Ekonomika ochrony zdrowia (I) Doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

I - Finansowanie systemu ochrony zdrowia w krajach europejskich dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Obszary objęte analizą Poziom wydatków na ochronę zdrowia per capita, ich dynamika zmian Relacja wydatków na ochronę zdrowia do PKB (%) Udział finansowania publicznego w wydatkach na ochronę zdrowia dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Kraje objęte analizą „stara” UE: Austria, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy postsocjalistyczne kraje „nowej” UE: Bułgaria, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja i Węgry postsocjalistyczne kraje Europy Wschodniej i Środkowo-Wschodniej, powstałe w wyniku rozpadu ZSRR i nie będące członkami UE: Białoruś, Mołdawia, Rosja i Ukraina dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Wydatki na ochronę zdrowia per capita (w 2006r, w USD, wg PPP –dane WHO) Kraje „starej” UE: ponad 3.500 USD – Austria, Francja, ok. 3.000 USD - Dania, Niemcy, Szwecja i Grecja, poniżej 2.000 USD - Portugalia „Nowe” kraje UE (od 2005 roku): Czechy - ok. 1.500 USD, Węgry – ok. 1.400 USD, Słowacja i Litwa – ponad 1.000 USD, pozostałe kraje – Estonia, Łotwa i Polska – ok.1 000 USD Kraje przyjęte do UE w 2007 roku: Bułgaria – ok. 750 USD, Rumunia – ponad 600 USD Kraje nie należące do UE: Rosja – ponad 600 USD, Białoruś i Ukraina – ok. 600 USD, Mołdawia – poniżej 200 USD dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki na ochronę zdrowia per capita (2006r, w USD, wg PPP) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki na ochronę zdrowia per capita (w 2006r, w USD, wg PPP) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki na ochronę zdrowia a poziom PKB (ujęcie per capita) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki na ochronę zdrowia a PKB per capita (1995 i 2006) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Dynamika zmian wydatków na ochronę zdrowia (w USD, per capita, rok 1995 = 100) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Relacja wydatków na ochronę zdrowia do PKB (%) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Relacja wydatków na ochronę zdrowia do PKB (%) a PKB per capita (1995, 2006) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Relacja wydatków na ochronę zdrowia do PKB (%) a PKB per capita (1995, 2006) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Dynamika wydatków na ochronę zdrowia i PKB Jeżeli tempo wzrostu wydatków na ochronę zdrowia jest wyższe od tempa wzrostu PKB – relacja wydatków na ochronę zdrowia do PKB jest rosnąca Zjawisko to występuje w „starej” UE, w ”nowych” krajach UE i – w ostatnich latach – w krajach spoza UE dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Struktura finansowania wydatków na ochronę zdrowia Wyróżniamy dwa źródła finansowania ochrony zdrowia: publiczne - bezpośrednie wydatki z budżetu państwa przeznaczane na ochronę zdrowia (tzw. model Beveridg’a), wydatki pochodzące z obowiązkowych ubezpieczeń zdrowotnych (tzw. model Bismarcka) lub model mieszany prywatne: - wydatki bezpośrednie (gotówkowe), ponoszone na zakup produktów i usług medycznych - wydatki przybierające formę przedpłat - zakup przez gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych oraz abonamentów uprawniających do korzystania ze świadczeń w prywatnych placówkach sektora ochrony zdrowia dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Udział wydatków publicznych w wydatkach na ochronę zdrowia dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Udział wydatków publicznych w wydatkach na ochronę zdrowia (2) „stara” UE: tendencja wzrostowa (kilka pp) „nowe” kraje UE: zdecydowana tendencja spadkowa (prawie 10 pp) od 1999 roku wyższy udział finansowania publicznego w krajach „starej” UE (rosnąca przewaga – do 7 pp) kraje spoza UE: w latach 1996-2001 spadek o ponad 12 pp, od 2002 roku – tendencja wzrostowa dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Udział wydatków publicznych w wydatkach na ochronę zdrowia (3) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Finansowanie publiczne ochrony zdrowia a PKB per capita (1995, 2006) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Finansowanie publiczne ochrony zdrowia a PKB per capita (1995, 2006) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Udział finansowania publicznego w wydatkach na ochronę zdrowia (%) Wydatki publiczne na OZ nie były w ogóle (w 1995 roku) i nie są silnie (w 2006 roku) skorelowane z poziomem PKB per capita Można udział wydatków publicznych wiązać z modelem OZ: Bismarck – niższy udział i spadkowa tendencja, Beveridg’e – wyższy udział i tendencja wzrostowa ( do 2004 r) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Udział obowiązkowych ubezpieczeń zdrowotnych w wydatkach publicznych na ochronę zdrowia Kraje „starej” UE: jedynie Francja i Niemcy realizowały model Bismarcka w pełnej postaci i finansowały ochronę zdrowia nieomal wyłącznie z obowiązkowych ubezpieczeń zdrowotnych; w Austrii – z tego źródła finansowano ponad 60% wydatków publicznych na ochronę zdrowia W Grecji udział obowiązkowych ubezpieczeń zdrowotnych w wydatkach publicznych na ochronę zdrowia wzrósł z ponad 20% w 1995 roku do ponad 50% w latach 2004 – 2006 Kraje postsocjalistyczne, wchodzące w skład „nowej” UE (poza Słowacją), realizowały model Bismarcka (w większości krajów ponad 80% finansowania publicznego stanowiły obowiązkowe ubezpieczenia zdrowotne, a w Bułgarii – ok. 70%) W analizowanych krajach postsocjalistycznych, nie należących do UE, jedynie w Mołdawii funkcjonuje – od roku 2004 – model Bismarcka; w Rosji, obowiązkowe ubezpieczenia zdrowotne finansowały ok. 40% wydatków publicznych na ochronę zdrowia dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Przyczyny wzrostu wydatków na ochronę zdrowia Starzenie się populacji Wzrost oczekiwań społeczeństw co do wyleczalności chorób oraz przedłużenie życia i życia w zdrowiu Wzrost zachorowań na choroby cywilizacyjne Wprowadzenie nowych, kosztowniejszych sposobów leczenia Wzrost kosztów badań naukowych nad nowymi lekami dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Wydatki na leki dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Miejsce wydatków na leki w wydatkach na ochronę zdrowia Udział wydatków na leki w wydatkach na ochronę zdrowia w krajach OECD nie jest szczególnie wysoki, ale zróżnicowany (10 – 30%), Leki, podlegając określonym regulacjom prawnym w procesie produkcji i dystrybucji są kategorią, na którą można celowo oddziaływać dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki na leki jako % wydatków na ochronę zdrowia i jako % PKB dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Poziom i struktura wydatków na leki (per capita, w USD, wg PPP) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Udział prywatnego finansowania leków dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Sposoby ograniczania kosztów leczenia Zamrożenie cen Pozytywne lub negatywne listy leków Zwiększenie udziału pacjenta w opłatach za leki Częstsze stosowanie leków odtwórczych Określenie dla lekarza budżetu na przepisywane leki Zmniejszenie marży dla hurtowni Dokonywanie zakupów bezpośrednio u producentów Zmniejszenie limitu zysku dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

II - Nakłady na ochronę zdrowia w Polsce dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce Wydatki publiczne – precyzyjnie określone Wydatki prywatne – trudne do precyzyjnego określenie dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki publiczne na ochronę zdrowia w Polsce - wydatki z budżetu państwa - wydatki z budżetów JST - wydatki Kas Chorych/ NFZ */ relacja wydatków publicznych do PKB dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Struktura wydatków publicznych na ochronę zdrowia w Polsce dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki publiczne w Polsce jako % PKB dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki prywatne na ochronę zdrowia Wydatki gospodarstw domowych: - szacowane w oparciu o BBGD - ustalane na podstawie rachunków narodowych Wydatki przedsiębiorstw – finansowanie zakładowej służby zdrowia, dodatkowe ubezpieczenia pracowników, wykup komercyjnego ubezpieczenia zdrowotnego (ich poziom - trudny do ustalenia) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki gospodarstw domowych ustalone w oparciu o BBGD Wady badań budżetów gospodarstw domowych To tzw. „minimalne” wydatki gospodarstw domowych Przejście od miesięcznych wydatków na 1 osobę do ujęcia makroekonomicznego dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Wydatki publiczne i prywatne (wg BBGD) na ochronę zdrowia w Polsce (mln PLN) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Struktura wydatków na ochronę zdrowia w Polsce (%) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Wydatki gospodarstw domowych ustalone na podstawie rachunków narodowych Wykorzystanie agregatu „spożycie z dochodów osobistych” – w pozycji rodzajowej : ZDROWIE Precyzyjne określenie wydatków na zdrowie m.in. dzięki oszacowaniu „szarej strefy” dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki publiczne i prywatne w Polsce (mln PLN) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Struktura wydatków na ochronę zdrowia w Polsce (%) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki prywatne na ochronę zdrowia w Polsce (mln PLN) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Udział wydatków prywatnych w wydatkach na ochronę zdrowia w Polsce dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki na ochronę zdrowia jako % PKB dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW Podsumowanie Wykorzystywanie do ustalania wydatków gospodarstw domowych na ochronę zdrowia BBGD – zaniża poziom wydatków i ich relację do PKB Oparcie szacunków wydatków gospodarstw domowych na rachunkach narodowych jest poprawne metodologicznie oraz daje wyższe nieco i bliższe rzeczywistości rezultaty dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Wydatki na leki w Polsce dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Źródła danych o rynku leków w Polsce IMS – dane o ilości sprzedanych opakowań i wartości sprzedanych leków wg cen producenta Kamsoft - dane (z sieci aptek) o ilości sprzedanych opakowań i wartości sprzedanych leków wg cen detalicznych (tj. cena producenta powiększona o podatek VAT oraz marże: hurtową i detaliczną) dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Rynek farmaceutyczny w Polsce w latach 2000-2007 (w cenach detalicznych, mld zł, wg Zielonej Księgi II ) Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 1. Wartość sprzedanych leków dynamika: - nominalnie - realnie 11,01 - 100,0 12,74 115,8 107,6 14,46 113,5 115,4 16,05 110,9 125,1 17,22 107,3 131,1 18,50 107,4 136,5 19,28 104,2 140,5 20,88 108,3 148,9 2. Sprzedaż dla szpitali bd 1,20 1,27 1,36 1,54 1,70 1,85 1,98 3. Refundacja 4,50 5,18 5,46 6,35 5,89 6,18 6,60 6,68 4. Wydatki ludności na zakup leków [1 – (2 + 3)] 6,36 7,73 8,34 9,79 10,62 10,83 12,22 dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Struktura rynku leków w Polsce (%) W latach 2001-2007 udział wydatków ludności na zakup artykułów farmaceutycznych wzrósł z 50% do prawie 60% Udział refundacji zmniejszył się z 40% do nieco ponad 30% dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Udział wydatków na leki w wydatkach na zdrowie i wydatkach ogółem dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

Przyczyny wzrostu wydatków na leki Demograficzne: - wydłużenie trwania życia Medyczne: - wzrost częstotliwości występowania chorób przewlekłych - rosnąca popularność samoleczenia - aktywna profilaktyka Ekonomiczne: - wzrost cen leków - ekspansywne działania marketingowe firm farmaceutycznych - decyzje państwa dotyczące refundacji leków dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW