Przygotowanie do życia małżeńskiego i rodzinnego w diecezji wiłkawiszskiej na Litwie w latach Studium z duszpasterstwa rodzin Praca doktorska napisana pod kierunkiem Ks. Prof. dra hab. Ryszarda Kamińskiego Lublin 2014 Ks. mgr Mirosław Dowda
Rodzina jest ważnym miejscem urzeczywistniania się Kościoła. Według nauczania papieskiego: „Miłość i życie stanowią rdzeń zbawczego posłannictwa rodziny chrześcijańskiej w Kościele i dla Kościoła”. Problem przygotowania do małżeństwa i życia w rodzinie jest obecnie aktualnym i ważnym zagadnieniem teologii pastoralnej. Wynika ono z troski, aby narzeczeni przyjęli i docenili dar małżeństwa, pogłębiając jego aspekt ludzki i teologiczny oraz jego naturalne i nadprzyrodzone cele. Problem rozprawy można wyrazić w formie pytania: Jak kształtuje się realizacja przygotowania do małżeństwa i życia w rodzinie na Litwie w diecezji wiłkawiszskiej po transformacji systemowej w 1991 roku?
Główne pytanie sformułowane w pracy implikuje kilka pytań szczegółowych: Czym dla narzeczonych katolików jest małżeństwo i rodzina? Jak przygotowanie do małżeństwa realizują centra duszpasterstwa rodzin na Litwie? Czy narzeczeni akceptują odpowiedzialność małżeńską za planowanie rodziny i obronę życia? Odpowiedzi na te pytania znajdą w rozprawie uzasadnione odpowiedzi i pomogą w rozwiązaniu głównego problemu pracy. W okresie ZSRR ( ), w którego skład wchodziła Litwa, wskutek prześladowań przez władze sowieckie rodzina była oderwana od Kościoła i postrzegana jako zupełnie świecki twór społeczny.
Mapa podziału prowincji kościelnej i diecezji na Litwie
Rozprawa ma charakter teologiczno-pastoralny Zakładany cel pastoralny został zrealizowany na podstawie źródeł typowych dla teologii pastoralnej. Źródłem podstawowym do opracowania podjętego tematu są: 1. dokumenty Kościoła współczesnego na temat przygotowania do małżeństwa i życia w rodzinie 2. wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród młodzieży z diecezji wiłkawiszskiej
Rozprawa składa się z sześciu rozdziałów. Rozdział I odpowiada początkowemu etapowi przyjętej metody – jest nim geneza podjętego tematu. Przedstawione zostały w nim: - uwarunkowania historyczne rozwoju duszpasterstwa w diecezji wiłkawiszskiej - uwarunkowania społeczno-polityczne - rozwój duszpasterstwa na Litwie po II wojnie światowej - zarys dziejów diecezji wiłkawiszskiej. Szczególna uwaga została skupiona na latach Ten okres bowiem ukazuje walkę Kościoła na Litwie o przetrwanie.
W rozdziale II ukazano: -problematykę przygotowania do małżeństwa i życia w rodzinie -rolę duszpasterstwa i zadań rodzin w nauczaniu Kościoła współczesnego z uwzględnieniem nauczania w przesłaniu Kościoła na Litwie. -refleksję nad nauczaniem Kościoła współczesnego o przygotowaniu dalszym, bliższym i bezpośrednim do małżeństwa i życia w rodzinie.
Rozdział III - dotyczy rozważania nad organizacją przygotowania do małżeństwa i życia w rodzinie w diecezji wiłkawiszskiej. - ukazuje refleksję nad rolą Centrum Duszpasterstwa Rodzin i istotą duszpasterstwa rodzin na Litwie - omówione zostało przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie w poszczególnych siedmiu dekanatach diecezji wiłkawiszskiej oraz w parafiach i szkołach. Ważnym etapem badań stało przebadanie ksiąg metrykalnych w parafiach prowadzonych od 1996 roku. Wyniki tego przedsięwzięcia ukazali m.in. liczebność młodych osób przystępujących do sakramentu małżeństwa bez przyjętego wcześniej bierzmowania oraz bez uczestnictwa w przygotowaniu bezpośrednim.
