Droga do wolności Początków drogi do odzyskania demokracji można dopatrywać się już w wydarzeniach 1956 r. Kiedy to pracownicy fabryki Hipolita Cegielskiego w Poznaniu wyszli protestować przeciwko władzy ludowej. Władza krwawo stłumiła rozruchy, jednak duch wolności w narodzie nie zaginął. W następnych latach Polacy wielokrotnie buntowali się przeciwko rządzącej partii. Wystarczy wymienić takie daty jak marzec 1968, grudzień 1970, czerwiec 1976. Jednoznacznie kojarzą się z nimi wystąpienia społeczeństwa przeciwko uciskowi i brakowi swobód.

Prawdziwy przełom wiązał się jednak z dwoma wydarzeniami Prawdziwy przełom wiązał się jednak z dwoma wydarzeniami. Pierwszym z nich był wybór Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową i jego pierwsza pielgrzymka do Polski w 1979 roku. Wtedy też na placu Zwycięstwa w Warszawie wygłosił on słynne słowa „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi.. tej ziemi”. Pielgrzymka ta wzbudziła wielkie nadzieje na poprawę sytuacji w kraju, w społeczeństwie zaś pojawiła się chęć zmian i buntu przeciwko narzuconej władzy. Drugim równie ważnym wydarzeniem, które przyczyniło się do upadku komunizmu były strajki sierpniowe i powołanie do życia NSZZ Solidarność. Po protestach, które ogarnęły cały kraj władza musiała ulec robotnikom i podpisała w Szczecinie, Gdańsku i Jastrzębiu Zdroju stosowne porozumienia. Dzięki nim można było zalegalizować niezależne od władz związki zawodowe. Miało to miejsce w 1980 roku.

25. ROCZNICA OBRAD OKRĄGŁEGO STOŁU I WOLNYCH WYBORÓW 1989-2014

OKRĄGŁY STÓŁ Obrady Okrągłego Stołu – rozmowy między przedstawicielami opozycji, związanymi z ,,Solidarnością” a reprezentantami obozu władzy prowadzone 6 II – 5 IV 1989 r. w Warszawie i rządowej willi w Magdalence. W intencji kierownictwa partyjnego, które było inicjatorem obrad, okrągły stół miał uwiarygodnić reformy systemu, pozwalając PZPR zachować dominującą pozycję. Bezpośrednimi efektami negocjacji były: legalizacja ,,Solidarności” oraz częściowo wolne wybory 4 VI 1989 r., a następnie powstanie rządu Tadeusza Mazowieckiego. Termin „Okrągły Stół” oznaczał rozmowy między przedstawicielami nielegalnej wówczas ,,Solidarności” a reprezentantami obozu rządzącego, związanymi z PZPR. W obradach uczestniczyli też przedstawiciele Kościoła, a także działacze OPZZ. Zalążkowy Okrągły Stół – spotkanie w willi MSW przy ulicy Zawrat w Warszawie 15 IX 1988 r., przygotowujące organizację właściwych obrad, kiedy gen. Kiszczak podejmował Lecha Wałęsę oraz prezesa KIK, prof. Andrzeja Stelmachowskiego, a towarzyszył im ks. A. Orszulik.

6 II 1989r.- 5 IV 1989r.

Stanowisko opozycji: celem priorytetowym była legalizacja ,,Solidarności” dzielenie się władzą w początkowej fazie obrad nie leżało w sferze zainteresowań opozycji przedstawiciele opozycji odrzucili propozycję wspólnego wejścia z przedstawicielami PZPR na listę krajową w wyborach do Sejmu nie ułożono wspólnej deklaracji wyborczej opozycji i władz do Sejmu domagano się wolności słowa i druku domagano się wolnych wyborów do Senatu postulowano, aby Sejm mógł przełamywać ewentualne veto senackie większością dwóch trzecich głosów zgoda na sześcioletnią kadencję prezydenta wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe zgoda na to, że nowo wybrani posłowie i senatorowie opracują konstytucję, która wprowadzi pełną demokrację konieczność wprowadzenia zmiany prawa o stowarzyszeniach

Stanowisko strony rządowej: propozycja, aby przedstawiciele ,,Solidarności” wystąpili wspólnie z działaczami PZPR z listy krajowej druga izba parlamentu powinna składać się z przedstawicieli mianowanych przez prezydenta na wniosek zarówno ,,Solidarności”, jak i partii obozu rządzącego forsowanie zasady wybierania po dwóch senatorów z każdego województwa, niezależnie od liczby jego ludności. Przekonanie o zwycięstwie w województwach z mniejszymi ośrodkami miejskimi prezydent posiadający szerokie kompetencje, jako gwarancja zachowania wpływów formacji komunistycznej w Polsce. Kandydatem miał być gen. Wojciech Jaruzelski prawo veta ustawodawczego oraz możliwość rozwiązywania parlamentu przez prezydenta mandaty w wyborach do Sejmu z góry podzielone na kilka grup – 65 % miejsc w Sejmie zarezerwowanych dla kandydatów wywodzących się z partii i stronnictw obozu rządzącego

