Krótki zarys historii ekslibrisu. EXLIBRIS Krótki zarys historii ekslibrisu. Katarzyna Kapek Zespół Szkół nr 2 w Lubartowie Dział pedagogiczny biblioteki szkolnej.

Przykłady ekslibrisów.

D E F I N I C J A ex libris (łac.) "z książek", w domyśle "z książek czyichś". W polskiej terminologii istnieje słowo księgoznak, jednak jest rzadko używane. Zwykle ma postać niewielkiej, ozdobnej karteczki (naklejki), rzadziej stempla i jest umieszczany na wewnętrznej stronie okładki książki, będąc znakiem jej właściciela.

Ozdobny znak własnościowy książki wykonany graficznie, z imieniem i nazwiskiem właściciela księgozbioru lub nazwą instytucji.

naklejany na wewnętrznej stronie przedniej okładki książki

EKLIBRIS MOŻE BYĆ KOLOROWY

Forma- karteczka (naklejka) lub stempel.

istota ekslibrisu związana jest - z umiłowaniem książki, - z poziomem kulturalnym człowieka, - podkreśla więź istniejącą między książką a jej właścicielem, którego imię i nazwisko widnieją na znaku graficznym Marian Jan Wojciechowski "Ekslibris godło bibliofila", Wrocław 1978

Ryszard Baloń – ekslibris dla Grzegorza Turnau

Ekslibris dla miasta Gliwice.

Różnorodność form i kształtów.

Praekslibris – najstarsza forma, powstała w starożytnym Egipcie Praekslibris – najstarsza forma, powstała w starożytnym Egipcie. Miała kształt błękitnej tabliczki z ciemnoniebieskim napisem, który zawierał imię faraona Amenophisa III (zm. około 1377r. p.n.e.). Tabliczka zabezpieczała rękopiśmienne zwoje papirusów.

1450 r. - pierwszy znany znak książkowy w formie naklejanej karteczki z odbitką drzeworytu.

napis informował o właścicielu i przestrzegał przed konsekwencjami niecnego czynu właścicielem był Johannes Knabensberg, zwany także Hans Igler. Dowcipny tekst wykorzystuje tu grę słów: Hanns Igler das dich ein Igel kuss (Iglasty Hans [ostrzega] że może cię pocałować jeż).

W książkach od początku występowały różne znaki własnościowe, dziś zwane protoekslibrisami. - określały właściciela - zdobiły książkę

Protoekslibris w postaci herbów rodowych lub godeł bibliotecznych malowany był w księgach rękopiśmiennych, zazwyczaj w dolnym marginesie.

Protoekslibris z 1472 roku.

Protoekslibris przekształcił się w superekslibris, czyli herb wytłaczany na zewnętrznej stronie przedniej okładki księgi. Złocony supereklibris Marcina Kromera (druk z 1540 r.)

Pojawiły się nowe znaki własnościowe - herb szlachecki, monogram bądź inny symbol charakteryzujący właściciela - odciśnięte specjalnym tłokiem.

Polska zalicza się do krajów o najstarszych tradycjach ekslibrisowych.

Najstarszy zachowany polski ekslibris należał do prymasa Polski abp Macieja Drzewickiego.

Mistrzem sztuki graficznej na przełomie XV i XVI wieku był Albrecht Dürer.

Ekslibris - Albrecht Dürer

Obecnie ekslibris jest zwykle dziełem artysty grafika pełniąc podwójną rolę w książce: - znaku własnościowego - elementu ozdobnego.

Ekslibris współczesny

Hanna Głowacka

Ekslibris jako niewielka kompozycja graficzna - różne są techniki wykonania tych małych dzieł: drzeworyt, linoryt, miedzioryt, sucha igła, akwaforta itp., a ostatnio nawet techniki komputerowe. Ryszard Baloń

Dobry ekslibris jest syntetycznym portretem właściciela. Jego jakość zależy od: - trafności ujęcia, - zakomponowania formy i czytelności treści, - umiejętności powiązania ze sobą symboli, znaczeń, obrazów i słów.

Może on wyrażać wprost albo w (nie dla każdego czytelnym) podtekście cechy fizjonomii lub osobowości posiadacza księgozbioru, zawierać atrybuty wykonywanej przezeń profesji, zajmowanego stanowiska, pełnionej funkcji, jego pozazawodowych zainteresowań lub też nawet nawiązywać do nazwiska.

Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu Współczesnego

Dziękuję za uwagę. Życzę powodzenia! Katarzyna Kapek Zespół Szkół nr 2 w Lubartowie Dział pedagogiczny biblioteki szkolnej. Lubartów, 2014