Rozdział IV -zawiera refleksję nad problematyką małżeńską w przygotowaniu do małżeństwa w diecezji wiłkawiszskiej Przedmiotem rozważań tego rozdziału są następujące zagadnienia: -istota, przymioty i zadania małżeństwa, -planowanie poczęć i obrona życia nienarodzonych dzieci -wiele miejsca poświęcono liturgii sakramentu małżeństwa i ewangelizacji młodych małżeństw.
Rozdział V -zawiera refleksję nad problematyką rodziny w przygotowaniu do małżeństwa i życia w rodzinie w diecezji wiłkawiszskiej Zwrócona została tu uwaga na: -rolę rodziny jako podstawowego środowiska wychowawczego -funkcje i zagrożenia wobec rodziny -uwarunkowania wychowawczego oddziaływania rodziny.
Rozdział VI zawiera: -ocenę dotychczasowego przygotowania do małżeństwa i życia w rodzinie w diecezji wiłkawiszskiej -ocenę formacji rodziny jako środowiska wychowania -ocenę organizacji przygotowania oraz problematyki małżeńskiej i problematyki rodzinnej w przygotowaniu do życia małżeńskiego i rodzinnego -propozycje odnowy przygotowania do małżeństwa i życia w rodzinie w diecezji wiłkawiszskiej które dotyczą: - formacji rodziny jako środowiska wychowania - doskonalenia organizacji przygotowania do małżeństwa i życia w rodzinie - pogłębiania problematyki małżeństwa i tematyki rodziny przez duszpasterstwo ogólne i duszpasterstwo rodzin.
Materiałami źródłowymi są wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród młodzieży przygotowującej się do sakramentu małżeństwa, uczestniczącej w kursie przedmałżeńskim z diecezji wiłkawiszskiej. Badania zostały przeprowadzone w latach w dekanalnych centrach duszpasterstwa rodzin w Alytusie, Prienai, Szakiai, Mariampolu, Lazdijai, Wiłkawiszkach.
Grupę ankietowanych stanowiła młodzież w wieku lat. W grupie 200 badanych było: kobiet (55,0%) - 90 mężczyzn (45,0%). Wśród nich: osób zadeklarowało się jako wierzące - 5 osób jako religijnie obojętne. Z badanej grupy: - 8 osób uczęszcza na coniedzielną Eucharystię - 28 osób raz na miesiąc - pozostali tylko z okazji ważnych świąt religijnych.
ANALIZA UZYSKANYCH WYNIKÓW BADAŃ
Autodeklaracja religijności i spełniania praktyk religijnych przez narzeczonych OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N= Wierzący Obojętny53223 W każdą niedzielę83553 Podczas świąt Raz w miesiącu Nie uczestniczy63333 Religijność i praktyki religijne badanych narzeczonych
Stosunek badanych narzeczonych do trzy-miesięcznego przygotowania do małżeństwa w diecezji wiłkawiszskiej a płeć i wykształcenie narzeczonych w % Stosunek narzeczonych do trzymiesięcznego przygotowania do małżeństwa OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Bardzo potrzebne19,0%22,4%16,5%19,8%17,9% Potrzebne41,5%41,2%41,8%40,5%42,8% Raczej niepotrzebne14,0%15,3%13,1%13,8%14,3% Niepotrzebne12,0%7,1%15,6%12,1%11,9% Nie mam zdania13,5%14,0%13,0%13,8%13,1% Brak odpowiedzi Razem100,0%
Świadomość narzeczonych dotycząca twórcy sakramentu małżeństwa a cechy społeczne narzeczonych w % Świadomość narzeczonych dotycząca twórcy sakramentu małżeństwa OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobietyŚrednie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Narzeczeni 8,5%9,4%7,8%9,5%7,1% Kościół 36,0%35,3%36,5%40,5%29,7% Biskupi 0,5%1,2%---0,8%--- Proboszcz --- Jezus Chrystus 26,5%20,0%31,3%21,6%33,4% Nie mam zdania 26,0%31,7%21,8%24,1%28,6% Brak odpowiedzi 2,5%2,4%2,6%3,5%1,2% Razem 100,0%
Czynniki wewnętrzne decydujące o trwałości małżeństwa w opinii badanych narzeczonych w % Czynniki decydujące o trwałości małżeństwa OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobietyŚrednie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N==116N=84 Czynniki wewnętrzne: Praca nad rozwojem miłości 56,0%60,0%53,01%51,7%61,9% Posiadanie dzieci 42,0%37,6%45,2%41,4%42,8% Dobór charakterów 41,0%43,5%39,1%40,5%41,7% Właściwe przygotowanie do przyjęcia sakramentu 46,0%48,2%44,3%34,5%61,9% Praktyki religijne15,0%10,6%18,2%12,9%17,8% Pochodzenie z dobrych rodzin 2,5% 2,3%2,6%4,4%……. Dane nie sumują się do 100,0%, gdyż respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź.
