus accumbens) komórki dopaminowe śródmózgowia

Bodźce przypominające  Środowisko  Bodźce przypominające Pamięć drug

ICD-10 DSM-IV Alkohol Opiaty Kanabinole Leki uspokajające... Kokaina Inne s. stymulujące Halucynogeny Tytoń Lotne rozpuszczalniki Kilka subst. lub inne Alkohol Amfetaminy Kofeina Kanabis Kokaina Halucynogeny Inhalanty Nikotyna Opioidy Fencyklidyna. Substancje uspokajające, nasenne,p-lękowe. Inne (np.sterydy). Używanie wielu.

Indywidualne reakcje na sub. psychoaktywne Właściwości osobnicze Stan somatyczny Stan psychiczny Czynniki środowiskowe Rodzaj sub. psych. Dawka (poziom w płynach ustrojowych)

Długotrwałe używanie środków psychoaktywnych Zmiany adaptacyjne w układzie nerwowym Odstawienie Zespół abstynencyjny Powrót do czynnego uzależnienia Abstynencja Farmakoterapia psychoterapia Zmiany adaptacyjne w układzie nerwowym Aktywizacja układu nagrody Dalsza abstynencja Powrót do czynnego uzależnienia

Wybrane problemy

Najczęściej stosowane opiaty i stymulanty (Polska) „Brown sugar” „Kompot” ....................i „Makiwara”, kodeina, „biała heroina”, petydyna, morfina, metadon, opium Amfetamina Metamfetamina ...efedryna ............i Kokaina HCL „crack”

Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych Uzależnienie Zespół abstynencyjny Zaburzenia psychotyczne Rezydualne i późno ujawniające się zaburzenia psychotyczne Ostre zatrucie

Zespół uzależnienia jest to kompleks zjawisk fizjologicznych, poznawczych, behawioralnych wśród których dominuje przyjmowanie substancji psychoaktywnych nad innymi zachowaniami. Pragnienie narkotyku Nawrót po okresie abstynencji wyzwolenie obj. uzależnienia (często po przyjęciu sub. psych.)

Co najmniej 3 objawy z poniższych Pragnienie, przymus, myśli natrętne Utrata kontroli nad przyjmowaniem (ilość, częstość) Fizjologiczne objawy z. abstynencyjnego Tolerancja Zmiana stylu życia (ubóstwo wzorców przyjmowania sub. psych., zaniechanie zachowań nie związanych z narkotykami) Ewidentnie szkodliwe następstwa i skutki

Uzależnienie od opiatów - skutki Przedawkowania Zmniejszona odporność ukł. immunologicznego – choroby wszczepienne: HCV, HIV, HBV, bakteryjne Prostytucja Deficyty w okresie kształtowania osobowości Kryminogenność Noworodki – HIV, z. abstynencyjne, sieroctwo

Opioidowy zespół abstynencyjny Rozszerzenie źrenic Wzrost: RR, tętna, temperaturyPiloerekcja Wysięk z nosa, Łzawienie, poty Kichanie Biegunka,wymioty Zaburzenia snu Pragnienie narkotyku Dreszcze Bóle stawowo-mięśniowe Nudności Bóle, skurcze brzucha Drażliwość Osłabienie

Okresowe zaburzenia psychiczne wśród uzależnionych od: Sub. stymulujących: - psychozy 76%, - depresje 50%, Opiatów: osobowość dyssocjalna 50% stany depresyjne 12%-62%,

Regularne palenie THC a wystąpienie pierwszych objawów psychotycznych Pierwsze objawy psychotyczne przed regularnym paleniem konopi - 11% pierwszym roku regularnego palenia – 11% po regularnym paleniu konopi – 69 % w tym; po 1-2 latach - 25% po 3-5 latach - 26% po 6-9 latach - 13 % 10 i powyżej - 4 %

Leczenie Psychoterapia Farmakoterapia NAJLEPIEJ

Oddziaływania pozafarmakologiczne Psychoterapia (najczęściej: dynamiczna, behawioralno-poznawcza, eklektyczna) Społeczność terapeutyczna Anonimowi Narkomani Inne ruchy samopomocowe

Detoksykacja Leczenie odtruwające Leczenie objawów zespołu abstynencyjnego Leczenie chorób towarzyszących Motywowanie do leczenia uzależnienia Edukacja w zakresie problemów zdrowotnych

Zapobieganie nawrotom farmakoterapia OPIOIDY Metadon.......LAAM, Buprenorfina, Bupr. + nalokson 4:1, Kodeina i morfina SR # Naltrekson Największa oferta farmakologiczna Dominacja metadonu wraz w polityką redukcji szkód.

Nawroty c.d.- STYMULANTY Leki p/depresyjne trójpierścieniowe SSRI Normotymiczne Neuroleptyki Disulfiram Propranolol Bromokryptyna Mała oferta lecznicza o złej efektywności porównywanej do „drug free” – 3% przez 6 mies. Koncepcje szczepionek

Papierosy Skutecznym sposobem łagodzenia objawów zespołu odstawienia jest stosowanie nikotynowej terapii zastępczej i bupropionu (Zyban).

Dziękuję