Postanowienia końcowe: ,,Po latach kryzysu gospodarczego i konfliktów politycznych Polska stoi przed wielkim zagrożeniem, ale i wielką szansą. W obronie przed kryzysem i w działaniach na rzecz reform Polacy mogą i powinni się porozumieć. Podstawą porozumienia są zasady przyszłego systemu politycznego, wypływające z niezbywalnego prawa obywateli do życia w państwie, które w pełni urzeczywistnia suwerenność narodu. II Jednym z najważniejszych ustaleń Okrągłego Stołu było utworzenie Senatu oraz zgoda na kontraktowe wybory do Sejmu, w którym 65 % miejsc zarezerwowano dla PZPR, ZSL i SD oraz prokomunistycznych organizacji katolickich – PAX, UCHS i PZKS. O pozostałe 35 % miejsc, czyli 161 mandatów mieli walczyć w wolnych wyborach kandydaci bezpartyjni. III Wprowadzono wolność słowa, zniesiono cenzurę, a opozycja otrzymała dostęp do mediów.

IV Zapowiedziano wprowadzenie wolnego rynku oraz zrównanie własności państwowej z prywatną. V Zagwarantowano wolność powoływania i działalności partii politycznych i związków zawodowych. VI Podjęto decyzję o zmianie prawa o stowarzyszeniach, co umożliwiało rejestrację ,,Solidarności”.

Szefowie obu delegacji gen. Czesław Kiszczak Lech Wałęsa

Strona opozycyjno-solidarnościowa Jacek Kuroń Adam Michnik

Tadeusz Mazowiecki Bronisław Geremek

Andrzej Stelmachowski Władysław Frasyniuk Andrzej Stelmachowski

Zbigniew Bujak Lech Kaczyński

Ministrowie Aleksander Kwaśniewski Stanisław Ciosek

Opinie na temat tego, czym był OKRĄGŁY STÓŁ Okrągły Stół był zwycięstwem rozsądku. Udało się przy tym symbolu zebrać mocno zwaśnione, zantagonizowane strony. Okrągły Stół umożliwił bezkrwawe przekazanie władzy i bezrewolucyjną zmianę ustroju. Opinia generała Czesława Kiszczaka

Strategicznym celem kierownictwa partii było uzyskanie w Polsce i za granicą nowej legitymacji dla własnych rządów. Ceną miała być jakaś forma legalizacji opozycji. (…) Role decydującą odegrała gotowość ekip – Jaruzelskiego i Wałęsy – do rozmawiania. Tylko każdy z nich rozumiał inaczej sens i cel tych rozmów. Opinia Adama Michnika

Lech Wałęsa Dzisiaj można myśleć, że wiele rzeczy byliśmy w stanie zrobić inaczej. A ja powiem, że nic więcej, nic mądrzej, nic szybciej nie dało się zrobić. Nie byliśmy w stanie nic więcej zrobić, nie byliśmy przygotowani do rządzenia. Osiągnęliśmy i tak maksimum tego, co było możliwe.

„4 czerwca 1989 roku skończył się w Polsce komunizm”

4 czerwca 1989 roku odbyły się Wybory Parlamentarne według nowej ordynacji wyborczej. W ich wyniku kandydaci ówczesnej opozycji objęli 161 mandatów poselskich i 99 miejsc w senacie. Przepadła tzw. „Lista krajowa”, na której znajdowały się nazwiska czołowych działaczy partyjnych i państwowych. Ostatecznie te miejsca zostały obsadzone w wyniku drugiej tury wyborów 18 czerwca 1989 roku.

19 lipca 1989 roku Zgromadzeniu Narodowemu „udało się” wybrać na stanowisko Prezydenta Generała Wojciecha Jaruzelskiego.

GENERAŁ Wojciech Jaruzelski

Misję powołania nowego rządu powierzono Generałowi Czesławowi Kiszczakowi. Zakończyła się ona niepowodzeniem.

GENERAŁ Czesław Kiszczak

Dużym powodzeniem cieszyła się idea ogłoszona przez Adama Michnika Dużym powodzeniem cieszyła się idea ogłoszona przez Adama Michnika. „Wasz prezydent, nasz premier”. Ostatecznie w sierpniu premierem został Tadeusz Mazowiecki – przedstawiciel „Solidarności”. Był to pierwszy niekomunistyczny premier polskiego rządu po II wojnie światowej. Sformułował on rząd oparty o koalicję wszystkich sił parlamentarnych wybranych w wyborach czerwcowych.

Pod koniec 1989 roku przywrócono nazwę państwa: Rzeczpospolita Polska oraz godło: Orła w koronie.

Pałac Namiestnikowski

W listopadzie 1990 roku przeprowadzono powszechne wybory prezydenckie, w których zwyciężył Lech Wałęsa. W pełni wolne wybory parlamentarne odbyły się w październiku 1991 roku. Proces odzyskiwania niepodległości i odbudowy demokracji symbolicznie zakończyło wycofanie w 1993 roku ostatnich jednostek armii rosyjskiej stacjonujących na terytorium Polski.

Lech Wałęsa