Czynniki zewnętrzne decydujące o trwałości małżeństwa w opinii badanych narzeczonych w % Czynniki decydujące o trwałości małżeństwa OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobietyŚrednie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Czynniki zewnętrzne: Zawarcie ślubu w kościele 34,5%34,1%34,8%34,5% Dostosowanie seksualne16,5%20,0%13,9%18,1%14,3% Atrakcyjność fizyczna małżonków 7,0%9,4%5,2%8,6%4,7% Wspólny majątek1,5%3,5%…..2,5%….. Wykształcenie małżonków 2,5%3,5%1,7% 3,5% Presja przyjaciół i rodziny8,5%11,7%6,1%6,9%10,7% Wysoka pozycja społeczna małżonków 0,5%1,1%…..0,8%….. Dane nie sumują się do 100,0%, gdyż respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź.
Czynniki wpływające na liczność potomstwa w rodzinie w % Czynniki wpływające na liczebność potomstwa w rodzinie OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobietyŚrednie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Brak środków finansowych 80,5%89,5%73,9%76,7%85,7% Brak czasu13,5%20,0%8,7%9,5%19,1% Presja społeczna9,5%9,4%9,6%7,7%11,9% Kariera zawodowa rodziców 33,5%28,3%37,4%23,3%47,6% Dziecko przestaje być celem małżeństwa 28,5%28,2%28,7%28,4%28,6% Łatwy dostępu do środków antykoncepcyjnych 30,5%29,4%31,3%31,9%28,5% Brak perspektywy pracy25,0%24,7%25,2%19,8%32,1% Późny wiek zawarcia małżeństwa 20,0% 21,6%17,9% Nie mam zdania0,5%1,2% 0,8% Dane nie sumują się do 100,0%, gdyż respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź.
Akceptacja rozwodu przez ankietowanych narzeczonych w % Akceptacja rozwodu przez narzeczonych OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobietyŚrednie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Tak57,5%58,9%56,3%53,4%63,1% Nie27,0%26,7%27,3%30,2%22,6% Nie mam zdania13,5%14,4%12,8%13,8%13,1% Brak odpowiedzi2,0% 3,6%2,6%1,2% Razem100,0%
Czynniki wpływające na osłabienie miłości małżeńskiej w wypowiedziach badanych narzeczonych w % Czynniki wpływające na osłabienie miłości małżeńskiej OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobietyŚrednie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Zdrada71,0%75,5%67,3%71,6%70,3% Niezrozumienie partnera26,0%23,3%28,2%26,7%25,1% Niedobór charakteru16,0%22,2%10,9%18,2%13,1% Egoizm i brak troski o partnera 22,5%15,6%28,2%21,6%23,8% Alkoholizm52,0%53,3%50,9%49,1%55,9% Utrata zaufania46,5%48,9%44,5%44,8%48,8% Nie liczenie się z partnerem21,0%23,3%19,1%20,7%21,4% Lenistwo11,0%15,6%7,3%13,8%7,2% Niedostosowanie się seksualne 17,0%21,1%12,8%17,2%16,7% Niemożliwość posiadania dzieci 18,5%18,9%18,2%16,4%21,4% Nie mam zdania0,5%1,1% 0,9% Dane nie sumują się do 100,0 %, gdyż respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź.
Ocena szkolnej katechezy przygotowującej do małżeństwa OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Bardzo dobrze10,0%7,05%12,17%10,3%9,5% Dobrze22,5%23,5%21,7%24,1%20,2% Raczej dobrze (średnio) 28,0%31,7%25,2%30,1%25,0% Źle5,5%7,05%4,3%5,1%5,9% Nie mam zdania6,5%5,8%6,9% 5,9% Nie było przygotowania do życia małżeńskiego 27,5%24,7%29,6%21,5%35,7% Ocena szkolnej katechezy w przygotowaniu do małżeństwa w %
Istota sakramentu małżeństwa w opinii badanych nupturientów OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Życie we wspólnocie małżeńskiej 18,8%20,1% 17,4 % 16,7%19,9% Obecność kapłana podczas udzielania sakramentu 8,8%10,5%7,8%12,3%4,4% Wzajemna pomoc 10,0%14,1%6,9%9,7%10,4% Udział w planach Bożych 15,0%9,4%19,3%17,6%11,9% Przekazywanie życia ludzkiego 7,4%7,0%7,8%8,7%5,8% Świadoma i dobrowolna zgoda małżonków 40,0%38,9%40,8%34,9%47,6% Razem 100,0% Istota sakramentu małżeństwa w opinii badanych narzeczonych w %
Cel małżeństwa sakramentalnego według narzeczonych OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Posiadanie dzieci 7,5%9,4%6,1%6,9%8,4% Umożliwienie legalnego współżycia seksualnego 3,0%1,2%4,3%3,5%2,4% Wzajemna miłość małżonków i przekazanie życia 68,0%68,2%67,8%68,1%67,9% Akceptacja społeczna małżonków 4,5%3,6%5,2%4,3%4,7% Wzajemna pomoc 13,5%16,4%11,3%12,1%15,4% Stabilizacja materialna 3,5%1,2%5,3%5,1%1,2% Nie mam zdania/brak odpowiedzi --- Razem 100,0% Cel małżeństwa sakramentalnego w wypowiedziach badanych narzeczonych w %
Możliwość zawarcia ponownego związku małżeńskiego przez osoby rozwiedzione OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Wykluczam zawieranie ponownego małżeństwa przez osoby rozwiedzione, np. z powodu zdrady, poza przeszkodami unieważniającymi małżeństwo 17,5% 20,0% 15,7% 21,5% 11,9% W niektórych wypadkach nie widzę innego wyjścia, np. alkoholizm 8,0%7,1%8,7%5,2%11,8% Akceptuję ponowne małżeństwo rozwiedzionych w trudnej sytuacji materialnej 1,0% 1,7%0,8%1,2% Mogą zawrzeć nowy związek po uzyskaniu kościelnego orzeczenia nieważności poprzedniego związku 55,0%52,9%56,5%50,8%60,8% Nie mam zdania 14,5%16,5%13,1%16,3%11,9% Brak odpowiedzi 4,0%3,5%4,3%5,4%2,4% Razem 100,0% Możliwość zawarcia ponownego związku małżeńskiego przez osoby rozwiedzione w opinii badanych narzeczonych w %
Zadania małżonkówOgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Przekazanie życia 44,0%48,2%40,8%41,4%47,6% Przenoszenie obowiązków wychowania dzieci na państwo 5,0% 5,9% 4,4% 6,9% 2,4% Wspólna odpowiedzialność małżonków za zrodzenie i wychowanie potomstwa 79,0% 84,7% 74,8% 75,8 % 83,3% Tworzenie wspólnoty osób 15,5%15,3%15,6%13,8%17,8% Wychowanie mądrych obywateli 23,5%28,2%20,0%22,4%25,0% Ograniczenie liczby dzieci 1,5%1,2%1,7% Uczestnictwo w misji i życiu Kościoła 38,0%38,8%37,4%36,2%40,4% Bezstresowe wychowanie dzieci 39,5%41,1%39,1%41,4%38,1% Nie mam zdania 1,0%1,2%0,8% 1,2% Dane nie sumują się do 100,0%, gdyż respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Najważniejsze zadania małżeńskie w wypowiedziach badanych narzeczonych w %
Metody planowania rodzinyOgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Sztuczne środki antykoncepcyjne 65,5%62,4%67,8%54,3%80,9% Stosunki przerywane 43,0%38,8%46,1%31,9%58,3% Sterylizacja 21,5%21,2%21,8%13,8%32,0% Naturalna regulacja poczęć 64,0%63,6%64,2%56,8%73,8% Aborcja 23,0%23,5%22,6%19,8%27,4% Nie mam zdania 2,5%5,9% 4,3% Dane nie sumują się do 100,0%, gdyż respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Metody planowania rodziny znane przez ankietowanych narzeczonych w %
Skuteczność metod naturalnego planowania rodziny OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Skuteczne 53,5%52,9%53,9%53,5%53,6% Bardzo skuteczne 11,5%12,9%10,4%7,7%16,7% Nieskuteczne 7,5%7,1%7,9%8,6%5,9% Nie mam zdania 27,0%25,9%27,8%29,4%23,8% Brak odpowiedzi 0,5%1,2% 0,8% Razem 100,0% Skuteczność metod naturalnego planowania rodziny w wypowiedziach badanych narzeczonych w %
Początek życia człowiekaOgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Od dnia narodzin 7,5%9,4%6,0%11,5%2,4% Od momentu poczęcia 70,0%69,4%70,5%65,5%76,2% Od pierwszego „krzyku dziecka” 0,5%1,2% 0,8% Od 12. tygodnia ciąży 12,5%10,6%13,9%12,9%11,9% Od 21. dnia życia płodu 9,0%8,2%9,6%8,6%9,5% Nie mam zdania 0,5%1,2% 0,8% Brak odpowiedzi Razem 100,0% Początek życia człowieka w wypowiedziach badanych narzeczonych w %
Powody zawarcia sakramentu małżeństwa w Kościele OgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Tego wymaga tradycja 24,0%24,7%23,5%27,6%19,1% Ceremonia zaślubin jest uroczysta 18,5%18,8%18,2%19,8%16,7% Taki związek jest nierozerwalny 36,5%32,9%40,0%35,3%39,3% Dostarcza małżonkom łask Bożych 61,0%60,0%61,7%58,6%64,3% Jest spełnieniem wymagań rodziców 1,0% 0,9% Jest jednym z sakramentów przyjmowanych po chrzcie 42,5% 44,7% 40,9% 37,9% 48,8% Nie mam zdania 1,0%2,4% 1,7% Dane nie sumują się do 100,0%, gdyż respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Powody zawarcia sakramentu małżeństwa w Kościele w wypowiedziach badanych narzeczonych w %
Obowiązki katolikaOgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobiety Średnie i zawodowe Wyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Kochać Boga58,0%57,8%58,2%60,3%54,8% Słuchać księży1,5%3,3% 1,7%1,2% Spełniać praktyki religijne28,5%24,4%31,8%28,4%28,6% Zachowywać przykazania67,0%65,6%68,2%70,7%61,9% Nie wiem2,0%4,4% 1,7%2,4% Brak odpowiedzi1,5%3,3% 2,6% Dane nie sumują się do 100,0%, gdyż respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Obowiązki katolika w opinii badanych narzeczonych w %
Wpływ praktyk na życie religijne rodzinyOgółemPłećWykształcenie MężczyźniKobietyŚrednie i zawodoweWyższe N=200N=90N=110N=116N=84 Codzienna modlitwa w domu38,0%35,6%40,0%37,1%39,3% Pielgrzymki do miejsc świętych8,5%8,9%8,2%9,5%7,1% Czynne uczestnictwo w życiu parafii20,5%16,7%23,6%22,4%17,9% Czytanie Pisma Świętego17,5%21,1%14,5%17,2%17,8% Przynależność do ruchów religijnych4,0%3,3%4,5%6,0%1,2% Wspólny udział we Mszy św. z rodziną66,5%62,2%70,0%58,6%77,4% Uczestnictwo w dniach skupienia7,5%7,8%7,3%10,3%3,6% Obchody świąt kościelnych z rodziną66,0%63,3%68,2%62,1%71,4% Udział w rekolekcjach2,5%3,3%1,8%4,4% Brak odpowiedzi2,0%2,2%1,8%3,5% Dane nie sumują się do 100,0%, gdyż respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Wpływ praktyk religijnych na życie rodziny w opinii badanych narzeczonych w %
Liczba osób bez sakremntu bierzmowania w wybranych parafiach region Suwałkija.
