KOMÓRKA – podstawowa jednostka budulcowa i czynnościowa organizmu KOMÓRKA – podstawowa jednostka budulcowa i czynnościowa organizmu. TKANKA – zespół wyspecjalizowanych komórek ( tk. nabłonkowa, mięśniowa, łączna i nerwowa). UKŁAD NARZĄDÓW – zespół narządów współdziałających ze sobą w pełnieniu określonych funkcji. ORGANIZM – powiązane wzajemnymi zależnościami i współpracujące ze sobą układy narządów.

HOMEOSTAZA – zdolność zachowania względnie stałych warunków środowiska wewnętrznego.

BIAŁKA – związki organiczne zbudowane z aminokwasów; spełniają w organizmie funkcje budulcowe, transportujące i regulacyjne. Białka pełnowartościowe zawierają wszystkie aminokwasy egzogenne w odpowiednich proporcjach. CUKRY (węglowodany) – występują w organizmie w postaci cukrów prostych, dwucukrów i wielocukrów; podstawowe związki energetyczne organizmu (glukoza); funkcje zapasowe (glikogen). Celuloza w jelicie człowieka nie ulega trawieniu tzw. węglowodan niedostępny. TŁUSZCZE – bogate źródło energia (glicerol + kwasy tłuszczowe); także funkcje budulcowe, ochronne i termoizolacyjne. Są pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. WODA –warunkuje przebieg reakcji chemicznych; dobry rozpuszczalnik; składnik wszystkich płynów ustrojowych.

DIETA PODSTAWOWA – dostarczanie do organizmu wszystkich niezbędnych składników pokarmowych w odpowiednich ilościach i proporcjach. BŁONNIK – kompleks składników budujących ściany komórkowe roślin (głównie celuloza), reguluje czynności przewodu pokarmowego.

AMINOKWASY EGZOGENNE - aminokwasy, które nie są wytwarzane przez organizm ludzki, niezbędne do jego funkcjonowania. NNKT – niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, uczestniczą w przemianach cholesterolu, zmniejszają ryzyko zawału serca. EMULGACJA – rozbijanie tłuszczu na drobne kuleczki, co zwiększa powierzchnię kontaktu z enzymami trawiennymi. RUCHY ROBACZKOWE – rytmiczne skurcze mięśni gładkich, które przesuwają treść pokarmową w układzie pokarmowym i mieszają ją z enzymami trawiennymi. SOK ŻOŁĄDKOWY – enzymy trawienny + kwas solny. KOSMKI JELITOWE – palczaste wypustki zwiększające powierzchnię chłonna jelita cienkiego.

PRÓCHNICA – choroba zębów wywołana przez bakterie namnażające się w jamie ustnej na resztkach jedzenia.

ODDYCHANIE KOMÓRKOWE TLENOWE – Glukoza + tlen = dwutlenek węgla + woda + energia

WENTYLACJA PŁUC – naprzemienne, rytmiczne wykonywanie wdechów i wydechów ( ok. 12-16 oddechów na minutę). DYFUZJA – samorzutne przemieszczanie się cząsteczek substancji dążących do wyrównania stężeń. W płucach tlen przenika z pęcherzyków płucnych do krwi, a dwutlenek węgla w kierunku przeciwnym. W tkankach tlen przenika z krwi do komórek, a dwutlenek węgla z komórek do krwi.

ZASTAWKI – fałdy zbudowane głównie z tkanki łącznej zapobiegające cofaniu się krwi w sercu i naczyniach żylnych oraz limfy w naczyniach limfatycznych. NACZYNIA WIEŃCOWE – zaopatrują serce w tlen i substancje odżywcze, odprowadzają z komórek tego mięśnia zbędne produkty przemiany materii. KRWIOBIEG MAŁY – zapewnia wymianę gazową między krwią a powietrzem wypełniającym pęcherzyki płucne ( prawa komora - tętnica płucna – naczynia włosowate płuc - żyły płucne – lewy przedsionek). KRWIOBIEG DUŻY – zapewnia wszystkim komórkom ciała tlen i usuwa dwutlenek węgla ( lewa komora – aorta – naczynia włosowate narządów - żyły główne – prawy przedsionek).

HEMOGLOBINA (Hb) – czerwony barwnik występujący w erytrocytach krwi HEMOGLOBINA (Hb) – czerwony barwnik występujący w erytrocytach krwi. Przenosi gazy oddechowe, głównie tlen. LIMFA – nadmiar płynu tkankowego, który jest zbierany przez włosowate naczynia limfatyczne z przestrzeni międzykomórkowych. MIAŻDŻYCA – przewlekła choroba tętnic, polega na gromadzeniu się w ich ścianach związków tłuszczowych(głównie cholesterolu) i złogów wapnia.

SUROWICA ODPORNOŚCIOWA - surowica krwi zawierająca ciała odpornościowe wytworzone w innym organizmie. SZCZEPIONKA – preparat biologiczny zawierający martwe lub pozbawione zjadliwości mikroorganizmy. ALERGEN - antygen wywołujący reakcje odpornościowe organizmu np. katar, kaszel, wysypka. PRZESZCZEP - transplantacja np.nerek.

WYDALANIE – usuwanie z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii. DIALIZA – zabieg usuwania z krwi toksycznych substancji przy użyciu specjalnych urządzeń („sztuczna nerka”). ODMROŻENIA - zmiany o obrębie skóry i tkanek w wyniku działania niskich temperatur. OPARZENIA - zmiany o obrębie skóry i tkanek w wyniku działania wysokich temperatur.

NURON – komórka nerwowa, posiadająca liczne wypustki ( akson, dendryty) SYNAPSA – miejsce styku komórki nerwowej z inną komórką ciała. OUN – ośrodkowy układ nerwowy, zbudowany z mózgu, móżdżka , pnia mózgu i rdzenia kręgowego. ODRUCH – warunkowy lub bezwarunkowy, szybka niezależna od woli reakcja narządu wykonawczego na bodziec. STRES – stan organizmu wywołany przez bodziec (stresor) np. hałas, wibracje, konflikty.

ADAPTACJA OKA – proces przystosowywania się oka do widzenia w różnych warunkach świetlnych. AKOMODACJA OKA – przystosowanie do ostrego widzenia przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach od oka (zmiana kształtu soczewki). ŚLIMAK – właściwy narząd słuch znajdujący się w uchu wewnętrznym.

HORMON – substancja chemiczna wydzielana przez gruczoły dokrewne HORMON – substancja chemiczna wydzielana przez gruczoły dokrewne. PRZYSADKA MÓZGOWA – gruczoł położony w mózgowiu, wytwarzający hormon wzrostu i prolaktynę. TRZUSTKA – gruczoł mieszany wytwarzający hormony regulujące poziom cukru w krwi i enzymy trawienne do dwunastnicy.

STAW – ruchome połączenie kości. LORDOZA – wygięcie kręgosłupa do przodu. KIFOZA – wygięcie kręgosłupa do tyłu. OBRĘCZE – barkowa i miedniczna, kości łączące kończyny ze szkieletem osiowym. MIĘSIEŃ – narząd układu ruchu zbudowany z brzuśca i ścięgien. SKOLIOZA – boczne skrzywienie kręgosłupa. PŁASKOSTOPIE - obniżenie naturalnego sklepienia stopy na skutek osłabienia mięśni i więzadeł. OSTEOPOROZA – choroba związana z ubytkiem tkanki kostnej.

GAMETA – komórka rozrodcza ( plemnik, kom. jajowa) GAMETA – komórka rozrodcza ( plemnik, kom. jajowa). GONADY – gruczoły rozrodcze (jądra, jajniki). ZYGOTA – pierwsza komórka nowego organizmu, powstaje w wyniku zapłodnienia. ZAPŁODNIENIE – proces połączenia komórek rozrodczych. CIĄŻA - stan organizmu kobiety od zapłodnienia do porodu. ROZWÓJ ZARODKOWY – pierwsze 8 tygodni ciąży. ROZWÓJ OSOBNICZY – wszelkie zmiany fizyczne, psychologiczne i społeczne zachodzące u człowieka od momentu powstania zygoty, aż do śmierci DOJRZEWANIE (pokwitanie) - zmiany zachodzące pod wpływem hormonów u dziewcząt i chłopców , w których wyniku kształtują się cechy typowe dla danej płci.