Odroczenie kary pozbawienia wolności i przerwa w jej wykonaniu

Odroczenie obligatoryjne Wykonanie kary pozbawienia wolności w wypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonanie tej kary sąd odracza do czasu ustania przeszkody. Za ciężką chorobę należy rozumieć taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.

Orzekanie o odroczeniu Orzekanie o odroczeniu wykonania kary na podstawie przesłanek określonych w art. 150 k.k.w. musi być poprzedzone powołaniem biegłych lekarzy odpowiednich specjalności, którzy w formie opinii stwierdzą u skazanego chorobę psychiczną lub inną ciężką chorobę uniemożliwiającą wykonanie kary. Opinia biegłych powinna zawierać nie tylko stwierdzenie, że skazany cierpi na taką właśnie chorobę, ale również ocenę, czy umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać jego życiu albo spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.

Odroczenie fakultatywne Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, jeśli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. W stosunku do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka. Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności w wymiarze do dwóch lat, jeśli liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów.

Warunkowe zawieszenie kary Jeżeli odroczenie kary pozbawienia wolności nie przekraczającej lat dwóch trwało co najmniej przez okres jednego roku sąd może warunkowo zawiesić wykonanie tej kary.

Przerwa obligatoryjna w wykonaniu kary pozbawienia wolności Sąd penitencjarny udziela przerwy w wypadku określonym w art. 150 § 1 k.k.w. (choroba psychiczna lub inna ciężka choroba uniemożliwiająca wykonanie kary) do czasu ustania przeszkody.

Przerwa w karze pozbawienia wolności – przesłanki fakultatywne Fakultatywną przesłanką udzielenia przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności są ważne względy rodzinne lub osobiste. Nie da się wymienić wszystkich sytuacji, które pozwalają na ocenę, że względy rodzinne lub osobiste skazanego przemawiają za udzieleniem przerwy w wykonaniu kary. Takie oceny należy indywidualizować w konkretnych sprawach. Identycznie jak w przypadku odroczenia wykonania kary kodeks karny wykonawczy normuje kwestię udzielenia przerwy kobiecie ciężarnej i sprawującej opiekę nad dzieckiem w okresie trzech lat od urodzenia.

Art. 242 § 3 Kodeksu karnego Zgodnie z tym przepisem skazany korzystający z przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności, który bez usprawiedliwionej przyczyny nie powróci do zakładu karnego najpóźniej w ciągu trzech dni po upływie wyznaczonego terminu, popełnia przestępstwo zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Obowiązek pouczenia zwolnionego na przerwę w odbywaniu kary o konieczności zgłoszenia się do zakładu karnego w odpowiednim terminie ciąży tez na administracji zakładu karnego. Skazany ma być poinformowany o tym, że początek przerwy w odbywaniu kary liczy się od dnia zwolnienia z jednostki penitencjarnej. Skazany powinien być także pouczony o skutkach nie zgłoszenia się po upływie okresu przerwy oraz o tym, kiedy i gdzie powinien zgłosić się po jej zakończeniu.

Warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary Jeżeli przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności trwała co najmniej rok, a skazany odbył co najmniej sześć miesięcy kary, sąd penitencjarny może warunkowo zwolnić skazanego z odbycia reszty kary.

Odwołanie odroczenia i przerwy ustanie przyczyny, dla której nastąpiło odroczenie lub przerwa; niewykorzystanie przez skazanego odroczenia lub przerwy dla celu, dla którego została udzielona; cel ten powinien wynikać z uzasadnienia postanowienia; rażące naruszenie przez skazanego porządku prawnego w okresie odroczenia lub przerwy; niewykonanie obowiązków określonych w art. 151 § 4 k.k.w. (niepodjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, nie poddania się leczeniu, rehabilitacji czy zabiegom terapeutycznym). O niewykonaniu obowiązków, jako podstawie odwołania przerwy, można mówić tylko wtedy, gdy zostały one nałożone na skazanego w postanowieniu o udzielenie odroczenia lub przerwy.

Kontrola zachowania skazanego w okresie przerwy Skazany może być zobowiązany do: utrzymywania kontaktu z sądowym kuratorem zawodowym w miejscu pobytu, niezmieniania miejsca pobytu bez zgody kuratora, podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, meldowania się we wskazanej jednostce Policji.

Prawa skazanego Skazanego osadzonego w zakładzie karnym należy bezzwłocznie poinformować o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach, a zwłaszcza umożliwić mu zapoznanie się z przepisami kodeksu karnego wykonawczego i regulaminu organizacyjno – porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności oraz poddać odpowiednim badaniom lekarskim i zabiegom sanitarnym.

Katalog praw skazanego Skazany ma prawo w szczególności do: odpowiedniego ze względu na zachowanie zdrowia wyżywienia, odzieży, warunków bytowych i świadczeń zdrowotnych; utrzymywania więzi z rodziną i innymi osobami bliskimi; otrzymywanego związanego z zatrudnieniem wynagrodzenia oraz do ubezpieczenia społecznego; kształcenia; korzystania z zajęć kulturalno – oświatowych, sportowych, radia, telewizji, książek i prasy; komunikowania się z obrońcą, pełnomocnikiem, właściwym kuratorem sądowym; zapoznawania się z opiniami sporządzonymi przez administrację zakładu, stanowiącymi podstawę podejmowanych wobec niego decyzji; składania wniosków, skarg i próśb organowi właściwemu do ich rozpatrzenia; prowadzenia korespondencji z organami ścigania, wymiaru sprawiedliwości, RPO, Rzecznikiem Praw Dziecka.

Prawa skazanego – c.d. Ponadto w świetle innych przepisów k.k.w. skazany ma także inne prawa: kierowanie skarg do organów powołanych na podstawie ratyfikowanych przez RP umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka – art. 103 k.k.w.; cudzoziemiec może prowadzić korespondencję z właściwym urzędem konsularnym, a w razie braku takiego urzędu z właściwym przedstawicielstwem dyplomatycznym oraz korzystać z widzeń z urzędnikiem konsularnym lub pracownikiem przedstawicielstwa dyplomatycznego – art. 105 par. 2 k.k.w.; korzystania na własny koszt z samoinkasującego aparatu telefonicznego – art. 105b par. 1 k.k.w.; zapewnienia mu bezpieczeństwa osobistego w trakcie odbywania kary – art. 108 par. 1 k.k.w.; osadzenia w celi mieszkalnej, której powierzchnia przypadająca na skazanego wynosi nie mniej niż 3m. kw. – art. 110 par. 2 k.k.w.; korzystania z niezbędnego dla zdrowia wypoczynku – art. 112 k.k.w.; bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, leków i artykułów sanitarnych – art. 115 par. 1 k.k.w.; bezpłatnego użytkowania odpowiedniej do pory roku odzieży, bielizny i obuwia – art. 111 par.1 k.k.w.

Obowiązki zakładu karnego dokonanie klasyfikacji, mającej na celu stworzenie warunków sprzyjających indywidualnemu postępowaniu ze skazanymi, zapobieganie szkodliwym wpływom skazanych zdemoralizowanych oraz zapewnieniu skazanym bezpieczeństwa osobistego; poddawanie skazanych, za ich zgodą, badaniom psychologicznym i psychiatrycznym; poinformowanie skazanego bezpośrednio po osadzeniu w zakładzie karnym o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach, a zwłaszcza umożliwienie mu zapoznania się z przepisami kodeksu karnego wykonawczego i regulaminem organizacyjno – porządkowym wykonywania kary pozbawienia wolności, oraz poddawanie odpowiednim badaniom lekarskim i sanitarnym; zapewnienie skazanemu bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, leków i artykułów sanitarnych; w razie potrzeby objęciu skazanego szczególną ochroną; poddawaniu skazanego kontroli osobistej w wypadkach uzasadnionych względami porządku i bezpieczeństwa; uzyskaniu opinii lekarza lub psychologa oraz zgody sędziego penitencjarnego przed wymierzeniem skazanemu kary dyscyplinarnej umieszczenia w celi izolacyjnej; poinstruowaniu skazanego o sposobie wykonania przydzielonej pracy, zapoznanie z przepisami bhp, przeciwpożarowymi oraz obsługi maszyn czy urządzeń.

Zapewnienie bezpieczeństwa w zakładzie karnym – obowiązki administracji zakładu karnego obowiązek utrzymania w zakładzie karnym dyscypliny i porządku w celu zapewnienia bezpieczeństwa i realizacji zadań kary pozbawienia wolności, w tym ochrony społeczeństwa przed przestępczością; monitorowanie zakładów karnych przez wewnętrzny system urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk; realizacja wymogów dotyczących odbywania kary przez skazanych stwarzających poważne zagrożenie społeczne lub zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu.

Obowiązki skazanego Skazany ma obowiązek przestrzegania przepisów dotyczących wykonywania kary, ustalonego w zakładzie karnym porządku oraz wykonywania poleceń przełożonych i innych osób uprawnionych, a w szczególności: poprawnego zachowania się; przestrzegania higieny osobistej i czystości pomieszczeń, w których przebywa; niezwłocznego zawiadomienia przełożonego o chorobie własnej oraz o zauważonych objawach chorobowych u innego skazanego; poddania się badaniom lekarskim, sanitarnym, rehabilitacji; wykonywania pracy, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują zwolnienia z tego obowiązku; dbałości o mienie zakładu karnego; poddania się czynnościom, mającym na celu identyfikację osoby.

Art.116a k.k.w. Skazanemu nie wolno: uczestniczyć w grupach organizowanych bez zgody lub wiedzy właściwego przełożonego; posługiwać się zwrotami powszechnie uznawanymi za wulgarne; uprawiać gier hazardowych; spożywać alkoholu, środków odurzających lub psychotropowych (skazany ma obowiązek poddania się badaniom na obecność w organizmie alkoholu, środków odurzających czy psychotropowych); nie dotyczy to skazanych zażywających leki zawierające środki odurzające czy psychotropowe na podstawie zalecenia lekarskiego; odmawiać przyjmowania posiłków dostarczanych przez administrację zakładu karnego, celem wymuszenia określonej decyzji lub postępowania, a także powodować u siebie uszkodzeń ciała lub rozstroju zdrowia; wykonywać tatuaży, oraz nakłaniać lub pomagać w ich wykonywaniu; samowolnie zmieniać celi mieszkalnej, miejsca wyznaczonego do spania czy stanowiska pracy; zmieniać wyglądu zewnętrznego w sposób utrudniający identyfikację;