Liczba osób bez sakremntu bierzmowania w wybranych parafiach region Dzukija
Wnioski końcowe: Celem refleksji przeprowadzonej w niniejszej pracy było ukazanie przygotowania do życia małżeńskiego i rodzinnego w diecezji wiłkawiszskiej w latach Badania pozwoliły na ukazanie realizowanego modelu duszpasterstwa rodzin w diecezji wiłkawiszskiej. Duszpasterstwo rodzin w diecezji wiłkawiszskiej jest prowadzone w ramach struktur kościelnych, które stanowią dekanalne centra duszpasterstwa rodzin
Przeprowadzone analizy wykazały, że szczególną rolę w rozwoju duszpasterstwa rodzin odgrywa Instytut Rodziny przy Wydziale Teologii Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, a w diecezji wiłkawiszskiej - Diecezjalne Centrum Duszpasterstwa Rodzin w Mariampolu. Przeprowadzone badania i analiza sprawozdań dekanalnych ośrodków duszpasterstwa rodzin potwierdziły ewolucyjny rozwój tych struktur oraz wzrost kwalifikacji wolontariuszy i działalności duszpasterstwa rodzin w diecezji. Spośród badanych narzeczonych przygotowujących się do małżeństwa i rodziny niski jest odsetek osób praktykujących. Na zachowywanie zwyczajów religijnych w obrębie rodziny wskazało 30,0% badanych.
Do zjawisk niepokojących (wg statystyki niezależnych badań socjologicznych) jakie występują w litewskich rodzinach w diecezji wiłkawiszskiej, należy: niski poziom moralności małżeńsko-rodzinnej wysoki wskaźnik dokonywanych aborcji, stosowania środków antykoncepcyjnych, pozamałżeńskiego współżycia seksualnego częstym zjawiskiem jest ślub rodziców i jednocześnie chrzest ich dziecka niski wskaźnik regularnie uczestniczących w niedzielnej Mszy świętej selektywność w podejściu do prawd wiary i norm moralnych Dlatego duszpasterstwo rodzin winno jasno sprecyzować kierunki swych oddziaływań, aby jak najlepiej wspierać rodzinę
Rozwojowi duszpasterstwa rodzin i pomocy małżeństwu i rodzinie dobrze służą opracowane w diecezji wiłkawiszskiej i całej Litwie długoterminowe programy udzielania pomocy rodzinie na różnych etapach jej rozwoju. Przeprowadzone badania wykazały, iż mimo sporej grupy narzeczonych, którzy rozumieją podstawowe zadania małżeństwa, zauważalne są wśród wielu badanych różnorodne braki wiedzy w tej dziedzinie. Przygotowanie do życia małżeńskiego i rodzinnego w diecezji wiłkawiszskiej i na całej Litwie domaga się większego dowartościowania, szczególnie przez duszpasterzy bezpośrednio odpowiedzialnych za przygotowanie do małżeństwa i rodziny.
Znaczny procent narzeczonych przystępuje do sakramentu małżeństwa bez wcześniejszego przyjęcia wszystkich sakramentów inicjacji chrześcijańskiej. Jest to odsetek w zależności od parafii w granicach 24,0% - 89,0% par zawierających związek małżeński. Niewielki procent narzeczonych, wstępując w sakramentalny związek małżeński, czuje się odpowiedzialna za moralne i religijne wychowanie swoich dzieci.
Z każdym rokiem coraz więcej osób korzysta z kursu przedmałżeńskiego Coraz więcej młodych osób bierze udział w katechezach parafialnych. Kościół w różny sposób włączony jest w życie społeczne, moralne i religijne małżeństw i rodzin – głos Kościoła jest nieustannie słyszalny i cytowany w mediach, w świecie politycznym i społecznym. Badany okres dwudziestolecia po odzyskaniu niepodległości na Litwie odznacza się szybkim wzrostem działalności Kościoła na polu ewangelizacji, a szczególnie w dziedzinie przygotowania młodych do życia sakramentalnego i poznania Boga.