Ochrona krajobrazu w gospodarce leśnej Wdzydze Kiszewskie 12.10.2012 r.

KRAJOBRAZ LEŚNY I JEGO ELEMENTY krajobraz leśny – przestrzenny układ elementów przyrodniczych i antropogenicznych drogi szlaki zrywkowe linie energetyczne infrastruktura turystyczno – rekreacyjna obiekty kultu religijnego pomniki roślinność rzeźba terenu wody powierzchniowe Fot. Ewelina Sobańska

WALORY ESTETYCZNE KRAJOBRAZU Co wpływa na atrakcyjność krajobrazu? Formy udostępniania lasu (np. młodnik, starodrzew, ciekawe kształty pni drzew i ich koron) Fot. Andrzej Schleser Fot. Andrzej Schleser

WALORY ESTETYCZNE KRAJOBRAZU Co wpływa na atrakcyjność krajobrazu? 2. Zagospodarowanie rekreacyjne (np. architektura urządzeń, obiektów – parkingi) Fot. Nadleśnictwa Elbląg Fot. Nadleśnictwa Kwidzyn Fot. Andrzej Schleser

WALORY ESTETYCZNE KRAJOBRAZU Co wpływa na atrakcyjność krajobrazu? 3. Projektowanie szlaków komunikacyjnych (profil, szerokość dróg; rodzaje nawierzchni ścieżek – gruntowa, asfaltowa, żwirowa) Fot. Ewelina Sobańska Fot. Ewelina Sobańska

WALORY ESTETYCZNE KRAJOBRAZU Co wpływa na atrakcyjność krajobrazu? 4. Sposoby użytkowania hodowlanego (zręby zupełne – brak akceptacji społeczeństwa, zręby częściowe – akceptacja społeczeństwa; dobór gatunków do siedlisk) Fot. Andrzej Schleser Fot. Andrzej Schleser

JAKI KRAJOBRAZ JEST ATRAKCYJNY? Badaniami ankietowymi preferencji społecznych zajmują się uczelnie leśne. Według opinii respondentów: preferuje się drzewostany dojrzałe z podrostem i podszytem; Fot. Arkadiusz Marszałkowki

JAKI KRAJOBRAZ JEST ATRAKCYJNY? Według opinii respondentów: korzystnie odbierane są krajobrazy leśne z bujną, zazielenioną pokrywą runa; lasy mieszane lub liściaste urozmaicone pod względem składu gatunkowego Fot. Nadleśnictwa Kartuzy Fot. Nadleśnictwa Cewice

JAKI KRAJOBRAZ JEST ATRAKCYJNY? Według opinii respondentów: okazałe architektonicznie drzewa Fot. Nadleśnictwa Choczewo Fot. Nadleśnictwa Choczewo

JAKI KRAJOBRAZ JEST ATRAKCYJNY? Według opinii respondentów: małe ilości posuszu pozostawionego w lesie są lepiej odbierane niż duże, które wg respondentów redukują piękno krajobrazu Fot. Andrzej Schleser Fot. Ewelina Sobańska

JAKI KRAJOBRAZ JEST ATRAKCYJNY? Fot. Nadleśnictwa Lubichowo Według opinii respondentów: brak akceptacji dla rębni zupełnych połamane drzew są niekorzystnie odbierane przez społeczeństwo Fot. Andrzej Schleser Fot. Nadleśnictwa Lubichowo

LEŚNICTWO W PRAKTYCE Model polskiego leśnictwa oparty jest na idei trwałości i równowagi. Funkcje lasu: gospodarcza + przyrodnicza + społeczna = wielofunkcyjna gospodarka leśna Rośnie rola funkcji społecznych Istotne jest dostrzeganie roli lasu w kontekście krajobrazu zgodnie z preferencjami społecznymi. Liczą się nie tylko parametry gospodarcze i przyrodnicze, ale również doznania estetyczne. Fot. Ewelina Sobańska

PODSTAWY DZIAŁANIA LEŚNIKÓW W KSZTAŁTOWANIU KRAJOBRAZÓW WIEDZA ELEMENTY TWORZĄCE KRAJOBRAZ PREFERENCJE ODBIÓR SPOŁECZNY KRAJOBRAZU Oczekiwania, funkcje społeczne w kontekście krajobrazu są realizowane i wynikają z idei wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Aspekty te zostały zawarte w najważniejszych dokumentach: Zasadach hodowli lasu, które stanowią załącznik do Zarządzenia nr 53 Dyrektora Generalnego LP z dnia 21 listopada 2011 r. Wytycznych w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych (Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 11A Dyrektora Generalnego LP z dnia 11 maja 1999r.) Od lewej: Fot. Nadleśnictw: Strzebielino, Kartuzy, Elbląg

ZASADY HODOWLI LASU - przykłady Pozostawienie nasienników w formie grup i kęp wraz z innymi warstwami lasu oraz kęp drzew domieszkowych i dziuplastych; Zachowanie naturalnego brzegu lasu i kształtowanie ekotonowych, łagodnych stref przejściowych złożonych z wierzchniej warstwy drzew i zagęszczonej warstwy krzewów między różnymi ekosytemami. Ograniczenie powierzchni zrębów zupełnych; Nie stosowanie zrębów zupełnych w pobliżu głównych szlaków komunikacyjnych, cieków, zbiorników wodnych, obszarów kultu religijnego, otulin rezerwatów przyrody i parków narodowych; Od lewej: Fot. N-ctwa Kwidzyn muchołówka mała – Fot. Ewelina Sobańska

CO MOŻNA ZMIENIĆ? Kształtowanie krajobrazu lasu to nie tylko zabiegi hodowlane ale także zagospodarowanie inżynieryjne Fot. Z zasobów Nadleśnictwa Cewice Fot. Z zasobów Nadleśnictwa Gdańsk Fot. Z zasobów Nadleśnictwa Kaliska Fot. Z zasobów Nadleśnictwa Lipusz Fot. Nadleśnictwa Lębork Fot. Nadleśnictwa Strzebielino

CZY NIE NALEŻAŁOBY ZASTANOWIĆ SIĘ NAD STANDARYZACJĄ? zasad inżynieryjnego kształtowania krajobrazu (architektura leśniczówek) infrastruktury rekreacyjnej budowy i modernizacji dróg leśnych oznakowania obszarów masowego wypoczynku (obecnie – rozrzut oznaczeń szlaków turystycznych)

? WNIOSKI GOSPODARKA REKREACJA PRZYRODA Czy można funkcje gospodarcze, przyrodnicze i społeczne zrealizować w jednym czasie i w jednym miejscu? GOSPODARKA REKREACJA PRZYRODA ? 17

WNIOSKI Czy możliwa jest skuteczna ochrona krajobrazu leśnego przy dzisiejszej definicji wielofunkcyjnej gospodarki leśnej?

BĄDŹMY OPTYMISTAMI …las jest w dobrych rękach 19

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku Dziękuję za uwagę Jerzy Fijas, Z-ca Dyrektora ds. Zagospodarowania Lasu jerzy.fijas@gdansk.lasy.gov.pl tel. 58 32 12 220 Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku